آثار نماز در زندگی فردی و اجتماعی انسان

نماز نه تنها قرب و نزدیکی به خداوند را برای انسان به ارمغان می آورد بلکه تاثیرات آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان نیزبی شمار است،آثاری که در بهبود زندگی آدمی نقش بسزایی دارد و بی شک با پرپا داشتن نماز ، با توجه به آثار و فواید بی شمار آن ، جامعه رفته رفته به سوی کمال و سعادت ، پیش می رود.

بعضی از آثار نماز عبارتند از :

۱- فلسفه اصلی نماز، یاد خداست، که در آیات و روایات از آن به "ذکر الله " تعبیر می شود. ذکر الله از آن جهت دارای اهمیت است، که نماز گزار همواره، وجود خدا را در هر لحظه و هر مکان یاد آور می شود و همواره در امور خویش خدا راناظر می داند و بدین ترتیب ،اعمال نیک و شایسته، سرلوحه ی زندگی انسان قرار می گیرد و اعمال ناشایست و پلید، از کارنامه ی اعمال انسان زدوده می شود امام صادق (ع) در این زمینه می فرماید:

((انسان باید هنگام انجام کارهای حلال و حرام به یاد خدا باشد.))

۲-نماز وسیله زدوده شدن گناهان ومغفرت و آمرزش الهی است ، زیرا در صورت توجه و حضور قلب در نماز، انسان به خداوند نزدیک می شود و در نتیجه گناهان و آلودگی ها ازمیان می رود ، و زنگار های شرک و ظلم وسیاهی ، از صفحه ی دل انسان رخت برمی بندد .((پیامبر(ص) نماز را به رودی زلال تشبیه می کند که انسان با شستن بدن در آن ، از آلودگی ها پاکیزه می گردد نماز نیز انسان را از حصار گناهان و پلیدیهای باطنی رها میسازد.

۳-نماز سدی در برابر گناهان آینده است ، چرا که روح تقوا و پرهیزکاری را در دل انسان پرورش میدهد و نهال ایمان را به درختی تنومند مبدل می سازد . وبی شک تقوا وپرهیزکاری از یک سو و سلاح قدرتمند ایمان از سوی دیگر ، سدی نیرومند در برابر گناهان است . اگر نماز با تمام شرایط بر پا شود روح ایمان و تقوا در انسان رشد می کند و در نتیجه هر چه می گذرد ، از گناهان انسان کاسته می شود ، چنانکه قران می فرماید :

(( هر آینه نماز ، انسان را از زشتی وآلودگی باز میدارد .))

۴-نماز پرده های غفلت و سستی را از برابر دیدگان انسان می زداید ، چرا که در طول تاریخ آنچه انسانها را از حرکت در مسیر صحیح باز داشته است ، غوطه ور شدن در لذایذ زود گذر مادی و گرفتاری در انبوه غل و زنجیرهای ناشی از پیروی هوای نفس بوده است . و بی تردید بر پا داشتن نماز دز پنج نوبت ، موجب میشود که انسان خدا را فراموش نکند و در نتیجه لذایذ موقتی و فریبهای اهل دنیا ، نتواند وی را از یاد خداوند و در نتیجه ، پیروی از دستورات او ، باز دارد ، نماز همواره هدف از خلقت انسان را یاد آور میشود و به جایگاه وی در نظام عالم آفرینش و وظیفه ی خطیر او به عنوان جانشین خدا در زمین ،اشاره میکند .

۵-نماز خودبینی و غرور انسان را در هم می شکند ، چرا که در نماز آدمی در برابر عظمت بی انتهای خداوند با حالتی مملو از ضعف و ناتوانی می ایستد و سپس سر به خاک می ساید و خود را ذره ای ناچیز در برابر عظمت بی انتهای خداوند می شمارد و در نتیجه کبر و غرور که عامل هلاکت و تباهی انسان است ، به یکباره فرو میریزد و انسان در می یابد که موجودی ناتوان و درمانده ، که در برابر کوچکترین ناملایمات سر به شکوه و فغان می گذارد و عصاره ی وجودش از گل آفریده شده است ، سزاوار غرور و خودپسندی نیست . علی (ع) نیز پیرامون فلسفه ی وجودی نماز می فرماید :

((خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک واجب کرده است و نماز را برای دوری از آنان از تکبر.))

