تعمیر لامپ های سوخته

شرح  و توضیح مدار الکترونیکی لامپ ها

شرح  و توضیح مدار الکترونیکی لامپ ها

لامپ 11W LUXAR :

بخش های مدار و وظایف آن ها :

بخش تغذیه :  شامل  به عنوان ضربه گیر، فیوز F1، پل یکسوساز با استفاده از دیود  1N4007 و خازن صافی  C4

بخش شروع (استارت) : شامل D1، C2، R6 و DIAC. D2، D3، R1، R3،

بخش نهایی : به کمک کلید ترانزیستوری و چوک سه قسمتی TR1 و خازن  C3   تا 600  ولت شارژ می شود.

روش تولید نور : ولتاژ خازن  C3  قادر خواهد بود گاز آرگون و بخار جیوه دراخل حباب را یونیزه نماید و اشعه ماوراای بنفش بوجود آمده در برخورد با سطح فلورسانس داخل حباب به نور مرئی تبدیل می گردد .



در ادامه مدار چند نوع لامپ کم مصرف دیگر آمده است


Bigluz 20W

لامپ فلورسنت فشرده Bigluz 20W با استفاده از سیم کشی های کلاسیک با تغییرات کوچک. به لامپی با توان 20 وات تبدیل شده است.





Isotronic 11W

لامپ 11W Isotronic استفاده از کمی تغییر سیم کشی، که در آن وجود دارد شروع مدار با DIAC. لامپ شروع می شود احتمالا به لطف خازن C1.



Luxtek 8W

لامپ Luxtek 8W با استفاده از سیم کشی های کلاسیک با تغییرات کوچک. جالب تنها مقاومت گرمایی، که احتمالا باعث شروع نور و دمای پیش گرمایش رشته می شود .





Maway 11W

لامپ Maway 11W استفاده  مانند لامپ Isotronic.



15W Maxilux

لامپ Maxilux سیم کشی استفاده 15W کلاسیک.



Polaris 11W

ستاره قطبی لامپ 11W است یک  تغییر برخی از اجزا



BrownieX 20W

BrownieX 20W لامپ سیم کشی ساده مانند Isotronic لامپ.



PHILIPS ECOTONE 11W

لامپ PHILIPS 11W ECOTONE این لامپ با مکانیزم به کار رفته دارای نور درخشنده تر و عمر طولانی تر است .

 جالب است بدانید در این لامپ بر روی خازن C1   تا 1200 ولت ذخیره می شود.






IKEA 7W

لامپ IKEA 7W سیم کشی کلاسیک مثل 11W Luxar ولی اجزای آن وات کمتری را فراهم می کنند.

OSRAM DULUX EL 11W



OSRAM DULUX EL 21W



EUROLITE 23W



SINECAN 5 2X 26-30W





Immediately  25W



PHILIPS  Genie 11W





PHILIPS  Genie 14W



Landlite بالاست EBCF-127-120V-LPF 27W

این نوع لامپ به نحوی ساخته شده که قابل تعمیر باشد.

نکات قابل توجه و لازم

بعضی مواقع هست که قطعات سالم هستند ولی لامپ فلورسنت سوخته است!! حال برای اینکه از کجا بفهمیم لامپ سالم است باید به دور سر پایه های آن که در شکل زیر نشان داده شده یک ولتاژ 12 ولت ( با آمپر بالا) بدهیم یک نور کم رنگ زرد رنگ خواهیم دید این نشان دهنده سالم بودن لامپ هست.

اگر همیشه هنگام باز کردن لامپ به جز قطعات گفته شده قطعات دیگری هم مشاهده کردید که به کلی سوخته بودند آنها را در آن صورت عوض کنید.

روش تست دیودهای یکسو کننده

اهم متر را در حالت بیزر (بوق) قرار دهید، حال با توجه به اینکه شکل دیود به صورت یک مثلث می باشد سیم مشکی را به سمت نوک تیز مثلث و سیم دیگر را به سمت دیگر دیود بزنید اگر بوق زد دیود سوخته است در غیر این صورت می بایست به این نکته توجه داشت که:

نکته: تمامی دیود ها باید یک عدد را نشان دهند مثلا ۵۰۰ یا ۹۵۰ در غیر این صورت اگر دیودی کمتر این مقدار باشد دیود معیوب بوده و در مدار اخلال ایجاد کرده و باعث ایجاد خسارات بیشتری در مدار می گردد که باید تعویض شود مثلا اگر سه تا از دیودها عدد ۵۰۰ و چهارمی عدد ۴۹۲ را نشان داد دیود چهارمی معیوب بوده و باید تعویض شود

3-دیود های تغذیه مدار را با اهم متر تست كنید(پل دیود-دیود پل)

4-تمامی خازن های مدار را تست كنید.خازن های الكترولیتی را دقت كنید كه باد نكرده باشد اگر باد نكرده بود با اهم متر هم تست كنید. راه تست خازن های سرامیكی هم این جوریه كه اگز به اهم متر وصل كردید اهم متر باید حالت اتصال بی نهایت را داشته باشد(OL)نشان دهد.

