دوره امامت، چگونه آغاز شد؟

خلفای عبّاسی بنابر عادت معمول خویش، هر گاه فرصتی برای کشتن‏ اولیاء اللَّه می‏یافتند، فوراً آنها را به زهر از پای در می‏آوردند.
معتصم نیز، امام حسن عسکری‏علیه السلام را به زهر شهید کرد و سپس درصدد یافتن فرزندِ آن‏حضرت بر آمد تا او را نیز از میان بردارد و به خیال‏ خویش دنباله امامت را نیست و نابود گرداند.
معتصم عده‏ای را به خانه امام فرستاد تا هر که و هر چه در آنجاست ‏توقیف کنند.
بهتر است خبر این ماجرا را از زبان احمد بن عبد اللَّه بن ‏یحیی بن خاقان پسر وزیر معتصم بشنویم.
او در این باره می‏گوید: چون امام حسن عسکری بیمار شد. پدرم به من پیغام داد که امام بیمار شده. آنگاه خود همان لحظه سوار شد و به دار الخلافه رفت و سپس با پنج نفر از خادمان امیرالمؤمنین‏ معتصم شتابان بازگشت. همه آنان‏از افراد مورد وثوق و خواص خلیفه بودند. یکی از آنها هم نحریر بود.

دوره امامت، چگونه آغاز شد؟

خلفای عبّاسی بنابر عادت معمول خویش، هر گاه فرصتی برای کشتن‏ اولیاء اللَّه می‏یافتند، فوراً آنها را به زهر از پای در می‏آوردند.
معتصم نیز، امام حسن عسکری‏علیه السلام را به زهر شهید کرد و سپس درصدد یافتن فرزندِ آن‏حضرت بر آمد تا او را نیز از میان بردارد و به خیال‏ خویش دنباله امامت را نیست و نابود گرداند.
معتصم عده‏ای را به خانه امام فرستاد تا هر که و هر چه در آنجاست ‏توقیف کنند.
بهتر است خبر این ماجرا را از زبان احمد بن عبد اللَّه بن ‏یحیی بن خاقان پسر وزیر معتصم بشنویم.
او در این باره می‏گوید: چون امام حسن عسکری بیمار شد. پدرم به من پیغام داد که امام بیمار شده. آنگاه خود همان لحظه سوار شد و به دار الخلافه رفت و سپس با پنج نفر از خادمان امیرالمؤمنین‏ معتصم شتابان بازگشت. همه آنان‏از افراد مورد وثوق و خواص خلیفه بودند. یکی از آنها هم نحریر بود.
پدرم‏ به آنها دستور داده بود در خانه حسن بن علی باشند و اوضاع و احوال او را زیر نظر بگیرند.
همچنین در پی عده‏ای از پزشکان فرستاده بود و به آنان‏دستور داده بود که در خانه امام حسن عسکری رفت و آمد کنند وهر بام ‏و شام از او پرستاری و مراقبت کنند.
چون دو روز از این ماجرا گذشت، کسی نزد پدرم آمد و به وی خبر داد که آن‏ حضرت (بیماری‏اش شدت یافته و) ضعیف شده است.
پدرم ‏سوار شد و به خانه آن‏حضرت رفت و به پزشکان دستور داد بخوبی حال‏آن ‏حضرت را تحت نظر بگیرند.
همچنین در پی قاضی القضات فرستاد و به‏ او دستور داد که پیش او بیاید و ده تن از کسانی را که به دین و امانتداری‏وپرهیز گاری آنان مطمئن است، انتخاب کند و با خود بیاورد.
آنگاه‏ تمام آنها را به خانه امام حسن فرستاد و بدیشان تکلیف کرد که شبانه روز همانجا بمانند.
آنها در آنجا بودند تا آنکه امام حسن عسکری‏علیه السلام‏ درگذشت.
رحلت او چند روز گذشته از ماه ربیع الاوّل سال 260 واقع ‏شد.
با رحلت او سامراء یکصدا ناله بر می‏آورد که ابن الرضا از دنیا رفت.
خلیفه عدّه‏ای را به خانه آن ‏حضرت فرستاد تا خانه و اتاقها را بازرسی ‏کنند وهر آنچه در خانه است مهر و موم نمایند و نشان فرزند آن‏ حضرت‏ را بجویند.
