به گزارخبرنگار بهگزین به نقل از خبرگزاری فارس، برنامه این هفته ثریا با موضوع آسیب شناسی ورود گسترده کالاها و تبلیغات خارجی و با حضور محمد رضا دیانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران و عظیم فضلی‌پور، استاد دانشگاه و متخصص حوزه برند و همچنین میهمان تلفنی حسن خلیل‌زاد، به نمایندگی از شرکت سامسونگ، بر روی آنتن شبکه اول سیما رفت.

یکی از نکات مهمی که این برنامه ثریا داشت، نقدی ظریف بر فضای تبلیغات در رسانه ملی بود. شاید برای اولین بار بود که رسانه ملی در یک برنامه زنده، خود نیز مورد نقد صریح قرار می گرفت و از این منظر باید این حرکت ثریا و رسانه ملی را به فال نیک گرفت. در ثریا دلایل مدیران بازرگانی رسانه ملی و مسوولان وزارت صنعت برای مجوز تبلیغات برندهای خارجی نظیر سامسونگ، ال جی، سونی و... به عنوان کالای داخلی مطرح شد و سپس این دلایل و توجیهات مورد نقد و واکاوی قرار گرفت و نماینده سامسونگ نیز در این برنامه از استدلال مدیران بازرگانی سیما و وزارت صنعت دفاع کرد.

درحالیکه در این مقطع زمانی کشور درگیر یک جنگ اقتصادی است، کالاهای خارجی به مثابه سربازان جنگی تا حد زیادی فروشگا‌ه‌های کشور ما را فتح کرده‌اند و این درحالی است که نیروی کار داخلی به سبب واردات این کالاها یا بی‌کار هستند یا در بهترین شرایط به مونتاژکاری پرداخته‌اند و تولید داخلی با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده است؛ برنامه ثریا در این برهه به این موضوع می‌پردازد که باتوجه به فضای اقتصادی حاکم بر کشور، دولتمردان و مسئولین درخصوص حمایت از تولید داخل چه اقدامات موثری انجام داده‌اند.

در ابتدای این برنامه محسن مقصودی، مجری برنامه خطاب به دیانی گفت: شعار حمایت از تولید داخل مدت‌هاست که مطرح شده و دولت محترم هم می‌گوید که خیلی از کالاهای خارجی را در اولویت قرار داده است و به آن‌ها ارز آزاد داده و تعرفه‌ها را بالا برده اما از طرف دیگر شاهد این هستیم که بازار پر از کالاهای خارجی است و خبرهایی می‌شنویم مبنی بر اینکه تولیدکنندگان لوازم خانگی و پوشاک و غیره مدام ورشکسته می‌شوند؛ به نظر  شما اوضاع به چه شکلی است؟

راهکار قانونی کامل و جامعی برای کنترل صحیح واردات نداریم

محمدرضا دیانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران در پاسخ به این سوال مجری گفت: ما با واردات کالا مخالف نیستیم بلکه در یک بازار رقابتی ما حتماً باید اجازه دهیم برندها و کالاهای مختلف حضور داشته باشند تا بتوانیم سلیقه‌های مختلف را پوشش دهیم.

وی اظهار داشت: مسئله‌ای که شما به آن اشاره کردید و مسئله بسیار جان‌سوزی هم است که امروز در اقتصاد کشور ما وجود دارد این است که متأسفانه ما راهکارهای قانونی کامل و جامعی را برای کنترل صحیح واردات و برای این که واردات از دریچه قانونی وارد کشور شود نداریم.

دولتی هایی فعال در بخش خصوصی، خوب بلدند قانون را دور بزنند!

رئیس انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی بیان داشت: متأسفانه یک عده‌ای از افراد دور زدن قانون را خوب بلد هستند بطور مثال در مراکز دولتی هستند و می‌دانند با چه شیوه‌ای می‌توانند قانون‌ها را دور زد و با چه شیوه‌ای می‌توان از امکانات و معافیت‌ها و بسترهای قانونی برای دور زدن قانون استفاده کرد لذا جذب واردکننده‌ها می‌شوند و به واردکننده‌ها خط می‌دهند و با هم یک جریان می‌شوند.

دیانی اظهار کرد: در عرصه لوازم خانگی و خیلی از کالاها دیگر، واردات طبق تعرفه خودش وارد می‌شود؛ دولت محترم کالای لوازم خانگی را در اولویت 10 قرار داده است و در اولویت 10 قرار گرفتن کالا به این معنی است که تعرفه کالا بین 60 تا 80 درصد است اما این تعرفه در گذشته 40 درصد بود و وضعیت خیلی بهتر بود چرا که خیلی از این واردکننده‌ها قانون را دور نمی‌زدند اما از وقتی که دولت تصمیم گرفت این‌ها را محدود کنند یک راه بدتر را با راهنمایی بعضی از همان کسانی که اطلاعات کافی دارند و می‌دانند که چه طور باید قانون را دور زد استفاده کردند.

