ساختمان فعلی کعبه که به بیت الله الحرام معروف است، بارها مورد تعرض واقع گشته است. در دوران امویان، دو مرتبه این خانه خراب و بازسازی شده است. تخریب خانه خدا در تاریخ، نشان دهنده کارنامه تاریک بنی امیه است.

خانه خدا  را، از آن جهت که خانه ای مربع شکل است، «کعبه» نام نهاده اند. مفسران کعبه را بدین نام خوانده اند؛ زیرا که آن مربع است و در برابر بیت المعمور در آسمان که آن هم مربع است، قرار دارد و بیت المعمور نیز در مقابل عرش الهی است که آن نیز مربع شکل می باشد. بروردگار متعال می فرماید: إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبارَکاًوَ هُدیً لِلْعالَمِینَ* فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمِینَ (1) نخستین خانه ای که برای انسانها (و نیایش خداوند) قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکه است؛ که پربرکت و مایه هدایت جهانیان است. در آن نشانه های روشن، (از جمله) مقام ابراهیم است؛ و هرکس بدان وارد شود، در امان خواهد بود و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آن ها که توانایی رفتن به سوی آن دارند. و هر کس کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خویش زیان رسانیده)، خداوند از همه جهانیان، بی نیاز است.»

تا پیش از بعثت پیامبر و بر اساس نقل های تاریخی، دو مرتبه خانه خدا بازسازی شده است. کعبه، در بنای حضرت ابراهیم هنوز سقف نداشت و در زمان قصی بن کلاب پیشوای قریش و جد چهارم پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)مسقف شده است. گفته می شود کعبه پیش از قصی و پس از حضرت ابراهیم نیز دو بار دیگر تجدید بنا شده است.
تاریخ بنای کعبه پس از ولادت پیامبر اسلام، شکلی مدون تر و موثق تر یافت. در این زمان و پنج سال پیش از برگزیده شدن نبی مکرم اسلام به نبوت، قریشی ها دیگر بار دست اندرکار تجدید بنای کعبه شدند. برخی روایات آتش سوزی و برخی دیگر سیل را دلیل این آسیب به خانه کعبه عنوان کرده اند.
تاریخ نگاران متقدم از تغییر برخی ویژگی های کعبه در این تجدید بنا در مقایسه با ویژگی های بنای ساخته شده به دست حضرت ابراهیم خبر داده اند. افزودن بر ارتفاع، کاستن از طول، مسدود کردن درب غربی و افزودن ارتفاع درب شرقی کعبه، چهار تغییری است که گفته می شود در تجدید بنای کعبه لحاظ شده است.(2)

تجاوزات به خانه خدا

شاید قدیمی ترین تجاوزی که به خانه خدا شده است را بتوان لشکر کشی سپاه ابرهه دانست با این تفاوت که خانه خدا در آن زمان تخریب نگردید و محافظت شد. پس از اسلام و تا دوران یزید بن معاویه، کسی اقدام و جرأت جسارت به خانه خدا که در قرآن به حرام، معروف است، نشده بود. اولین اقدام و دستور تجاوز به خانه خدا، توسط یزید بن معاویه صادر گردید. به دنبال حمله لشکر یزید به فرماندهی حصین بن نمیر و آتش سوزی در خانه کعبه، عبدالله بن زبیر خانه کعبه را تجدید بنا کرد. در این حادثه، آتش سوزی و پرتاب سنگ با منجنیق بنیان خانه کعبه را ضعیف کرد. گفته می شود در این تجدید بنا، ابن زبیر خانه کعبه را ویران ساخت تا بار دیگر آن را بر ستون هایی بنیان بگذارد که ابراهیم نبی بنا کرده بود. چندی بعد حجاج بن یوسف دست به کار تخریب کعبه می شود. هدف او بازگرداندن پایه های کعبه به نقطه ای بود که قریش در آنجا قرار داده بود. ابن زبیر پس از چندین دهه خواست تا ابعاد کعبه را به اندازه تاریخی آن بازگرداند. اما عبدالملک بن مروان به حجاج دستور داد تا بخشی را که ابن زبیر به کعبه افزوده بود، از آن بکاهد. حجّاج با تخریب مجدد قسمت حطیم (بخشی از حجر اسماعیل) طول خانه خدا را کوتاه تر کرد. روایت شده است که در زمان حجاج کار تجدید بنای کعبه به مشکل برمی خورد و با حضورامام سجاد(علیه السلام) این امر میسر می گردد.(3)

