آنكه جان بخشید و ایمان خاك را

سپاس آن خداوندی را كه بی آزال و آباد كنه ذات و صفاتش از تغایر اعصار و ادهار زمان و مكان منزه بود و پیش از وضع اسم قِدم و بقا از دیری و زودیِ كون و حوادث مقدس بود. بودنش كه بود، نه به قطع حصر زمن، هستی‌اش نه به هستی وجود انجمن. اول است نه به نعت علتِ اول‌ها و آخِر است نه به وصف شبهت آخِرها. ظاهر است نه در صورت مخاییل. باطن است نه محجوب به حُجُب علل و اباطیل. هستی‌اش به هستی‌اش قائم، جمال صفاتش به جلال ذات دائم.

پاك آن خداوندی كه دیدنش به وجود واجب، و عملش به حسن صنایع لازم. زندگیش قوام عالم، ارادتش آفریدن وجود آدم، قدرتش وجود آیات، كلامش بودن مخلوقات، سمیع است پیش از مسموعات نه به آلات و عِلّات. بصیر است پیش از مبصرات نه به حواسّ مرسومات. سبحان‌الذی تقدس فی قدسه قدساً و تعظّم فی كبریائه سلطاناً و عزاً و تبارك فی جلاله ملكا و تعالی فی جماله الوهیة و جبروتاً

سپاس آن ازلی‌ای كه خردبخش است زیركان را و بخشایشگر است عاجزان را.

آفرین جان آفرین پاك را       

درود بر شاه كونین، رسول ثقلین، هم او كه سرور كائنات و مفخر موجودات و رحمت عالمیان و صفوت آدمیان و تتمه‌ی دور زمان است محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم شخصیت بزرگی كه خود الگوی شخصیت آدمی است و پیامش كه نعمت تام و تمام و اتمام نعمت و اكمال اخلاق است.

خوشا مردمان این مرز و بوم كه با نیوشیدن پیام او به جان خویش، تأییدی دوباره یافتند بر اعتقاد و ایمان خود بر راستی و درستی در گفتار و كردار و پندار و تن و جان خویش در طلب سعادت هر دو جهان به كار بستند و هم یگانگی و اتحاد دانش و توانایی در پیش چشم داشتند و هم طی مقامات راستی را به نیرویی دانستند كه بی از آن كاستی و كژی سد راه سعادتمندیشان گردد.

ز نیرو بود مرد را راستی                          ز سستی کژی آید و کاستی

از همین روی است كه در تاریخ تعلیم و تربیت ایران می‎‎خوانیم كه هدف از تعلیم و تربیت این بوده است كه افراد را معتقد به خدا و متدین‎بار بیاورند و او را دارای اخلاق نیكو كنند، به او پیشه و هنر بیاموزند و به بهداشت تن متوجه و مأمور سازند و همین توجه بوده است كه ایران را مهد پرورش پهلوانانی با اخلاق، جوانمرد و عدالتخواه قرار داده است.

بی‎جهت نیست كه در تعلیم و تربیت جدید، ورزش مقوله‎ای علمی، فرهنگی و اجتماعی است و به این لحاظ بر ما است كه چشم‌اندازهای جدید آن را به درستی بشناسیم و تبیین و تدوین كنیم. رسالت تربیت بدنی امروز رشد و شكوفایی توانائی‎ها و استعدادهای جسمانی، عقلانی، عاطفی و اجتماعی انسان‎ها و پرورش شهروندانی سالم، با نشاط، فعال، خلاق و امیدوار و مسؤول است.

در گذشته خوانده و شنیده‎ایم كه عقل سالم در بدن سالم است و این حقیقتی است كه علم امروز بر آن صحه گذاشته است و دولت‌ها می‎كوشند به انحاء مقتضی ورزش و تربیت بدنی را به عنوان یك عادت عمومی در اجتماع رواج دهند و از این طریق از تبعات ناخوشایند رخوت، سستی و گوشه‎گیری كه جامعه را به تباهی و نیستی می‎كشاند، رهایی بخشند.

