مشاوران تهرانگزارش میزان ارجاع به مجله های (JCR (Journal citiation Report هر سال بوسیله انستیتو اطلاعات علمی ISI ( Institute for scientific Information) واقع در شهر فیلادلفیای آمریکا منتشر می گردد.
این گزارش حاوی اطلاعات ارزشمند ی پیرامون مجله ها و رتبه بندی آنها است .
فاکتور تأثیر (Impact Faktor)، جهت نخستین بار در سال 1995 و توسط بنیانگذار ISI گارفیلد Garfield بیان شد سریع به صورت دستورالعملی جهت گزینش با کیفیت ترین مجله ها به کار رفت. حقیقت این است که این فاکتور وسائل جامعی برای اندازه گیری کیفیت مطلب ها ناست ، بلکه چونآموزش بهتری وجود ندارد در حال حاضر نسبت به دیگر معیارها جهت بررسی علمی از ویژگی ها یی برخوردار است، لذا عموماً مورد استفاده قرار می گیرد.
JCR بیش از 7500 مجله معتبر را در حدود 200 حوزه موضوعی از سال 1997 به بعد در بر می گیرد با استفاده از آن می توان مجله ها را در حوزه های تخصصی، طبقه بندی شاخص های رتبه بندی آنها را ارزیابی کرد. JCR در دو ورژن موجود است، نسخه علمی آن در بر گیرنده بیش از 5900 ژورنال علمی و نسخه علوم اجتماعی مشتمل بر 1700 ژورنال است. JCR از طریق Web of knowledge به شرط پرداخت وجه اشتراک قابل تحلیل است.
ضریب اثر (IF) چیست؟فاکتور تاثیر به صورت میانگین، تعداد ارجاعات به یک مورد قابل استناد (شبیه متن پژوهشی، مطلب مروری، نامـه ، یاد داشت، چکیده و..) در یک مجله علمی در طول زمانی معین تعریف شده است. فاکتور تأثیر، تعداد ارجاعات به مطلب های منتظر شده در دو سال قبل مجله تقسیم بر تعداد مطلب های انتشار شده در دو سال گفته شده است.
در موارد ی فاکتور تأثیر مجله بطور معدل (که معدل فاکتور تأثیر طول زمان فهرست شدن آن مجله در ISI است )، نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
این شاخص مهمترین در عین حال فرد دی ترین شاخص بررسی مجله ها از نظر ISI است. این علت تمام ساله توسط ISI بر مبنای ارجاعات به هر از مجله های علمی آن محاسبه می شود نتیجه در گزارش JCR منتشر می شود.
این ضریب نه جهت مطلب یا نویسنده بلکه برای مجله محاسبه می شود. محاسبه بر مبنای یک دوره سه ساله صورت می گیرد.
چگونه یک مقاله ISI بررسی می شود؟برای اینکه بتوانید یک متن بنویسید، لازم است در این زمینه اطلاعاتی داشته باشید. چنانچه این مطلب را برای مؤسسه اطلاعات علمی ISI می نویسید، احتمـا لاً برای تان خیلی مهم است که بدانید این مقاله ها چطور بررسی می شود.
امروزه بررسی متن های علمی یکی از دغدغه های جوامع علمی است . مؤسسه اطلاعات علمیISI برای بررسی تحت پوشش فهرست نویسی خود، سه شاخص در نظر گرفته است:
1- فاکتور تأثیر گذار (IF): این شاخص مهمترین و در عین حال فرد دی ترین شاخص بررسی مجله ها از نظر ISI است.
2- شاخص فوری (Immediately): تعداد ارجاعات به مقاله های انتشار شده مجله در سال مورد بررسی تقسیم بر تعداد متن های منتشر شده در همان سال مجله فوق است. این شاخص در واقع شیب افزایش منحنی ارجاعات را بیان می نماید .
3- شاخص نیمه عمر استناد(Cited Half-Life):نیمه عمر ارجاعات یا نیمه عمر استناد، تعداد سال هایی است که از سال بررسی باید به عقب برگشت تا شاهد پنجاه درصد کل ارجاعات به مجله در سال مورد بررسی باشیم.
به جمله دیگر، این شاخص مدت زمانی که نیمی از کل استنادات به آن مجله صورت پذیرفته باشد را نشان می دهد در واقع سرعت كم شدن میزان ارجاعات به مجله را بیان می نماید .
بدیهی است که زمان ی مطلب های یک مجله ارزش را برای ارجاعات، زود از دست بدهند (مطلب ها سطحی باشند خیلی زود بی اهمیت شوند)، تنها به مطلب های نو مجله ارجاع داده می شود.
این مساله باعث می شود که نیمه عمر ارجاعات به مجله كم شدن یابد. پس هر چه نیمه عمر ارجاعات به مجله بیشتر باشد، نشان می دهد که ارزش مقاله های مجله در طول زمان بیشتر حفظ شده است و هنوز مورد ارجاع قرار می گیرند.
در کل هرچه نیمه عمرارجاعات به مجله بیشتر باشد، ارزش مجله بالاتر می رود.
در انتها هر سال، مجله های تحت پوشش فهرست نویسی ISI که در فهرست وبگاه علم (Web of Science=WOB) قرار گرفته اند، بررسی می شوند.
