به گزارش خبرنگار بهگزین به نقل از پایگاه خبری اخبار نمایشگاه ها،در این خصوص گزارشی تهیه شده که در آن مسیر حرکت صنایع لوازم خانگی در سال ۱۳۹۵ و افق پیش روی آن در سال ۹۶ بررسی شده است.

آنچه بر صنعت لوازم خانگی کشور گذشت

با آغاز سال ۹۵ صاحبان بنگاه‌های تولیدی امیدوار بودند که شاهد خیز  صنعتی و خروج از رکود باشند. اعمال تحریم‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر موجب شده بود تا شرایط برای اجرای اهداف توسعه‌ای صنایع کشور امکان‌پذیر نباشد؛ به‌طوری‌که برخی از واحدهای تولیدی در سال‌های تحریم افت غیرقابل پیش‌بینی تولید را تجربه کردند، روندی که موجب شد برخی از تولیدکنندگان عطای تولید را به لقایش ببخشند و برخی دیگر ظرفیت تولید را کاهش دهند. در حوزه لوازم خانگی هم این قاعده مستثنی نبود و سال ۹۵ برای این صنعت سالی سخت توام با فراز و نشیب‌های بسیار بود.

در سال ۹۵ امیدواری زیادی به رشد اقتصادی و رشد تولید وجود داشت و با تحقق برجام نیز این امیدها قوت بیشتری یافت. از سوی دیگر، آمد و رفت هیات‌های مختلف تجاری و رایزنی‌های صورت گرفته بیانگر آن بود که بیشترین تمرکز روی بخش مصرفی است، اما بخش تولید تمایل داشت که رایزنی‌ها بیشتر برای انتقال سرمایه، تکنولوژی و صنایع بالادستی صورت گیرد.

در این شرایط اما بازار لوازم خانگی همچنان در رکود به سر می‌برد و شدت گرفتن مشکلات در این صنعت که بحرانی شدن وضعیت برندهای این صنعت را به همراه داشت، موجب شد تولیدکنندگان لوازم خانگی با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهوری با طرح مشکلات این صنعت، خواستار پیاده‌سازی و عملیاتی ساختن سند چشم‌انداز صنعت لوازم خانگی شوند.

در نامه فعالان این صنعت به رئیس جمهور آمده است: خبر تکان دهنده و بهت آور تعطیلی قدیمی‌ترین کارخانه تولید لوازم خانگی کشور (شرکت ارج) در میان اخبار تلخ و شیرین رسانه‌ها، موجی از واکنش‌ها را در میان افکار عمومی برانگیخته است. ناگفته نماند که این رویداد برای صاحبان صنعت و متولیان امر، وقوعش بسیار محتمل و طبیعی بود، چرا که سال‌ها است تولید کنندگان از تریبون‌های مختلف و نامه نگاری‌های متعدد با مسوولان امر، وقوع این دست حوادث را پیش بینی کرده و خواهان ورود فوری تصمیم گیران به مساله شده‌اند. 

انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی بیش از تمام جریان‌های درگیر با این موضوع، واقف است که به وجود آمدن چنین ماجراهای تلخ و دردآوری ریشه در بحران‌های عمیقی دارد که به سال‌های متمادی بر می‌گردد و قطعاً بحران امروز مجموعه‌های مورد اشاره ریشه در مسائلی چون نحوه واگذاری، صلاحیت خریدار، سوءمدیریت نسخه احیای صنعت لوازم خانگی، عدم سرمایه گذاری‌های مجدد در بخش تحقیق و توسعه برای به روز کردن تولید دارد؛ اما عوامل کلان و پیچیده‌تری در بروز این دست رویدادها موثراست که در صورت چشم پوشی، سایرتولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی را نیز درگیر خود خواهد کرد. از سوی دیگر، واردات گسترده چالش عظیمی را پیش روی تولید ملی نمایان ساخته و روز به روز بر عمق این فاجعه افزوده می‌شود. وارد کنندگان با سوء استفاده از صنعت مونتاژ و کسب منافع حداکثری، با در اختیار گرفتن بیشترین و بهترین فضاهای تبلیغات شهری و رسانه ملی و شبکه‌های خارجی فارسی زبان در تمام لایه‌ها و ارکان جامعه رخنه کرده و با صحنه سازی خطرناک و شبیه سازی، برای بهره برداری از قوانین و آیین نامه‌ها، خود را معرفی می‌کنند.