کعبه در دوره امویان

ویژگی های ساخت کعبه از سوی عبداللَّه بن زبیر

1- آغازگر خرابی کعبه شخص ابن زبیر بود. او ابزار به دست گرفت و از بالای بام کعبه به تخریب پرداخت و سنگ های آن را از جا برآورد و سپس سایر مردم از او پیروی کردند.  وی پوششی از چوب در پیرامون کعبه قرار داد تا در داخل، کارگران مشغول به ساختمان کعبه شوند و مردم در خارج آن به دور کعبه طواف کنند. ابن زبیر، کعبه رابر پایه های بنای ابراهیمی استوار کرد. بخشی از حجر اسماعیل که در بنای قریش از کعبه جدا شده بود، بار دیگر به درون خانه کعبه افزوده شد. بنابراین، کعبه را به همان اندازه ای بنا کرد که حضرت ابراهیم علیه السلام ساخته بود. بر ارتفاع کعبه به مقدار افزوده قریش اضافه کرد. بدین ترتیب ارتفاع کعبه به بیست و هفت ذراع رسید. هنگامی که ابن زبیر از ساختن کعبه فراغت یافت، درون و برون کعبه را، از بالا تا پایین با مشک و عنبر خوشبو کرد و سپس آن را با پارچه «دیباج»بوشانید.تاریخ بنای این ساختمان، سال 64 هجری و به روایتی سال 65 هجری بوده است. ساختمان کعبه به همین وضع بود تا اینکه حَجّاج بن یوسف ثقفی مکه را فتح کرد. عبدالملک بن مروان به او نامه ای نوشت و دستور داد آنچه را که ابن زبیر به خانه افزوده، خراب کند. حَجّاج نیز چنین کرد و آن را به همان صورت زمان قریش بازگردانید. او از آنچه که ابن زبیر بدان اضافه کرده بود، کاست و دری را که در پشت خانه گشوده بود، بست.

ویژگیهای ساختمان کعبه از سوی حَجّاج

 او کعبه را مانند ساختمان زمان قریش بنا کرد. حَجاج افزوده شش ذراع و یک وجبی ابن زبیر به کعبه را از قسمت حجر خراب کرد و مجدداً آن را به حجر افزود. اما سه دیوار دیگر را به حال خود واگذاشت. مانند ابن زبیر برای کعبه چهار رکن ساخت. درِ شرقی خانه را بالا برد و مانند بنای قریش آن را با سنگ های کعبه استوار ساخت. درِ غربی کعبه را، که به وسیله ابن زبیر گشوده شده بود، بست. ساختمان حجاج بر اساس ساختمان قریش بود، به جز آنکه مانند ابن زبیر در دیوار کعبه از سوی حِجر دو رکن قرار داد و مانند بنای قریش آن را دایره ای ساخت. پله های درونی کعبه، ساخته حجاج است؛ زیرا این پله در دیواری قرار داشت که حجاج آن را منهدم کرد. همچنین درگاه درِ شرقی کعبه تا زمین، از ساخته های حجاج بود، زیرا که وی این در را مجدداً از سطح زمین بالا برد. این ساختمان در سال 74 هجری بنا شد.
از این پس کعبه همچنان بر این شکل پایدار بافی ماند تا اینکه در آغاز قرن دهم هجری، پس از یکی از سیل های متعدد که مکه همواره در معرض آن قرار داشت، دو قطعه از سنگهای زیر بنای خانه کعبه را فرو ریخت. و پس از آن، تجاوز دیگری که منجر به تخریب ساختمان کعبه شود، در منابع تاریخی ذکر نشده است و این موضوع در تاریخ، نشان دهنده کارنامه تاریک بنی امیه است.