معیارهای ارزیابی و سنجش همان شاخص های بررسی ISI (سه شاخص اشاره شده دربالا) هستند . نتایج این ارزیابی نیز درگزارش های ارجاع مجله JCR هر سال جهت اطلاع عموم اعلام می شود.
در بین فاکتورهای بالا، فاکتور تأثیر، فرد دی ترین شاخص است و امروزه به طور وسیع ای در درجه بندی بررسی مجله های مورد مصرف قرار می گیرد. این فاکتور در واقع توانایی مجله و هیأت تحریریه آن را در جذب با کیفیت ترین مقاله ها نشان می دهد.
بانک اطلاعات ISI، مرکزی جهت فهرست نمودن پوشش دادن کامل مهمترین مجله های علمی انتشار ه در جهان به منظور تبادل اطلاعات بین محققان مختلف است .
پر واضح است که منظور از پوشش جامع، فهرست نمودن کل مجله های علمی انتشار شده در جهان ناست . چرا که از طرفی مقرون به صرفه نیست و از طرف دیگر تمام مجله های نشر یافته در جهان از استانداردهای ISI پیروی نکرده اند و از غنای علمی لازم برخوردار نیستند. بررسی مجله های علمی ISI به طور مستمر و مستمر هر دو هفته صورت می گیرد.
بررسی کنندگان ISI در حدود 2000 عنوان جدید را سالانه مورد بررسی قرار داده فقط 10 تا 12 درصد از مجله های علمی بررسی شده، انتخاب می شوند. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI یکسری مراحل بررسی را پشت سر می گذارند.
از عبارت عوامل مورد ارزیابی رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتیISI، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله اهمیت نشر آن است .
ضروری به ذکر است که هیچ از این عوامل به تنهایی مورد ارزیابی بررسی قرار نمی گیرد، بلکه با نقد مجموع عوامل، امتیاز کلی داده خواهد شد.
از عبارت موارد ی که در بررسی مجله مورد توجه قرار دارد این است که عنوان مقاله ها، چکیده کلمات کلیدی می بایست به زبان انگلیسی باشد همچنین توصیه می شود که منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند.
چنانچه چه اطلاعات علمی خیلی مهم به همه زبانها به چاپ می رسد، ولی موارد ذکر شده می بایست به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و بررسی ISI قرار گیرد زیرا بررسی کنندگان مجله های علمی در ISI نمی توانند عناوین ومنابع بکار رفته در مطلب ها را به زبان انگلیسی ترجمه کنند.
داوری علمی تخصصی متن های چاپ شده در مجله بوسیله داوران نام آشنای علمی از عبارت عمده ترین موارد مورد توجه بررسی کنندگان است که گویای اعتبار غنای علمی مجله است.
سه پایگاه WOS EST و JCR از معتبهتریـن پایگاه های علم سنجی هستند که توسط مؤسسه اطلاعات علمی ISI تولید و ساخت و روز آمد سازی می شوند.
پایگاه Essential Science Indicators) ESI بر مبنای دوره های زمانی 10 ساله، به ارائه آمار در قالب شاخص های تعیین شده تولید علم از عبارت رتبه علمی کشورها بر طبـق تعداد تولیدات علمی، تعدا کل استنادها نسبت استناد به تولیدات علمی می پردازد.
در پایگاه Web of Science(WOS) امکان جستجو و استخراج اطلاعات در طول دوره های زمانی مختلف بر اساس شاخص های گوناگون علم سنجی وجود دارد.
پایگاه (JCR (Journal citation Reprts به ارائه گزارش استنادی نشریه ها می پردازد.
از طرفی تعداد نشریه هایی که هر کدام از این پایگاه ها نمایه می کنند هم با دیگری مفرق است.
با کیفیت ترین معیارهای ISIجهت نمایه کردن مجله ها چیست؟
در سایتISI چهار مورد به عنوان ملاک های مهم نمایه شدن مجله آمده است که عبارتند از:
1- زمان بندی نشر، تعریف شده باشد یعنی معلوم باشد که فصلنامـه است، ماهنامـه است یا... و در موعد معین آماده شود.
2- فرآیند داوری جهت مجله تعریف شده باشد.
3- قواعد نشر بین المللی را رعایت نماید . جهت مثال، عنوان مجله گویای محتوای آن باشد.
4- متن به هر زبانی که باشد با اهمیت نیست ولی چند مورد در آن می بایست به زبان انگلیسی باشد که عبارتند از: اسامی نویسندگان، عنوان، چکیده کلمات کلیدی حتی الامکان منابع و مآخذ هم انگلیسی باشد.
موارد فرعی هم وجود دارد که حاوی این موارد است:1- مجله می بایست حوزه بین المللی داشته باشد به یک حوزه جغرافیایی ویِژگزینشه تعلق نداشته باشد.
2- در حوزه آن مجله، ترجیحاً مجله مشابه نباشد یا اگر هست آن مجله معیار برتری نسبت به آنها داشته باشد.
3- افراد به وجود آورنده آن حتی الامکان افراد شناخته شده ای باشند.
4- افراد به وجود آورنده، توزیع جغرافیایی مناسبی داشته باشند مثلاً تمام ایرانی نباشند.
اما موارد فرعی، نمره اضافه دارد و در قبولی یا رد مجله از طرفISI نقش بازی نمی نماید .