به گزارش بهگزین به نقل پایگاه خبری تحلیلی رادیو گفت و گو؛ علیرضا حاتمی، مدیر رسانه ای انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران و سعید عباسی کارشناس بازار لوازم خانگی به موضوع چرائی روند رو به رشد قیمت ها در بازار لوازم خانگی و عدم نظارت به این بازار پرداخت.

در سال جاری به دنبال شیوع کرونا که موجب بی رونق شدن بازار شد ، بی‌ثباتی نرخ ارز، تغییر دستمزد کارگران و افزایش هزینه های تولید شاهد رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت لوازم خانگی در بازار بوده ایم . اظهار نظر درباره دلایل این افزایش قیمت ها متفاوت است.

*خالی بودن بازار/ احتکار تولیدکننده یا بالابودن نیاز

برخی ادعا می کنند تعدادی از تولیدکنندگان لوازم خانگی به علت بدبینی نسبت به بازار ارز و تکانه های آن ، تمایل زیادی برای پرکردن بازار از محصولات خود ندارند . در واقع محصولات در انبارها انباشته شده اند و اجازه خروج ندارند ، درستی این موضوع را از علیرضا حاتمی جویا شدیم و او گفت : تولیدکننده به دلیل ماهیت فعالیت خود نمی تواند تولید را کاهش دهد یا از عرضه آن خودداری کند ، چرا که هزینه های سربار تولید بسیار زیاد است و موجب زیان به او می شود .

مدیر رسانه ای انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران ، افزایش قیمت محصولات این حوزه ها را به دلیل گرانی نهادهای تولید دانست و اظهار کرد : تولیدکننده یکی از بازیگران این عرصه است نه تعیین کننده . بنابراین یک صنعتگر با خالی کردن بازار هیچ منفعتی به دست نمی آورد .

حاتمی تاکید کرد : ظرفیت سرمایه گذاری در ایران ۳برابر میزان نیاز کل بازار است اما به دلیل اینکه تولیدات خارجی در سال های گذشته ۶۰درصد بازار را اختیار داشتند و یکباره و در شرایطی که تولید داخل آمادگی این شرایط را نداشت ، خارج شده اند ، پر کردن بازار قدری زمان بر است.

* انبار خالی کارخانه ها نمی تواند دلیل عدم احتکار باشد

در ادامه حاتمی با بیان اینکه انبار کارخانه های تولیدکننده به سرعت خالی و به بازار عرضه می شود ، عنوان کرد : در حال حاضر انبار هیچ یک از کارنجات تولیدی لوازم خانگی انباشت کالا مشاهده نمی شود . این صنایع با افزایش شیفت های کاری با هدف تامین نیاز بازار فعالیت و با سرعت از انبارها به بازار مصرف ارسال می کنند .

نظر سعید عباسی ، کارشناس این حوزه کمی متفاوت است . او می گوید : گرچه بسیاری از انبارها از کالا خالی است و به نظر می رسد احتکاری صورت نگرفته اما این موضوع نمی تواند بدین معنا باشد که کالا به مصرف کننده رسیده است . کارنجات تولیدی عمدتا کالای خود را به بنکدار می فروشند که بیشتر این افراد با انگیزه التهاب قیمتی ، کالا را خریداری می کنند و حتی برخی از این افراد در صنف لوازم خانگی نیستند .

*علت حضور برندهای خارجی در بازار

علاوه بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی از تیرماه سال ۹۷ ، تحریم ها نیز در کاهش عرضه محصولات خارجی در بازار بسیار تاثیرگذار بوده است اما همچنان این کالاها در بازار مشاهده می شود ، عباسی علت را در قاچاق می داند و می گوید : بسیاری از شرکت ها در کشورهای همسایه ایران حضور پیدا می کنند و با چند برابر نیاز بازار آن کشورها شروع به تولید می کنند و محصولات مازاد ، بیشتر از راه مرزها وارد ایران می شود.

*عدم شفافیت زنجیره تامین چالش اصلی بازار

وی با بیان اینکه مشکل عمده صنعت لوازم خانگی ، شفافیت زنجیره تامین است ، عنوان کرد : برآورد نیاز داخل کشور توسط سازمان های مختلف ، متفاوت است . در واقع آمار اعلام شده از سوی وزارت صمت ، سازمان حمایت ، اتحادیه صنف فروشندگان و انجمن لوازم خانگی با یکدیگر فرق دارد . در شرایطی که وضعیت آماری این چنین باشد ، سیاست گذار نمی تواند به درستی تصمیم بگیرد.

این کارشناس بازار لوازم خانگی معتقد است بخش عمده التهاب بازار لوازم خانگی از نبود شفافیت در آمارها سرچشمه می گیرد و مسائل دیگر مانند تکانه های ارزی این مشکل را تشدید می کند . پس اگر زنجیره تامین شفاف بود یعنی تولید کننده و واردکننده ، میزان تولید ، اینکه انبارهای کالا در اختیار چه کسی است و انتهای زنجیره مشخص بود ، التهاب به شدت کاهش می یافت .

عباسی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه متولی ایجاد شفافیت کدام نهاد است ، وزارت صمت را مسئول دانست و گفت : اگر این نهاد وظیفه خود را درباره شفافیت به درستی انجام دهد ، تکانه های ارزی نمی تواند تا این حد سبب التهاب شود .

حاتمی هم در این راستا می گوید : تصمیم گیرندگان صنعت صرفا بر اساس اطلاعات و آمار تصمیم نمی گیرند بلکه یک سری تبعات اجتماعی وجود دارد که سیاستگذاران به آن توجه می کنند و سرمایه های اجتماعی را در نظر می گیرند.