 صادرات لوازم خانگی از ایران

صادرات لوازم خانگی به دیگر کشورهای جهان شامل سه بخش لوازم کوچک، بزرگ انرژی بر و لوازم خانگی غیر انرژی بر شامل انواع ظروف و بسیاری موارد دیگر می‌شود.

کالاهایی مانند بخاری، آبگرمکن، پکیج‌های حرارتی و کولر آبی ۱۰۰ درصد تولید ایران هستند و در این اقلام اصلاً واردات از کشورهای دیگر وجود ندارد. اجاق گاز، یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی اتوماتیک، تلویزیون و اتو از دیگر کشورها به ایران صادر می‌شود که کمترین درصد تولید داخل به اتو اختصاص دارد و تنها ۱۰ درصد از نیاز داخلی را تأمین می‌نماید.

در سال‌های اخیر، افزایش صادرات در زمینه لوازم خانگی ایرانی بوجود آمده و کشورهایی مانند عراق، افغانستان، سودان، بیشترین مصرف کننده‌ها در بازارهای صادراتی ایران محسوب می‌شوند.

در نیمه اول سال ۹۵، تولید یخچال و فریزر ۳۰ درصد، ماشین لباسشویی اتوماتیک ۳۸ درصد و تولید تلویزیون ۲۲ درصد افزایش داشته، که این نشان دهنده پیشرفت ایران از نظر ساختار تکنولوژی و فنی می‌باشد. بعضی محصولات لوازم خانگی مانند کولر آبی و بخاری به کشورهای عراق، تاجیکستان و افغانستان صادر می‌شود.

با توجه به اینکه صنعت لوازم خانگی کشور پتانسیل بالایی دارد، در صورت رفع موانع تولید، علاوه بر تأمین نیاز داخل قادر به صادرات محصول بیشتر هم خواهیم بود. مشکل تولیدکنندگان داخلی در بازارهای جهان، قیمت تمام شده بالای محصولات است که از قدرت رقابت پذیری آن‌ها می‌کاهد. در سال گذشته، ۱۱۰ هزار دستگاه آبگرمکن گازی به اروپا مخصوصاً ایتالیا صادر شده است. در سال ۹۴، کشور در شرایط مطلوب صادراتی نبود، اما در ده کالای منتخب، ۵۰۰ میلیون دلار صادرات انجام شد و می‌توان صادرات بالاتر از یک میلیارد دلار را در این صنایع پیش‌بینی کرد.

صنعت لوازم خانگی در بخش بسیاری کاملاً بومی سازی شده و در محصولاتی مانند بخاری گازی، آبگرمکن گازی و اجاق گاز بیش از ۸۰ درصد مواد اولیه و اجزا و قطعات آنها از منابع داخلی تهیه می‌شود. محصولاتی مانند ماشین لباسشویی کاملاً بومی سازی شده و تنها قطعاتی مانند بورد الکترونیکی و الکتروموتور وارد شده و نیز یخچال و فریزر درحدود ۶۵ درصد قطعات بومی سازی شده و تنها قطعاتی مثل بورد الکترونیکی و کمپرسور وارد می‌شود.

در سال ۹۵ برای ایجاد رقابت در بازار و واردات تکنولوژی با تولید کنندگان دیگر کشورها مذاکراتی صورت گرفت، تا همکاری‌های مشترکی انجام شود و ارتباط با تولید کننده خارجی با انتقال تکنولوژی و تولید محصول با مارک مشترک باعث تسهیل صادرات محصولات تولید شده به کشورهای دیگر شود.