5-دیود های روی بیس و امترترانزیستور را از مدار خارج كنید و خارج از مدار تست كنید.

6-مقاومت های روی كولكتور بیس امیترا با اهم متر تست كنید بهتر است كه مقاومت ها از مدار خارج شود.اگر میخواهید روی برد مقاومت ها را تست كنید باید مقداری را كه اهم متر نشان میدهد با مقداری كه روی خود مقاومت نوشته باید یه كمی كمتر یا بیشتر باشد اگر بیش از 20واحد اختلاف داشتند بعنی مقاومت سوخته.

7-دیگر مقاومت ها و دیود های داخل مدار را با اهم متر تست كنید.

8-دو عدد ترانزیستور های مدار را تست كنید بهتر است كه ترانزیستور را با تستر مخصوص خودش تست كنید

9-دیاك مدار را تست كنید این قطعه خیلی شبیه دیود بوده فقط خط مشخص كننده اند و كاتد را ندارد كه باید با تستر خودش تست بشه

در همه لامپه 2 ترانزیستور قدرت وجود دارند به نام MJ 13003 یا 13005 / 13007 /13001 . اخیرا 13009

این ترانزیستور ها ترانزیستورهای معمولی هستند اما توان بالایی دارند.

در لامپ های کم مصرف همیشه اگر روشن نشوند یکی از این 2 ترانزیستور یا هر دوتاشون سوخته اند. اگر این 2 را عوض کردید و لامپ روشن نشد دیگه ادامه ندید.

همیشه به هنگام تعویض ترانزیستور ها یک خازن صافی که مقدار آن 10 یا 15 یا 22 میکرو فاراد با ولتاژ بالاست را هم میبینید این خازن را هم تعویض کنید.

روش تست فیوز

اهم متر را در حالت بیزر (بوق) قرار داده و دو سیم آن را به طرفین فیوز بزینید اگر بوقی شنیده شد فیوز سالم است در غیر این صورت باید فیوز دیگری در مدار قرار داده شود.

مرحله اصلی تعمیر

و حالا تعمیر...

0- حتما همیشه همه وقت همه ... کل خازن های مدار رو دشارژ کنین

1-اول فیلامان لامپ رو تست کنین

میتونین با مولتی متر (اهم متر) دو سر سیم پیچی که داخل لامپ رفته رو نسبت به هم بگیرین باید تقریبا 2.2 اهم مقاومت نشون بده

اگر اتصال کوتاه یا بینهایت باشه فیلامان لامپ سوخته

2- ترانس چاپر مدار رو تست کنین

نگاه کنین بینین سیاه نکرده و اگر نکرده میتونین با یه اهم متر دوسر اونو بگیرین تا ببینین اتصال کوتا هست یا نه که باید اتصال کوتا باشه

3- دیود های تغذیه رو چک کنید

در هر لامپ کم مصرفی به دلیل این که مدار از نوع سویچینگ هستش اول ولتاژ رو dc میکنن بعد به مدار میدن

4- مقاومت های که روی بیس کولکتور وامیتر ترانزیستورها هستم امتحان کنین

اگهمیخاینمقاومت رو بدون جدا کردن این هست که مقدار مقاومت رو گرفته و روی اون رو هم میخونیم همونطور که میدونیم یا باید همون قدر که روش نوشته یا کمتر باشه که با این روش تقریبا 90 مقاومت هارو میتونین تست کنین

5- دیود های که روی بیس و امیتر ترانزیستور ه هستم رو تست کنین

که اگر روی برد باشن از هر دوطرف از خودشون مقاومت نشون میدن چون با دوتا مقاومت موازی هستن پس باید ختما از مدار جدا بشن

6 – خازن صافی مدار رو تست کنین

خازن صافی مدار همون حازن بزرگه هست که معمولا مقدارش 6.8میکرو 400 ولت یا 10میکرو 400 ولت هست

7-دیگر خازن های مدار رو تست کنین

این خازنها رو روی برد میتونین تست کنین به این شکل که اگه دوسر اونا رو گرفتین اتصال باز (بینهایت) باشن

8- فیوز مدار رو چک کنین

فیوز مدار باید اتصال کوتاه باشه که اگه سوخته بود میتونین یه سیم نازک به جای اون بزارین