به کام واردات به اسم تولید داخل!

وی ادامه داد: الآن تعرفه واردات به صورت "اس‌کی‌دی" (وارد کردن محصولات به صورت مجموعه های منفصل) حدود 30 درصد است و تعرفه "سی‌کی‌دی" (یعنی وارد کردن قطعات منفصل) کمتر از 7 درصد است هزینه گمرکی واردکنندگان را تقریباً به میزان یک چهارم رسانده ایم دولت یک سیاست حمایتی را بر اساس سیاست حمایتی و اقتصاد مقاومتی گذاشته است و خواسته واردات را کنترل کند ولی بر عکس گروه ی با دور زدن این قانون یک چهارم هزینه گمرکی را پرداخت می‌کنند و بسیاری از فرارهای مالیاتی اعم از پرداخت عوارض ارزش افزوده یا پرداخت مالیات عملکرد و امثال آن، را شاهد هستیم. در حقیقت هجمه واردات تحت پوشش تولید داخل امروز در بازار نفوذ کرده است.

ممنوعیت صریح تبلیغات برندهای خارجی در قوانین

مجری برنامه در این بخش با مرور بندهای «بخشی از دستورالعمل تبلیغات محیطی کالا و خدمات»

(مصوب جلسه 571 مورخ 12 اردیبشهت 91 ، شورای فرهنگ عمومی) به نقل از سایت وزارت ارشاد پرداخت.

ماده  1) تبلیغ کالا و خدمات خارجی که مشابه داخلی دارد، ممنوع می­ باشد.

ماده  2) تبلیغ کالا و خدمات داخلی که نام خارجی دارد، ممنوع می­ باشد.

ماده  3) تبلیغ کالا و خدمات داخلی با سرمایه­گذاری مشترک خارجی باید با نام ایرانی و منطبق بر قانون «ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه» و آیین­ نامه اجرایی آن باشد.

ماده 4) تبلیغ کالا و خدمات خارجی که مشابه داخلی ندارد، با رعایت استفاده از حداکثر 20% کل ظرفیت تبلیغات محیطی و صرفاً با خط فارسی مجاز می­ باشد.

ماده  5)هر نوع تبلیغات بازرگانی شرکت­ ها، کالا و خدمات خارجی از طریق تابلوهای اختصاصی واحدهای صنفی،توزیعی،فروشگاه­ ها و مراکز خرید ممنوع است.

قوانین روی زمین مانده حمایت از تولید داخل چرا اجرا نمی شود!

مقصودی  اظهار داشت که متاسفانه این قوانین روی زمین مانده و اکنون شاهد تبلیغات گسترده برندها خارجی در سطح شهر و حتی صدا وسیما هستیم همچنین افزود که در قانون برای شورای انقلاب فرهنگی و دیگر نهادهای حاکمیتی نیز در این خصوص وظایفی در نظر گرفته شده است که هیچ کدام در طول بیش از یک سال گذشته حاضر به پاسخ گویی به ما نشدند.

مقصودی در ادامه خطاب به فضلی‌پور با بیان اینکه ما می‌خواهیم این شبهه را باز کنیم که بسیاری از کالاهایی که امروز بازار را پر کرده‌اند و تبلیغات رسانه‌ها را گرفته‌اند ادعایشان این است تولید داخل هستند، آیا کشورهای دیگر هم بدین شکل در مقابل کالاهای خارجی و خصوصاً تبلیغات کالای خارجی فرش قرمز پهن می‌کنند؟ قوانینی که ما در مورد ممنوعیت تبلیغات کالاهای خارجی داریم بسیار سفت و سخت است اما عمل نمی‌شود و واقعاً یک جنگ اقتصادی بسیار عجیبی است.

قوانین جهانی برای استثمار کشورهای درحال توسعه!

عظیم فضلی‌پور، متخصص حوزه برند نیز در پاسخ به این سوال با اشاره به جمله "باستیا" مبنی براینکه اگر کالاها از مرز عبور نکنند، سربازان عبور می‌کنند اظهار داشت: قانون "اسپوت هولی" را کشورهای بزرگ وضع کردند و از آمریکا شروع شد؛ با عنوان سیاست دیوارهای بلند و بعد از آن بحث تئوری لگدزدن و دور افکندن نردبان مطرح شد به این معنا که کشوری که در مسیر توسعه قرار گرفته‌ تعرفه ورود کالای خارجی را آن‌قدر بالا ببرند که برای شرکت خارجی صرف نداشته باشد که کالای خود را وارد کند؛ منتهی پس از آنکه خودشان به قدرت رسیدن پس از آن گفتند در حال حاضر دوره لگدزدن و دور افکندن نردبان است.