ورزش از این حیث كه عاملی موثر در سالم‎سازی فرد و جامعه و جلوگیری از هرگونه سستی، كاهلی و انحرافات اجتماعی است در فرهنگ دینی ما هم جایگاه ویژه‎ای دارد، بخصوص كه سلامت یكی از دو نعمت ناشناخته خداوند تلقی شده است.

ورزش در ارتباط با جوانان به طور عام و دانشجویان در وجه خاص اهمیتی مضاعف دارد، زیرا تضمین كننده سلامت، توانمندی و خردورزی گروهی است كه عامل توسعه كشور محسوب می‎شوند. در این معنی ورزش از محدوده یك فن، برخورداری از توانائی صرفاً جسمانی و پركننده ایام فراغت خارج می‎شود و جای خود را به یك نیاز و ضرورت جدی برای حیات و پویایی فرد و جامعه می‎دهد و این همه ایجاب می‎كند كه به ورزش از منظری علمی نگریسته شود و به نیازهای جامعه پاسخی علمی داده شود.

در ایران اسلامی خوشبختانه توجه به ورزش روند رو به رشدی داشته است، اما هنوز ورزش همگانی در كشور از جایگاهی شایسته برخوردار نیست، حال آنكه به موازات توجه به جاذبه‎های ورزش قهرمانی، لازم است كه تعمیم ورزش همگانی نیز در دستور كار مسئولان ورزش كشور قرار گیرد. زیرا ورزش عمومی و همگانی است كه می‎تواند بستر مناسبی برای پیشبرد ورزش قهرمانی كشور قرار گیرد.

در دانشگاهها و مراكز علمی ورزش در كنار آموزش و پرورش زمینه رشد جسمانی، عاطفی و روانی دانشجویان را فراهم می‎سازد و این امكان را فراهم می‎سازد كه ارزشهای اخلاقی، اجتماعی در دانشجویان نهادینه شود. از این حیث توسعه ورزش در دانشگاهها می‎تواند به توسعه منابع انسانی و تقویت فضای مشاركت، همدلی ، وفاق، نوع دوستی، خودباوری، انضباط اجتماعی، اتكاء به نفس و قانون‎پذیری كمك كند.

اهتمام به ورزش در دانشگاهها چه در بعد ورزش همگانی و چه از جنبه ورزش قهرمانی باعث می‌شود تا این قشر برجسته جامعه كه در آینده‌ای نزدیك عهده‎دار مسئولیت‎های مهم و كلیدی كشور خواهند بود در دنیای ورزش بیاموزند كه در عین پایبندی به اصول اخلاقی و جوانمردی چگونه با همدیگر برای رسیدن به یك هدف متعالی همكاری كنند، و با پیشامدها چگونه به مقابله برخیزند.

 نکاتی پیرامون ورزش:

دانش و زیبایی در تن‏درستی است و یکی از راه‏های تن‏درستی، ورزش است. از این رو، نباید به سبب داشتن گرفتاری‏های عادی روزانه، از آثار مثبت و پایدار ورزش در ایجاد روحیه‏ای شاداب، سرزنده و حرکت‏آفرین به سوی موفقیت‏ها غافل شویم و روزانه دست‏کم چند دقیقه‏ای نرمش و ورزش نکنیم.

 در این میان، بسیار شایسته است از رهنمودهای بزرگان اسلام و تجربه‏های اندیشمندان عرصه دانش و ورزش به نیکی بهره بگیریم و خود با پرداختن به ورزش‏های مفید و تأکید شده در اسلام، لحظه‏هایی سرشار از انگیزه، امید، تحرک و پویایی را برای خویش بسازیم.