9- دیاک مدار رو تست کنین

این قطعه خیلی شبیخ به دیود هست با این تفاوته که برای این قطعه کاتد اند مشخس نشه و برای امتحان سر پای با اهم متر باید از هر دوطرف قطع باشه که اگه بخاید امتخان عملی کنین باید یه ولتاژ به اون اعمال کنین و بینین ایا این ولتاژ رو عبور میده مثلا 100 ولت ac

این لامپ ها از دو قسمت تشکیل می شود :

1 -قسمت حباب

2- قسمت سویچینگ

قسمت حباب (شیشه ) که داخلش مواد فلورسنت است (مانند لامپ مهتابی)

و قسمت سویچینگ:

ولتاژ 220ولت بعد از ورودی به دستگاه(مدار) به وسیله یک پل دیود و خازن یکسو و صاف شده (380 ولت dc) وبه دو ترانزیستور سویچینگ اعمال می شود (این ترانزیستور ها به صورت پوش پول بسته شده اند ) دو ترانزیستور های سویچینگ این ولتاژ دی سی را به ولتاژ ac(تقریبا مربعی) با فرکانس بالا تبدیل میکنند .سپس این ولتاژ به یک سلف اعمال میگردد (در لحظه اول ) و ولتاژ زیادی بوجود می اید این ولتاژ به سیم های حباب ( سیم های داخل مهتابی )اعمال شده و باعث فعال شدن مواد فلور سنت می شود بعد از یک زمان بسیار کوتاه که سلف میرا شد همه چیز به حالت عادی برمیگردد و لامپ روشن می ماند.بعد از این زمان عملکرد مدار مانند مهتابی عادی است .

اگر شما یک لامپ کم مصرف شکسته داشته باشید میتونین حباب لامپ رو بردارید و به جاش یه دونه مهتابی بزارید ،یا مهتابی رو بردارید به جاش حباب بزارید ، هر دوتاش کارمیکنه (بالبته باید توان ها برابر باشند ( به جای یه لامپ 20 وات مهتابی 1000 وات نذاری))

اول فیلامان لامپ رو تست کنید.

میتوانید با  مولتی متر (اهم متر) دو سر سیم پیچی که داخل لامپ رفته رو نسبت به هم بگیرید باید تقریبا 2.2 اهم مقاومت باشد. اگر اتصال کوتاه با بینهایت باشه فیلامان لامپ سوخته است.

ترانس چاپر مدار رو تست کنید.

بررسی کنید که سیاه نکرده باشد و اگر نکرده میتونید با اهم متر دوسر آنرا بگیرید تا ببینید اتصال کوتا هست یا خیر که باید اتصال کوتا باشد.

دیود های تغذیه رو چک کنید.

در هر لامپ کم مصرفی به دلیل این که مدار از نوع سویچینگ میباشد اول ولتاژ رو dc میکنند سپس به مدار میدهند.

مقاومت های که روی بیس کولکتور وامیتر ترانزیستورها هست را امتحان کنید.

اگر میخواهید مقاومت را  بدون جدا کردن این هست که مقدار مقاومت رو گرفته و روی اون رو هم میخونیم همونطور که میدونیم یا باید همان قدر که روش نوشته یا کمتر باشه که با این روش تقریبا 90 مقاومت هارو میتوانید تست کنید.

دیود های که روی بیس و امیتر ترانزیستور میباشند را تست کنید.

که اگر روی برد باشن از هر دوطرف از خودشون مقاومت نشون میدن چون با دوتا مقاومت موازی هستن پس باید حتما از مدار جدا بشوند.

خازن صافی مدار رو تست کنید.

خازن صافی مدار همان خازن بزرگی می باشد که معمولا مقدارش 6.8 میکرو 400 ولت یا 10میکرو 400 ولت است.

دیگر خازن های مدار رو تست کنید.

این خازنها رو روی برد میتونین تست کنین به این شکل که اگه دوسر اونا رو گرفتین اتصال باز (بینهایت) باشد.

فیوز مدار رو چک کنید.

فیوز مدار باید اتصال کوتاه باشه که اگه سوخته بود میتونین یه سیم نازک به جای آن قرار دهید.

خرابی های مربوط به بالاست را می توان راحت تر برطرف نمود. برخی از خرابی های بالاست ها مربوط به طراحی بالاست می باشند. به این معنی که طراحدر محاسبات خود دچار اشتباه شده است و مقادیر اشتباهی را برای قطعات انتخاب کرده است. برای مثال اگر مقدار خازن احتراق اشتباه انتخاب شود، فرکانس رزونانس تغییر رده و در صورت نزدیک شدن این فرکانس به فرکانس کاری مدار، امکان سوختن بالاست ها بسیار افزایش می یابد. همچنین این مشکلات می تواند در صورت انتخاب نادرست بقیه قطعات مدار هم اتفاق بیوفتد.