۶-نماز وسیله ی پرورش فضایل اخلاقی و تکامل معنوی انسان است . هنگامی که انسان به نماز می ایستد ، گویی در اقلیم دیگری گام می نهد ، سرزمین متفاوت و دور از مادیات .انسان در نماز ، پرواز میکند .آسمانها را در می نوردد و حصارها را می شکند و با فرشتگان همراز و همصدا می شود ، بنابراین نماز ، عملی است ، که تکامل معنوی انسان را به دنبال دارد و انسان را قادر می سازد که در سایه ی تعلیم والای آن صفات و فضایل پاک اخلاقی را در ضمیر خویش پرورش دهد ، و دارای صفاتی شود که مورد رضایت است ، حضرت علی (ع) درمورد رابطه ی نماز و تکامل معنوی انسان می فرماید :

((نماز وسیله ی تقرب هر پرهیزکاری به خداست.))

۷-نماز به سایر اعمال انسان ارزش می بخشد ، چرا که نماز روح اخلاص را در انسان زنده می کند . نماز مجموعه ای است از نیت خالص و گفتار نیکو وحرکات خشوعی که تکرار آن در شبانه روز ، بذر اخلاق و توجه به رضایت خداوند را در نهاد انسان بارور می سازد و همچنین در روایات بسیاری ، نماز به عنوان اولین عملی که در قیامت مورد بازخواست قرار میگیرد ، مطرح شده است ، چنانکه امام صادق (ع)می فرماید :

((نخستین عمل بندگان که در قیامت حساب می شود ، نماز است ، اگر قبول افتد ، سایر اعمال نیز قبول می شود و اگر پذیرفنه نشود دیگر اعمال نیز پذیرفته نخواهد شد .))

۸-نماز عدالت اجتماعی و رعایت حقوق دیگران در جامعه را به دنبال دارد چرا که در دین مبین اسلام مقدمات نماز مانند مکان و لباس نمازگزار و آب وضو وغسل او باید از هر جهت بدون اشکال باشد و نماز گزار نمی تواند در لباسی که به زور از دیگری گرفته یا در مکانی که از آن دیگری است ، بدون رضایت صاحبان آنها نماز بگزارد . و با توجه به این اصل کسی که آلوده به غصب حقوق دیگران باشد و نیازمندیهای خود را از اموال دیگران تهیه کرده باشد ، با آن اموال نمی تواند به نماز بایستد و هنگامی نماز چنین شخصی مورد قبول واقع خواهد شد که تمامی اموال نا مشروع را از مال خود خارج کرده و با رعایت مو به موی شرایط صحت نماز ، نماز را به پا دارد .

۹-نماز علاوه بر شرایط صحت ، شرایط قبول را نیز لازم دارد ، بنابراین هر نمازی که از نظر ظاهر صحیح است ، ممکن است در واقع مورد قبول خداوند نباشد ، چرا که عوامل بسیاری موجب عدم قبولی نماز در درگاه خداون می شود و اثر آن را از بین می برد . در بسیاری از احادیث موانع قبول نماز ذکر شده است ، چنانکه پیامبر (ص)می فرماید : ((نماز شرابخوار تا چهل روز قبول نمیشود مگر اینکه توبه کند.)) و همچنین بنا به روایات ،((کسی مه زکات نمی پردازد ، نمازش قبول نخواهد شد.)) بنابراین بر پا داشتن نماز ، انسان را از بدیها و گناهان بسیاری باز می دارد ، به علاوه بر آنکه انسان را به سوی قله ی بلند سعادت پیش می برد ، در سازندگی اجتماع نیز نقش موثری دارد.

۱۰-نماز روح انظباط و پاکیزگی و طهارت ظاهری را در انسان تقویت می کند . چنانکه می دانیم هر یک از نمازهای واجب ، زمان مخصوص به خود دارد و انسان موظف است که نماز را در زمان مشخصی به جا آورد . تاخیر و یا تقدیم در اقامه آن موجب بطلان نماز یا کیفر الهی می شود ، بی شک این برنامه دقیق ومنظم ، روح نظم را در انسان پرورش می دهد و در نتیجه دیگر اعمال انسان نیز در سایه نظم همواره با موفقیت و کامیابی همراه است.

نماز نردبان ترقی