وی ادامه داد: بر اساس قوانین جهانی کشورهایی که آن دوره را گذرانده‌اند امروز به ما می‌گویند شما دیگر حق استفاده از آن قوانین را ندارید مثل این است که بگویند یک کت وجود دارد و این کت تک سایز است این کت را شما بپوشید و به قوانینی که ما وضع کرده‌ایم عمل کنید؛ و خودتان حق دوخت ندارید.

چرا ذائقه مردم را با کالاهای خارجی تغییر دادیم؟!

این استاد دانشگاه خطاب به دولت بیان داشت: کشور ما یک دوره ده ساله را به عنوان عضو ناظر W.T گذراند. در این برهه وظیفه دولت کاملاً مشخص بود و سؤال من اینجا از دولت‌مردان محترم این است که چرا دوره‌ای که ما عضو ناظر بودیم، ذائقه مردم را با کالاهای خارجی در شرایط نظارتی تغییر دادیم؟

فضلی‌پور تاکید کرد: تجربه کشورهایی مانند ترکیه، کره جنوبی، سنگاپور و چین در مقابل ما قرار دارد؛ در دوره‌ای که دوره نظارتی است، دوره‌ای که در حقیقت رشد تولید داخلی است تعرفه‌ها را آن قدر بالا بردند که برند خارجی به خودش اجازه نمی‌داد که وارد آن کشور شود.

در شرایط فعلی سرمایه گذاری خارجی یعنی نابودی تولید داخل!

وی ادامه داد: به همین دلیل ما می‌گوییم مخالف صد درصد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هستیم؛ سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اگر براساس قوانین درست و تحلیل شرایط صورت نگیرد تنها چیزی را که به دنبال خواهد داشت نابودی صد درصد تولید داخلی خواهد بود چون شما در شرایطی اجازه ورود داده‌اید که هنوز تولیدکننده داخلی ما توان رقابت ندارد.

این استاد دانشگاه افزود اضافه کرد: سؤال ما اینجاست که در دوره‌ای که ما شرایط نظارت را طی می‌کردیم باید آن قدر تعرفه‌ها بالا می‌رفت تا کالای خارجی وارد کشور نشود مانند همان قانون "اسپوت هولی"، این قانون در همه کشورهای دنیا جواب داده پس به چه دلیل در کشور ما جواب نمی‌دهد؟ چطور می‌شود که قوانین خوب دنیا زمانی که به کشور ما ورود می‌کند برعکس جواب می‌دهد؟

چرا در رسانه ملی تبلیغات سامسونگ و ال‌جی و سونی وجود دارد؟

وی عنوان کرد: سال 71 قیمت دلار در کشور کمتر از 7 تومان بود و در سال 73 دلار 170 تومان شد یعنی 27 برابر؛ این یک تئوری است که در حقیقت ما نسبت ارز داخلی را نسبت به دلار بالا ببریم به دلیل این که افزایش صادرات و ارزآوری داشته باشیم این تئوری است که در تمام کشورهای دنیا بر اساس تئوری اقتصاد درهای بسته جواب داده است اما در کشور ما چرا جواب نمی‌دهد؟ صادرات ما از 20 میلیارد به 19 میلیارد کاهش پیدا می‌کند؛ یکی از مشکلات اصلی که ما داریم وضع قانون و بعد تحلیل قانون و تحلیل شرایط است.

در ادامه محسن مقصودی بیان داشت: شبهه‌ای که وجود دارد و ما به برخی از مسئولین انتقاد می‌کنیم که چرا تبلیغات سامسونگ و ال‌جی و سونی در رسانه‌هایی مثل رسانه ملی بسیار شفاف وجود دارد؟ زمانی که این سؤال را می‌پرسیم و می‌گوییم که تولید کنندگان گله‌مند هستند، دوستان و مدیرانی که اتفاقا افراد دلسوزی همهستند، یک استدلالی دارند و می گویند محصولات تولید داخل شده‌اند و در داخل کشور تولید می‌شوند. برای مثال مدیر بازرگانی رسانه ملی در مصاحبه ای بیان داشته اند:" کالاهایی مانند ال‌جی، سامسونگ، سونی و .. در ایران و از طریق جذب سرمایه گذاری‌های خارجی تولید می‌شود. این دسته از کالاها با اسامی خارجی جزو کالای خارجی به حساب نمی‌آیند. چون در ایران تولید می شوند."