چشم انداز بازار لوازم خانگی

تولیدکنندگان لوازم خانگی یکی از راه‌های نجات این صنعت از بحران را اجرایی کردن سند راهبردی توسعه صنعتی می‌دانند. در راستای سند چشم انداز تدوین شده دست یافتن به جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم و از سوی دیگر دستیابی به جایگاه دوم صنعت لوازم خانگی منطقه، رتبه پنجم آسیا و رتبه دهم درجهان از طریق رقابت پذیری مبتنی برتوسعه فناوری برای این صنعت پیش بینی شده است.

 در همین راستا نیز الزام ایجاد نام و نشان ملی در صنعت لوازم خانگی با تاکید بر صادرات، افزایش سطح کمی، تنوع محصولی و کیفی محصولات تولید داخل جهت رسیدن به مقیاس اقتصادی تولید و توسعه اشتغال ادار، حمات و سرمایه گذاری جهت انتقال، ارتقا و بومی سازی تکنولوژی روز دنیا، شفاف سازی، ساماندهی و نظام مندی واردات رسمی و غیررسمی محصولات کامل (CBU) و قطعات نیمه منفصله (SKD) و منفصله کامل (CKD) و راه اندازی تخصصی‌ترین مرکز طراحی، تحقیق و توسعه، آزمون و خدمات مهندسی لوازم خانگی، ایجاد صنایع پیشرفته و تکمیلی قطعه‌سازی به منظور افزایش عمق ساخت داخل و ایجاد بستر لازم برای تقویت و مشارکت سرمایه گذاران خارجی در این زمینه در این سند برای صنعت لوازم خانگی پیش بینی شده است. در این سند علاوه بر این، بازار لوازم خانگی نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. 

به طوری که اطلاعات بازار لوازم خانگی در پنج گروه اصلی صوتی و تصویری، یخچال و فریزر، گروه شوینده‌ها، گروه محصولات گازسوز و تاسیسات (اجاق گاز، کولر گازی، آبگرمکن)، لوازم خانگی کوچک (ماکروفر، جارو برقی، آبمیوه گیری و…) مورد ارزیابی قرار گفته است.

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته حجم بازار لوازم خانگی ایران در ۵ سال آینده با رشد سالانه ۴ درصدی به ۱۷ هزار و ۷۵۴ میلیارد تومان خواهد رسید و در سال دهم پیش بینی می‌شود این مقدار به عدد تقریبی ۲۱ هزار میلیارد تومانی برسد. از سوی دیگر در ارزیابی صورت گرفته مقایسه سهم بازار برندهای ایرانی و خارجی نیز مشخص شده است.

براساس آمارها در گروه صوتی- تصویری سهم برندهای خارجی برابر با ۹۵ درصد است؛ این در حالی است که برندهای داخلی در این بخش از سهم ۵ درصدی برخوردارند.

 در گروه یخچال و فریزر نیز سهم برندهای خارجی ۶۰ درصد برآورد شده، این در حالی است که سهم برندهای ایرانی ۴۰ درصد است.

 اما در گروه شوینده‌ها سهم برندهای خارجی برابربا ۵۵ درصد است که این سهم برای برندهای ایرانی به ۴۵ درصد می‌رسد. 

سهم اندک بازار لوازم خانگی در کشور در حالی است که با بررسی بازار کشورهای همسایه و اهمیت بازارهای منطقه، ایران با سهم بازار ۱۵ درصدی از حجم بازار منطقه خاورمیانه به عنوان بزرگترین بازار مصرف لوازم خانگی منطقه شناسایی شده است.

با وجود تمامی چالش‌هایی که صنعت لوازم خانگی کشور در سال ۹۵ با آن دست به گریبان بود به نظر می‌رسد امید فراوانی به بهبود وضعیت این صنعت وجود دارد و لوازم خانگی کشور اگرچه آهسته، اما پیوسته راه کمال را می‌پیماید.