تاریخ: دوشنبه 7 مهر 1399 02:53 ب.ظ
کلمه ی «حسن» در لغت به معنای : خوبی ، نیکویی ، نیکی و... و کلمه ی «تعلیل» به معنای علت آوردن ، دلیل یابی ، سببیت و... آمده است1. ادبا «حسن تعلیل» را از صناعات معنوی بدیع در علم بلاغت دانسته و تعاریفی از آن عرضه نموده اند که در این مطلب به دو مورد از آنها اشاره خواهدشد.
اشتراک همه ی تعاریف کم و بیش در این است که ؛ این آرایه دلالت بر علتی غیر حقیقی و ادبی بر مطلبی از مجموعه ی سخن،دارد.
تعریف :
1. آن است که برای صفتی یا مطلبی که در سخن آورده اند،علتی ذکر کنند که به آن مطلب مناسبت لطیف داشته باشد2.
2. آن است که مطلبی را در ضمن سخن بیاورند آن گاه برای آن دلیلی ادبی، ادعایی و غیر حقیقی ذکر کنند3.
مثال :
1. تنور لاله چنان برفروخت باد بهار
که غنچه غرق عرق گشت و گل به جوش آمد (حافظ)
توضیح: شاعر علت عرق غنچه را ، برافروختگی و حرارت لاله دانسته است.4
2.خمیده پشت از آن دارند پیران جهاندیده
که اندر خاک میجویند ایام جوانی را (نظامی)
توضیح : شاعر علت خمیدگی کمر پیران را ، جستجوی جوانی در خاک دانسته است.
.1 دهخدا، علی اکبر . لغت نامه ی دهخدا.
.2 انوری ، حسن _ عالی عباس آباد ، یوسف .(1393) . بلاغت ، تهران ، فاطمی.
.3 محمدی ، محمد حسین . (1392)، بلاغت (معانی ، بیان و بدیع)، تهران،
زوار.
.4 همو ، همان.
نظرات : نظرات
تاریخ: سه شنبه 11 دی 1397 01:19 ب.ظ
رد القافیه آن است که قافیه مصراع اول مطلع قصیده یا غزل را ، در آخر بیت دوم تکرار کنند ، به طوری که موجب حسن کلام باشد:
عاشق بی دل کجا با خلق عالم کار دارد
بگذرد از هر دو عالم هر که عشق یار دارد
***
کار ما عشق است و مستی ، نیستی در عین هستی
بگذرد از خود پرستی ، هر که با ما کار دارد
(همای شیرازی)
تاریخ: سه شنبه 11 دی 1397 01:08 ب.ظ
بیت اول غزل و قصیده را مطلع و بیت آخر را مقطع میگویند.
گاه باشد که مصراع اول یا دوم مطلع ، چندان زیبا و مناسب اتفاق افتاده باشد که اگر آن را در مقطع تکرار کنند بر حسن کلام بیفزاید و سخن دارای حسن ختام گردد.
این عمل را در اصطلاح بدیع ردّالمطلع گویند ، چنانکه حافظ در مطلع غزلی گفته است :
ای صبا نکهتی از کوی فلانی به من آر
زار و بیمار غمم ، راحت جانی به من آر
و مصراع اول را در مقطع تکرار کرده است :
دلم از پرده بشد دوش که حافظ می گفت
ای صبا نکهتی از کوی فلانی به من آر
تاریخ: شنبه 3 شهریور 1397 01:58 ب.ظ
تاریخ: شنبه 3 شهریور 1397 01:54 ب.ظ
تاریخ: شنبه 3 شهریور 1397 01:48 ب.ظ
تاریخ: دوشنبه 28 اسفند 1396 01:54 ب.ظ
رخشندهٔ اعتصامی معروف به پروین اعتصامی (زاده ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز – درگذشته ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ در تهران) شاعر ایرانی است که به عنوان «مشهورترین شاعر زن ایران» از او یاد شده‌است.