*میزان وابستگی صنایع داخلی به نهاده های خارجی

تاثیر پذیری شدید قیمت لوازم خانگی از نوسانات ارزی این موضوع را به ذهن متبادر می کند که تولید این محصولات تا حد زیادی به واردات وابسته است ، اما حاتمی میزان وابستگی به نهاده های وارداتی را بین صفر تا ۳۰ درصد تخمین می زند و می گوید : این وابستگی به موادی است که در ایران تولید نمی شود یا فعلا صرفه اقتصادی برای تولید آن وجود نداشته است .

وی ضمن تاکید برنیاز به واردات ، به افزایش قیمت نهاده های تولید داخل اشاره کرد و گفت : در مورد صنایع داخلی مانند ورقه های فولادی و مواد پتروشیمی با افزایش قیمت چندبرابری روبرو بوده ایم . به عنوان مثال قیمت ورق فولادی ۵ برابر شده است .

*علت تفاوت قیمت سامانه ۱۲۴ و بازار

تفاوت قیمت ها در بازار با سامانه ۱۲۴ که تابلوی اعلانات سازمان حمایت به حساب می آید ، موضوع مهمی است که همواره برای مردم پرسش ایجاد می کند . حاتمی این سوال را این گونه پاسخ می دهد : قیمت گذاری محصولات یک پروسه دارد . در این فرآیند ، تولید کننده ، قیمت ها را به سامانه ۱۲۴ اعلام و دلایل و مستندات خود را ارائه می کند . سازمان پس از بررسی ، قیمت ها را تایید یا رد می کند . به دلیل تراکم کاری سازمان حمایت در این روزها ، از زمان ارائه مدارک تا تصویب قیمت زمانی زیادی می گذرد . در این شرایط تولیدکننده با نوسانات قیمت بالایی روبروست و نمی تواند منتظر رای سازمان حمایت بماند به همین دلیل گاهی خارج از چارچوب دولت ، قیمت ها را تغییر می دهد .

*حاکمیت توان حذف تولیدکننده زیرپله ای را ندارد

بسیاری از مردم هنگام نصب لوازم خانگی متوجه تقلبی بودن آن می شوند . در واقع زمانی با حقیقت روبرو می شوند که پول را پرداخته کرده و به فروشنده متقلب دسترسی ندارند . عباسی با شاره به دلیل وفور کالای فیک در بازار ، گفت : به دلیل افزایش قیمت نگران کننده لوازم خانگی ، کالاهای تقلبی بیش از گذشته در بازارعرضه می شود و مصرف کننده هیچ ابزاری برای تشخیص اصل بودن کالا و تولیدکننده آن ندارد . البته شرکت هایی که برند آنها در تولید کالاهای تقلبی مورد سواستفاده قرار می گیرد ، شکایت می کنند و برخی از آنها به نتیجه می رسند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا بساط شرکت های متقلب برچیده نمی شود ،گفت : دلیل حذف نشدن شرکت های زیرپله ای که اقدام به تولید کالای قاچاق می کنند این است که حاکمیت ابزارهای لازم برای برخورد با آنها را ندارد .

*تغییر ذائقه ایرانیان نیازمند ورود مدیران فرهنگی است

در بخش دیگری از برنامه به موضوع تمایل ایرانیان به کالاهای خارجی و تفکر مثبتی که نسبت به آن وجود دارد پرداخته شد و نحوه خدمات دهی پس از فروش صنایع داخلی مورد بحث قرار گرفت . در این راستا حاتمی گفت: ذائقه پردازی در بازار به دلیل فعالیت ۲۰۰ تا ۳۰۰ ساله استعمارگران در کشور بسیار تغییر کرده و بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان تصور کرد . ذائقه پردازی امروز تنها حاصل بازاریابی و تبلیغات شرکت ها نیست بلکه مدیران فرهنگی هم باید دست به کار شوند . وقتی یک برند خارجی چندین هزار میلیارد درطی چند سال تنها برای تبلیغات صرف می کند ، رقابت با آن بسیار مشکل خواهد بود . در واقع در طی سالیان دراز مفهومی در سطح کشور ایجاد شده که تولید کننده داخلی موفق به رشد نشده است.

وی علت شکسته نشدن قیمت ها با وجود قاچاق را به مقوله ذائقه ایرانی پیوند زد و عنوان کرد : گرایش به سمت کالای خارجی هرچند گران قیمت وجود دارد یعنی کالای قاچاق هرچندگران ، باز هم خریداری می شود .

*کاهش قیمت یا فرهنگ سازی ؛ راهکار چیست ؟

در خاتمه ، عباسی همچنان بر ایجاد شفافیت در زنجیره توزیع کالا تاکید کرد و آن را مهمترین و اصولی ترین راه برای آرام کردن التهابات دانست .

وی گفت : ستاد تنظیم بازار از سال ۹۶ زیر ساخت ها و ادبیات مربوط به شناسه کالا و شناسه رهگیری را در کلیه واحدهای تولیدی تعریف کرده است . بسیاری از کالاها این دو ویژگی را دارند که مصرف کننده می تواند استعلام کند و اگر اطلاعات کالا کامل بود و شرکت ارائه کننده گرانتی تایید کرد ، اقدام به خرید کند . همچنین با توجه به الزام سازمان حمایت برای درج قیمت در سایت ۱۲۴ از گرانفروشی نیز جلوگیری می شود .

اما حاتمی معتقد است : انجمن تولیدکنندگان به این نتیجه رسیده است که تمام مشکلاتی که در مسیر تولید وجود دارد مسئله شفافیت و قیمت گذاری نیست . مسئله این است که صنایع داخلی باید به مقیاس تولید برسند و در کنار آن پشتوانه فرهنگی و اجتماعی ایجاد شود تا در مقابل هجوم ذائقه های خارجی از تولید داخل محافظت شود .