 تاریخچه ورزش در ایران

در میان کشورهای مشرق‏زمین، ایران، تنها کشوری بود که در نظام تعلیم و تربیت خود، بیشترین اولویت را به تربیت بدنی و ورزش می‏داد. ورزش در ایران، در آداب، سنت‏ها، فرهنگ و اخلاق ایرانیان ریشه دارد. آنها، تربیت بدنی را وسیله نیرومندی و نیرومندی را برای دست‏گیری ناتوانان و نه برای زورگویی و ماجراجویی می‏دانستند و ناتوانی و سستی را مایه ناراستی می‏پنداشتند. به عقیده آنان، زندگی بهتر، سلامت جامعه و توسعه و پیشرفت، به عقل سالم و بدن سالم نیاز دارد. در یکی از کتاب‏های باستانی آمده است: ورزش در ایران باستان، با هدف سلامت، شادابی و آماده بودن برای دفاع از وطن پا گرفت و هدف اصلی آن، تربیت جوانان بود. تیراندازی، کوه‏نوردی، شمشیرزنی، دو، اسب‏دوانی، شترسواری، ارابه‏رانی، مشت‏زنی، شنا و کشتی، در این مرز و بوم رواج داشت. پارسیان، شکار و شکارگاه را آموزشگاه حقیقی جنگ می‏پنداشتند و جوانان پارسی در شکار، سحرخیزی، بردباری در راه رفتن و دوندگی و تیراندازی، آمادگی روحی و چابکی را فرامی‏گرفتند.

ورزش از دیدگاه قرآن و سنت

در فرهنگ اسلام، ورزش، ابزاری بسیار مؤثر برای بالندگی و کمال انسان به شمار می‏رود. اسلام، ورزش را بنا بر پنج اصل تأیید می‏کند:

 1. نزدیکی به خداوند: ورزش می‏تواند به انسان مؤمن توانایی و سلامت بهتر و بیشتری بدهد تا از آن برای ادای تکالیف دینی و دستورهای الهی استفاده کند؛ چنان‏که حضرت علی علیه‏السلام نیز از خداوند می‏خواهد: «اِلهی قَوِّ عَلی خِدمَتِکَ جَوارِحی؛ پروردگارا! اعضای بدنم را برای خدمت‏گزاری بر خودت نیرومند ساز!»

 2. تعادل جسم و جان: پهلوانان و ورزش‏کاران هم باید جسم را تقویت کنند و هم به تهذیب نفس بپردازند که این تعادل، از راه ورزش کردن صورت می‏پذیرد.

 3. تأمین سلامت: حضرت علی علیه‏السلام می‏فرماید: «سلامت، از برترین نعمت‏هاست» که بی‏شک ورزش، یکی از بهترین راه‏های رسیدن به آن شمرده می‏شود.

 4. نشاط و انبساط: با ایجاد نشاط، کدورت‏های درونی و ملالت‏های بیرونی از بین می‏رود و روح انسان سبک‏بال می‏شود. رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرماید: «سرگرمی و بازی داشته باشید؛ زیرا دوست ندارم در دین شما خشونت و سختی دیده شود.»

 5. زیبایی و تناسب اندام: خداوند که آفریننده نظام احسن خلقت است، در کمال زیبایی است و زیبایی‏ها را دوست دارد. داشتن اندام برازنده و متناسب، تنها از راه ورزش کردن به دست می‏آید.

  ورزش، بهترین راه برای تحرک بخشیدن به آحاد جامعه است. در بازی‏های گروهی، فرد معنای مصلحت جمع را فرامی‏گیرد و در حد توان برای موفقیت گروه خود می‏کوشد. ورزش هدف‏های زیر را برای جامعه به ارمغان می‌آورد:

 1. سلامت جسمانی و روانی؛

2. رشد تکامل و یادگیری حرکتی متناسب با آن؛

3. تربیت فردی و گروهی؛

 4. پشتوانه قوی برای ورزش قهرمانی؛

 5. موفقیت بیشتر در امور آموزشی؛

 6. پیش‏گیری از آلودگی نوجوانان به عادت‏های ناپسند در محیط زندگی؛

 7. ایجاد محیط و شرایط متناسب با علاقه و ذوق نوجوانان و جوانان؛

 8. پر کردن اوقات فراغت و لذت بردن از آن.