شعر پروین از دیدگاه طرز بیان مفاهیم و معانی، بیشتر به صورت «مناظره» و «سؤال و جواب» است. در دیوان او بیش از هفتاد نمونه مناظره آمده که وی را از این لحاظ در میان شاعران فارسی برجسته ساخته‌است. این مناظره‌ها نه تنها میان انسان‌ها و جانوران و گیاهان، بلکه میان انواع اشیاء – از قبیل سوزن و نخ – نیز اتفاق می‌افتد. پروین در بیان مقاصد خود از هنرهای «شخصیت‌بخشی» و «تخیل» و «تمثیل»، با شیوایی کم‌نظیری استفادهٔ بسیار کرده‌است. یکی از مناظره های بسیار زیبای او مناظره دزد و قاضی است که بیانگر نابسامانی های زمان شاعر است.
برد دزدی را سوی قاضی عسس
خلق بسیاری روان از پیش و پس
گفت قاضی کاین خطاکاری چه بود
دزد گفت از مردم آزاری چه سود
گفت، بدکردار را بد کیفر است
گفت، بدکار از منافق بهتر است
گفت، هان بر گوی شغل خویشتن
گفت، هستم همچو قاضی راهزن
گفت، آن زرها که بردستی کجاست
گفت، در همیان تلبیس شماست
گفت، آن لعل بدخشانی چه شد
گفت، میدانیم و میدانی چه شد
گفت، پیش کیست آن روشن نگین
گفت، بیرون آر دست از آستین
دزدی پنهان و پیدا، کار تست
مال دزدی، جمله در انبار تست
تو قلم بر حکم داور میبری
من ز دیوار و تو از در میبری
حد بگردن داری و حد میزنی
گر یکی باید زدن، صد میزنی
میزنم گر من ره خلق، ای رفیق
در ره شرعی تو قطاع الطریق
می‌برم من جامهٔ درویش عور
تو ربا و رشوه میگیری بزور
دست من بستی برای یک گلیم
خود گرفتی خانه از دست یتیم
من ربودم موزه و طشت و نمد
تو سیهدل مدرک و حکم و سند
دزد جاهل، گر یکی ابریق برد
دزد عارف، دفتر تحقیق برد
دیده‌های عقل، گر بینا شوند
خود فروشان زودتر رسوا شوند
دزد زر بستند و دزد دین رهید
شحنه ما را دید و قاضی را ندید
من براه خود ندیدم چاه را
تو بدیدی، کج نکردی راه را
میزدی خود، پشت پا بر راستی
راستی از دیگران میخواستی
دیگر ای گندم نمای جو فروش
با ردای عجب، عیب خود مپوش
چیره‌دستان میربایند آنچه هست
میبرند آنگه ز دزد کاه، دست
در دل ما حرص، آلایش فزود
نیت پاکان چرا آلوده بود
دزد اگر شب، گرم یغما کردنست
دزدی حکام، روز روشن است
حاجت ار ما را ز راه راست برد
دیو، قاضی را بهرجا خواست برد
تاریخ: پنجشنبه 17 اسفند 1396 05:31 ب.ظ
بنده را کرده دچار سوء ظن
روز مادر زن و مادر روز زن
مادر و مادر زن وهمسر کجا
قدر شان یکسان به پیش اهل فن
مادری که بنده را کرده بزرگ
مادری که داده ام شیر و لبن
مادری که پروراندم روز و شب
با تمام هستی و با جان و تن
مادری که جسم خود فرسوده است
تا کند اینک چنینم تهمتن
یا زنی که روز و شب با مادرش
ازمن بیچاره هی فک و دهن
میکند سرویس و آخر هم یقین
دفن بنماید مرا او بی کفن
یا زنی که جیب پر می خواهد و
دوست می دارد مرا بهر تومن
یا همیشه یار شادی ها بود
در کنارم نیست هنگام مهن
من زنم را دوست میدارم ولی
مادرم را دوست تر دارم ززن
هم چنانی که یقینا همسرم
مادرش را دوست تر دارد زمن
تعارفات زندگی را بیخیال
جای خود دارد زن و عاشق شدن
لیک مادر جایگاهش تا خداست
بوسه ها بر پای او باید زدن
نیست قابل گر به پیش پای او
حلقه چشمم نمایم بنده پهن
قدر این سه از زمین تا آسمان
فرق دارد لا اقل در پیش من
کاش می شد روز مادر را جدا
مینمودند دوستان از روز زن!!