یکی از خرابی های معمول در لامپ های کم مصرف که برای مصرف کننده گان هم گول زننده می باشد، رعایت نکردن نسبت “جریان لامپ به جریان فیلامنت” توسط طراح می باشد.

همانطور که قبلا هم شرح داده شد، اگر جریان زیادی از فیلامنت ها عبور کند، الکترون بیشتری ساطع می شود، لذا لامپ بسیار درخشان تر به نظر می رسد در حالی که این کار باعث از بین رفتن سریع تر فیلامنت ها شده و طول عمر لامپ به شدت کاهش می یابد همچنین این عمل باعث داغ شدن بیش از حد فیلامنت ها و داغ شدن شیشه نزدیک به آنها می شود که باعث می شود پلاستیک نگه دارنده تیوب به مرور زمان ذوب شده که این امر ممکن است باعث آتش گرفتن لامپ هم بشود.

در این حالت هم لامپ های کم مصرف قابل تعمیر نخواهند بود. برخی مشکلات بعث سوختن لامپ های کم مصرف می شوند که غیر قابل اجتناب می باشند. با وجود چک شدن دقیق لامپ ها باز هم این مشکلات پیش می آیند. برای مثال قلع اندود نشدن کامل پایه های ترانزیستور ها که باعث می شود بعد از مدتی کارکرد، ترانزیستور مربوط به صورت ناقص در مدار قرار بگیرد که باعث سوختن بالاست می شود. در این حالت، لامپ قابل تعمیر خواهد بود ولی در برخی موارد تعمیر کار مجبور می شود که تمام قطعات لامپ را عوض کند که مقرون به صرفه نخواهد بود.

مشکل فوق به نام “لحیم سرد” یا “قلع خشکه” می باشد که در لامپ های کم مصرف خیلی پیش می آید. این مشکل می تواند برای لحیم های بقیه قسمت های بالاست هم پیش بیاید.

حل این مشکل قبل از تولید لامپ بسیار بهتر است ولی در هر حال با بررسی دقیق بالاست هم نمی توان از بوجود آمدن این مشکل جلوگیری کرد.

همانطور که اشاره شد، در خیلی از موارد، کاربرهای غیر صحیح لامپ کم مصرف باعث سوختن آن می شود. در این حالت، بالاست لامپ کم مصرف بیشتر خواهد سوخت زیرا رطوبت و گرما روی بالاست تاپیر زیادی خواهد گذاشت.

در کل برای تعمیر بالاست ابتدا باید قطعات را چک نمود و بعد تصمیم گیری نمود ولی اصولا ترانزیستور ها و مقاومت های بیس و امیتر در بالاست ها آسیب می بینند چون ترانزیستور ها اغلب در صورت اضافه جریان می سوزند که باعث از بین رفتن مقاومت های امیتر و بیس خواهند شد.

در موارد خاص، چوک و خازن های سرامیکی آسیب می بینند مگر اینکه جنس آنها مرغوب نباشد یا گرمای داخل پلاستیک شل خیلی زیاد شده باشد. همچنین در موارد بسیار نادر، دیاک و خازن الکترولیت صدمه می بینند.

تیوب لامپ های کم مصرف شامل خرابی های متفاوتی می شود. برخی از این خرابی ها از ابتدا در تیوب بوده و برخی دیگر به علت استفاده در زمان پیش می آید.

برخی از تیوب های لامپ های کم مصرف دارای فشار گاز بیشتری نسبت به تیوب های دیگر هستند.این مشکل به هیچ عنوان قابل اندازه گیری نیست و بعد از نسب بالاست بر روی تیوب و از بین رفتن بالاست مشخص خواهد شد.

این نوع تیوب ها از ابتدا مشکل دارند و قابل تشخیص نمی باشد ولی برخی از خرابی های لامپ های کم مصرف که مربوط به تیوب لامپ می باشد، بعد از مدت طولانی رخ خواهد داد.

در این نوع خرابی ها، لامپ قابل تعمیر نمی باشد زیرا به احتمال زیاد فیلامنت های تیوب از بین رفته است و یا گاز داخل لامپ قدرت یونیزه شدن خود را از دست داده است.

در کل خرابی های مربوط به تیوب، قابل رفع نمی باشد و فقط یک کارشناس می تواند تشخیص دهد که آیا خرابی لامپ مربوط به تیوب است یا مربوط به بالاست می باشد؟ زیرا در اغلب موارد که تیوب معیوب است، بالاست را هم معیوب می کند.

لامپ های کم مصرف بر خلاف لامپ های رشته ای قابل تعمیر می باشند. البته تمامی آنها قابل تعمیر نیستند و بلکه تعدادی از لامپ های خراب شده قابل تعمیر هستند.

خرابی لامپ های کم مصرف به دو قسمت مربوط می شود:

1- خرابی های مربوط به تیوب