مقصودی پرسید آیا با وجودی که برند خارجی است می توان گفت کالا داخلی است؟

از تجربه های کشورهای دنیا چرا استفاده نمی کنم! دولت ها باید حمایت از تولید داخل را جدی بگیرند!

عظیم فضلی‌پور نیز در پاسخ به اظهارات مقصودی گفت: من یک مثالی از سال 1954 ژاپن بیان می‌کنم؛ بعد از جنگ جهانی دوم که ژاپن تقریباً با خاک یکسان شد تصمیم گرفتند که کاخ امپراتوری ژاپن را از نو بسازند، کاخ به اتمام رسید و یک قطعه برای تکمیل کار کم آوردند و آن قطعه در ژاپن وجود نداشت (شیشه بود) که پنجره‌های کاخ را با آن بپوشانند لذا تصمیم گرفتند که شیشه را از خارج از کشور وارد کنند و دولت ژاپن مخالفت کرد و در نهایت به جای استفاده از شیشه از پلاستیک استفاده کردند و با نایلون پنجره‌ها را پوشاندند تا روزی که ژاپن به خودکفایی در تولید شیشه برسد.

یک کمپانی BMWدر هند خط تولید دارد؛ آیا خودروی BMW یک کالای هندی است؟

این استاد دانشگاه اظهار داشت: ما بر اساس تعاریف سازمان تجارت جهانی مدل تولید "تی ان سی" را داریم یعنی شرکت‌ها و برندهایی که در دنیا وجود دارند می‌توانند از ظرفیتی که در مناطق دیگر دنیا وجود دارد به شکل‌های مختلف تولید کنند اما برند، برند محلی به شمار نمی‌آید یا شما نیروی کار ارزان‌قیمت دارید یا فضا برای تولید مناسب است یا دسترسی به منابع تولید بهتر است و همه این‌ها دلایلی است که در کنار یکدیگر جمع می‌شود که ما را به 3 روش تولید در مدل‌های "تی ان سی" منتهی کند اما سؤال من این است اگر دوستان تفسیر می‌کنند که اگر 10 درصد کالایی هم در کشور تولید شود آن برند، برند داخلی محسوب می‌شود، چند راه وجود دارد؛ یک کمپانی BMWدر هند خط تولید دارد آیا ما خودرو BMW را یک کالای هندی می‌دانیم؟ مدل‌هایی که در خانواده کی دی، سی کی دی یا اس کی دی تولید می‌شود در هیچ کجا از دنیا به نام کشوری که در آن تولید انجام می‌شود، نمی‌دانند.

گوشی آیفون ۳۳ قطعه اصلی دارد و در ۱۷ کشور دنیا تولید می‌شود؛ آیا می‌توانیم بگوییم اپل برند کره‌ای است؟

فضلی‌پور بیان داشت: برند مادر وجود دارد و این چنین است که مسیری مشخص می‌کند که ما را به برندهای مشهور می‌رساند؛ امروز به دلایل مختلف خیلی از برندهای معروف دنیا دست از تولید برداشتند؛ ۶۸۷ شرکت برای شرکت نایک تولید می‌کنند و شرکت‌های در دنیا مانند منگو، زارا و اپل هم همچنین کاری انجام می‌دهند.

وی تاکید کرد: گوشی آیفون ۳۳ قطعه اصلی دارد و در ۱۷ کشور دنیا تولید می‌شود؛ آیا می‌توانیم بگوییم اپل برند کره‌ای است؟ همین امروز نظرسنجی کنید اگر برندی در کشوری غیر از مبدا مادر تولید شود آیا می‌توانیم بگوییم آن برند برای آن کشور است؟ برند اپل که اصلا کارخانه ندارد اما پایه آن در آمریکاست، می‌توانیم بگوییم برند کره‌ای است یا چینی است؟ خیر، این موضوع براساس تعاریف هیچ کدام از ادبیات تجاری و ادبیات تولید سازگار نیست.

مونتاژکاری صنعت نیست! هرچند ظاهرش صنعتی است!

در ادامه مقصودی خطاب به دیانی گفت: شما از نظر خودتان به عنوان انجمن تولید لوازم خانگی چه تولیدی را تولید داخل می‌دانید و چه تولیدی را تولید داخل نمی‌دانید؟

دیانی نیز در پاسخ بیان داشت: ما در دوران مدرسه هم در کتاب‌ها می‌خواندیم که یکی از ضعف‌های حکومت طاغوت این بود که وقتی صنعت داشت، صنعتش مونتاژکاری بود و صنعت عمیقی نبود بلکه ظاهری از صنعت را برای ایران درست کرده بودند.