شعر از : محمد حسن هاشمی
تاریخ: پنجشنبه 17 اسفند 1396 04:34 ب.ظ
سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده ۱۲۸۵ - درگذشته ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت تبریزی) شاعر ایرانی اهل تبریز بود که و به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده‌است. وی در تبریز به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرةالشعرای همین شهر به خاک سپرده شد. ۲۷ شهریور را «روز شعر و ادب فارسی» نام‌گذاری کرده‌اند. وجه تسمیه این نام گذاری سالروز درگذشت شهریار است.
مهم‌ترین اثر شهریار منظومهٔ حیدربابایه سلام؛ (سلام به حیدربابا)، است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده‌است.
شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی -مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی- نیز تبحر داشته‌است. اما بیشتر از دیگر گونه‌ها در غزل شهره بود و از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب ارادتی ویژه داشت و همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشته‌است.
شهریار، از جمله سرایندگانی است که شعر را محلی نیک برای بیان این تفکرات تأمل گونه و نصیحت آموز دانسته، و بسیاری از مواعظ اخلاقی، تربیتی را در قالبهای گوناگون شعری (به ویژه در قطعات، رباعیات و دوبیتی‌ها) بیان میکند. مخاطب این افکار و مفاهیم نیز نوع بشر و انسان در طول تاریخ است نه خطابی شخصی و منحصر به فرد.
مجموعه تلویزیونی شهریار که به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ ساخته شده و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده‌است، در سال ۱۳۸۶ از طریق شبکه دوم سیما به نمایش درآمد که اعتراض دختر شهریار، «مریم بهجت تبریزی» به همراه داشت مبنی بر اینکه «نود درصد سریال شهریار ساختگی است»، اما پسر شهریار «هادی بهجت تبریزی» معتقد است: «این سریال در کلیات هیچ مشکلی نداشت و در جزئیات هم دست هنرمند باز است که تغییراتی را بوجود آورد تا مجموعه برای مخاطب جذابیت داشته باشد».
مرکز مطالعات بین‌المللی استاد شهریار با مدیریت استاد علیرضا نایبی و مساعدت فرماندار هشترود، با هدف تحقیق و برگزاری مسابقات و همایش‌های مرتبط با استاد شهریار در شهرستان هشترود می‌باشد. امور فرهنگی الکترونیکی این مرکز بر عهده احمد کاوسی می‌باشد. شایان ذکر است اولین همایش دانش آموزی بزرگداشت استاد شهریار در سطح بین‌المللی، با حضور استادان برجسته جهانی در شهرستان هشترود و توسط این مرکز برگزار شده‌است.
تاریخ: شنبه 25 آذر 1396 02:36 ب.ظ
اعداد مصدر عربی از باب افعال است. از آن جهت اعداد ( یعنی آماده کردن و بسیجیدن) ، گفته میشود که به قول بدیع نویسان قدیم ، شاعر یا نویسنده گروهی از کلمات را فراهم می سازد و بسیج میکند. این آرایه را تعدید و سیاقة الاعداد نیز گفته اند. تعدید، یعنی شمردن و سیاقة الاعداد یعنی عدد هارا به ترتیبی (به ترتیب از کوچک به بزرگ یا بالعکس) در شعر آوردن. بنابر این سیاقة الاعداد، غیر از اعداد است. مولف آنندراج به نقل از مطلع السعدین برای سیاقة الاعداد مثال هایی آورده است از جمله این دو بیت :
منبع : انوری ، حسن _ عالی عباس آباد ، یوسف . (1393) . بلاغت ، تهران ، فاطمی.
ده عقل ز نه سپهر وز هشـــــــــت بهشت
هفــت اخترم از شش جهت این نامه نوشت
کز پنج حواس وچــــــــــارارکان و سه روح
ایزد به دوکـون چــــون تو یک تن نسرشت
تکلف در شعر هست و برای این نوع بازی با اعداد ، نمی توان وجهی زیبا شناختی قائل شد.
منبع : انوری ، حسن _ عالی عباس آباد ، یوسف . (1393) . بلاغت ، تهران ، فاطمی.