 ورزش و رشد اخلاق

ورزش در مفهوم کلی سبب ارتقای اخلاق و منش افراد می‏شود. در واقع، ارتباط روشنی میان بازی‏های گروهی و رشد و تکامل اخلاق وجود دارد. بنابراین، ورزش به توانایی و قابلیتی می‏انجامد که تعاون و همکاری را تقویت می‏کند. افزون بر آن، ویژگی‏هایی مانند بزرگواری، شجاعت، استواری و ثبات قدم می‏تواند از راه ورزش گسترش یابد. همچنین فرد در صورت لزوم می‏تواند در دفاع از کشور یا در خدمت به جامعه مؤثر واقع شود. مسلمانان می‏توانند با پیروی از آموزه‏های الهی، به ورزش‏ها و تفریح‏های سالم و مفید بپردازند و جسم و جان را از آلوده شدن به گناهان و پستی‏ها در امان نگه دارند و زمینه شادابی و پویایی را در خویشتن فراهم آورند. ورزش افزون بر تقویت بنیه فردی، بنیه اجتماعی فرد را نیز تقویت می‏کند و ویژگی‏های پسندیده اخلاقی فردی و اجتماعی او از جمله همکاری، افزایش اعتماد به نفس، دست‏گیری از ناتوانان، گذشت و جوان‏مردی را بارور می‏سازد.

ورزش بانوان

برخی از دختران، در سال‏های نوجوانی دچار نارسایی‏های جسمی هستند که از بی‏تحرکی و دوری از ورزش سرچشمه می‏گیرد. پی‏آمدهای این مشکلات، به طور عمیق در سال‏های آینده زندگی آنان آشکار می‏شود و به طور مسلّم، این امر بر نسل آینده نیز اثر می‏گذارد. برای رفع این مسائل، بیش از همه باید فرهنگ پرداختن و اهمیت دادن به ورزش برای تأمین سلامت و بهداشت روح و جسم افراد تقویت شود. به یقین، آثار مطلوب پرداختن به ورزش، افزون بر سلامت جسم، از گرایش فرد به ناهنجاری‏ها نیز جلوگیری خواهد کرد.

 ورزش، جزو ضروری‏ترین مسائل زندگی همگان است. در این میان، بانوان باید بیش از دیگران به این مسئله اهمیت دهند و در نظر داشته باشند که آنان، پرورش‏دهندگان نسل‏های آینده هستند و سلامت جسم و فکر و روح ایشان، بر اندیشه و انگیزه فرزندانشان در پرداختن به ورزش و تأمین سلامت جسمانی و روحی آنها تأثیر مستقیم می‏گذارد. بانوان با افزودن بر سلامت جسمانی و نیروی بدنی‏شان، به آرامش روانی نیز می‏رسند و با سلامت روانی آنان، محیط خانه نیز از شادابی و تحرک مفید بهره می‏برد.

 تأثیر ورزش بر سلامت جسم و روح

همان‏گونه که روان سالم، بسیاری از نارسایی‏های جسمی را جبران می‏کند، به همان ترتیب نیز جسم سالم و نیرومند، مانع از کسالت روحی و روانی می‏شود و عامل پیش‏گیری از بیماری‏هاست. با داشتن تنی سالم به وسیله ورزش و بازی می‏توان زندگی معتدل و معقولی داشت. از دیگر مزایای ورزش، بالا رفتن حس اعتماد به نفس است. انسان بعد از ورزش احساس آرامش می‏کند. ورزش سبب دفع سموم از بدن می‏شود و در قوّت بخشیدن به اراده نقش مستقیمی دارد.

 دانش پزشکی نیز از ورزش به عنوان ابزاری برای بهبود جسمی و روحی بیماران بهره می‏برد و برای برطرف شدن بسیاری از نشانه‏ها و پی‏آمدهای منفی بیماری، آنان را به ورزش تشویق می‏کند