صنعتی داخلی است که فناوری‌اش بومی شده باشد

وی تاکید کرد: ما صنعت داخلی را صنعتی می‌دانیم که فناوری‌اش بومی شده باشد و وقتی کسی فناوری بومی نداشته باشد این را صنعت داخلی نمی‌گوییم بلکه به صنعتی داخلی می‌گوییم که قطعات و تامین کنندگان آن داخل کشور وجود داشته باشند که زنجیره فناوری داخل کشور باشد. به صنعتی تولید داخلی می‌گوییم که حتما برنامه ریزی کرده باشد که بتواند زنجیره فناوری و تولید را در یک مجموعه طی کند.

لزوم تعریف پروسه تولید داخل

رئیس انجمن تولید کنندگان داخلی اضافه کرد: سال گذشته به خاطر همین شبهه، انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی پروسه‌های تولید را تدوین کرد و پروسه‌های استانداردی وجود دارد که این پروسه‌ها اگر در مجموعه‌ای باشد تولید داخل است.

برندهای خارجی فقط اجازه مونتاژ می دهند نه انتقال فناوری می دهند و نه حتی اجازه صادرات!

وی ادامه داد: متاسفانه امروز یک بحث دیگری که مطرح است آقایان شعار سرمایه‌گذار خارجی می‌دهند و ما نیز استقبال می‌کنیم؛ معتقدم اگر همین برندهای کره‌ای یا ژاپنی تصمیم بگیرند در ایران سرمایه گذاری کنند اکثر تولید کنندگان داخلی با آن‌ها همکاری کنند، اشکالی ندارد ولی به شرط اینکه برای صادرات سرمایه گذاری کنند.

محمدرضا دیانی تاکید کرد: ۲۵ سال است که برخی از رانت مونتاژ در کشور استفاده می‌کنند و اگر از اینها بپرسید که برند بین المللی چند تولید را از مجموعه شما صادر کرده پاسخ خواهند داد که صادراتی نداشتند و البته نخواهند داشت استراتژی برندها این نیست که تکنولوژیشان را در ایران بومی کنند.

وی خطاب به مقصودی گفت: دو ماه پیش یک پمپ از کره جنوبی خریدیم (ما فعالیت‌های زیادی با کره جنوبی داریم) به خاطر این پمپی که خریدم تشخیص دادند این پمپ در صنایع پتروشیمی ایران استفاده می‌شود و چون درصنایع پتروشیمی استفاده می‌شود پول آن حواله‌ای که برای فروشنده زدیم را بلوکه کردند و اسم ما را در بلک لیست تحریم بردند؛ کشوری که اجازه صادرات یک پمپ فنی به ایران را نمی‌دهد چگونه در ایران دفتر می‌زند؟

لزوم تعریف سرفصل گمرکی در لوازم خانگی

رئیس انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی اظهار داشت: ده‌ها کره‌ای در بازار ایران راحت مجوز فعالیت گرفته‌اند و کار و فعالیت دارند و برنامه ریزی گسترده می‌کنند پس تولید داخلی ما مشخص است! تولید خودرو چون برای خود دولت است، دولت در تعرفه‌های گمرکی یک سرفصل تعریف کرده و گفته صنعت خودرو اگر فلان قطعات را ساخت به آن تولید داخل می‌گوییم و کاملا دقیق دسته بندی کرده است اما در لوازم خانگی چون عرصه خیلی باز است باید بیش از پیش دقت داشت.

لوازم خانگی، سطان واردات!

وی ادامه داد: سلطان واردات در لوازم خانگی است که در لوازم خانگی بالغ بر ۴ میلیارد دلار (حدود 13هزار میلیاردتومان) واردات داریم؛  در حالی که دو برند کره‌ای فقط ۱۱ هزار میلیارد تومان (حدود3.5 میلیارد دلار) فروش داشته اند. حدود ۶ ماه قبل، از طرف انجمن به وزیر صنعت نامه نوشتم که یک سرفصل اختصاصی برای لوازم خانگی تعریف کنید چراکه با این سرفصل اختصاصی راحت می‌توان کار‌شناسی کرد.

مقصودی هم گفت: همانطو رکه در مستند تسخیر جمهوری دیدیم نماینده وزارت صنعت می گوید تولیدات مختلف سامسونگ در ایران بین 10 درصد تا 30 درصد تولید داخل شده اند اما با این حال وزرات صنعت عمق ساخت داخل 10 درصد را هم تولید داخل محسوب می کند!