همچنین زنانی آوردند که از حمل و آثار آن آگاه بودند. زنان ‏پیش کنیزهای امام رفته، یکایک آنها را معاینه کردند. یکی از این زنان‏ ادعا کرد که در میان این کنیزها، کنیزی است که نشانه حمل با خود دارد. از این رو دستور دادند آن کنیز را در اتاقی نگه دارند. نحریر و یارانش‏ و نیز زنانی که با او بودند، مأمور مراقبت از این اتاق شدند. سپس احمد بن عبداللَّه در ادامه گفتار خویش می‏گوید: مأمورینی که گمان می‏کردند آن کنیز باردار است و از او مراقبت ‏می‏کردند، دو سال و اندی وی را زیر نظر داشتند تا آنکه به اشتباه خود پی ‏بردند.
سپس میراث امام حسن میان مادر و برادرش، جعفر، تقسیم ‏شد و مادرش ادعا کرد وصی او است و این امر نزد قاضی ثابت شد.
سپس وی ماجرای مخالفت جعفر با وصایا را نقل کرده تا آنجا که ‏می‏گوید: بیرون آمدیم، وضع بر همین منوال بود، و خلیفه امروز در پی جستن‏ نشانی از فرزند امام حسن‏ علیه السلام است. [1]  بدین گونه قدرت جاهلی و استکباری می‏کوشید، ریشه‏های امامت را از بیخ برکند و حرکت اصیل مکتبی را دستخوش نابودی سازد. امّا به ‏مقصود خود نایل نیامدند که دست خداوند بر فراز دستان آنها بود.
(یُرِیدُونَ أَن یُطْفِئُوا نُورَاللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَیَأْبَی اللَّهُ إِلَّا أَن یُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ کَرِهَ‏ الْکَافِرُونَ) [2] ؛ خواهند پرتو خدا را با دهانهای خویش فرو نشانند امّا خداوند چنین نخواهد مگر آنکه پرتو خویش را به انجام رساند، هر چند که ‏کافران نا خوش دارند.
امام حجّت ‏علیه السلام عمویی داشت، که نامش جعفر بود.
او ادعا می‏کرد که ‏امامت پس از برادرش امام حسن عسکری‏علیه السلام حقّ اوست. بنابر همین‏ ادعای باطل او مردم را به خود می‏خواند و حتّی در راه رسیدن به مقصود خویش به قدرتهای ستمگر متوسّل می‏شد، تا از آنها کمک بگیرد.
بدون‏ آنکه بداند آنچه موجب استمرار خط امامت است، مقاومت در برابرهمین قدرتها و رهبری توده‏های مؤمن بر ضّد فساد و انحراف آنهاست.
جعفر که خود می‏دانست از شایستگیهای کافی برای امامت بهره‏ای‏ ندارد. و به ‏خوبی آگاهی داشت که امّت، پیشوایی او را به رسمیّت‏ نمی‏شناسد. نزد عبداللَّه بن یحیی بن خاقان، وزیر خلیفه وقت عباسی ‏رفت، و کوشید از کمکهای او برخوردار شود.
پسر این وزیر ماجرای این‏ برخورد را چنین بازگو می‏کند: پس از تقسیم میراث، جعفر نزد پدرم آمد و بدو گفت: حقوق پدرم را برای من نیز مقرّر دار و هر سال 20 هزار دینار به من انعام بده.
پدرم او را از این خواسته نهی کرد و بدو گفت: احمق! خلیفه، در مورد کسانی که‏ ادعا می‏کنند پدر و برادرت امامند، شمشیر خویش را آخته ‏و تازیانه‏اش را بالا برده تا آنان را از این باور باز گرداند.
امّا این امکان ‏برای خلیفه فراهم نشد. تا آنان را از این اعتقاد درباره پدر و برادر تو منصرف سازد.
پس اگر تو پیش پیروان پدر و برادرت امام بودی چه نیازی‏ به خلیفه داشتی که حقوق آنها را برای تو قرار دهد؟ و اگر پیش اینان ‏چنین جایگاهی نداری، در نزد ما هم بدان حقوق دست نخواهی یافت.
دیری نپایید که جعفر از این ادعای دروغ خود دست برداشت و به راه‏ صواب بازگشت و امامتِ حضرت حجت‏ علیه السلام را پذیرفت.
از این رو پیش‏ شیعیان که او را جعفر کذّاب نامیده بودند، ملقّب به جعفر توّاب شد.