بیایید منصف باشیم؛ هرگز تصور نمیانجام گرفت که خرید لهستیک ماشین پروسهای پیچیده و مهندسی داشته باانجام گرفت. ما در بهترین حالت دقیقترین تصمیمی که میتوانستیم دربارهی خرید لهستیک بگیریم این بود که بگوییم مدلهای خارجی بهتر هست. فارغ از بحث کیفیت، خرید یک لهستیک مستلزم در نظر گرفتن موارد متعددی هست که پیش از این شاید حتی به گوشتان نخورده باشند.
انتخاب یک تایر معقول، تأثیر عمیقی بر سبک رانندگی، مصرف سوخت، نرمی و حتی ایمنی دارد. در مبانی مهندسی خودرو، تایرها را بهعنوان یکی از اعضای خانوادهی انتقال قدرت میشناسند. همان خانوادهای که جعبهدنده، میللنگ، دیفرانسیل و اکسلها نیز عضو آن هستند. شاید عجیب باانجام گرفت ولی حساسیت این قطعه بهدلیل درگیر بودن مدام با اجسام بیرونی (آسفالت جاده، گل و لای، شن و ماسه و…) افزایش از قطعات درونی خودروست. این گزارش به شما کمک خواهد کـــرد که هنگام خرید لهستیک ماشین بهترین گزینهی موجود را انتخاب کنید. شما در ادامه خواهید دید که علائم و حروف روی هر لهستیک ماشین مانند یک کتاب، دنیایی از هشدارات را در قالب تعداد عدد و کد به شما ارائه میدهند. یادتان باانجام گرفت برخی از لهستیکها به دلیل برند نهتعدادان معتبری که دارند، فاقد برخی از این علائم هستند. شاید همین امر دلیل نیکوی برای نخریدنشان باانجام گرفت.
نکات نخستیه
تایرهای یکدست
اکیدا توصیه میشود که لهستیک پایان چرخها از یک نوع و یک برند باشند. تفاوت در آج میتواند باعث لرزش و بدفرمانی شود. حتی هستفاده از لهستیکهای مشابه تایمی یکی از آنها تیوب داشته باانجام گرفت نیز توصیه نمیشود.
بالانس و میزان فرمان
اگر میخواهید به حداکثر عمر مفید لهستیکتان برسید، سالی یک بار به مراکز مجاز برای بازدید سیستم جلوبندی، تنظیم بالانس و فرمان مراجعه کنید. گاهی یک دستانداز میتواند محور خودرو را کمی از تعادل خارج کند. همین انحرافِ اندک، بهمرور زمان باعث تغییر حالت لهستیکها میشود و در نهایت لهستیک از بین میرود.
لهستیکسایی
سایش غیرعادی و ناهمگون لهستیکها را خیلی جدی بگیرید. ساییدگی غیرعادی لهستیکها نشانهای هست برای اینکه متوجه شویم زمان تعویض آنها فرا رسیده هست. در ضمن این پدیده میتواند هانجام گرفتاری باانجام گرفت برای اینکه بخشهای دیگر خودرو ازجمله فرمان، جلوبندی و فنربندی آن نیز دچار مشکل انجام گرفتهاند.
تنش فیزیکی
تیکآف، ترمز ناگهانی و دستیکشیدن، سریعتر از آنچه فکرش را بکنید لهستیکها را به مرز نابودی میکشانند. برخی از جوانان برای اینکه لهستیکهایشان بهمنظور انجام مانورهای شبانه صاف شوند، اقدام به دستیکشیدن پیاپی میکنند. غافل از اینکه در این هنگام شما نمیدانید که کدام سطح از لهستیک در حال از بین رفتن هست.
تعویض موازی
قدیمیها میگویند لهستیک مصرفانجام گرفتهی جلویی را با لهستیکهای عقبی تعویض کنید. این ایده از جایی مطرح میشود که گویی فرمانگیری عمر تایر را میکاهد. شاید این ایده بیراه نباانجام گرفت ولی به دلیل آنکه وخانوم افزایشی روی محور عقب هست، چرخهای عقب باید سالمتر و با آج بهتر باشند. در واقع علم روز مهندسی خودرو میگوید بهمجردِ از رده خارج انجام گرفتن حتی یک حلقه لهستیک اقدام به تعویض همهی آنها کنید. با این حال بهمنظور ایجاد تواخانوم بین چرخهای جلو و عقب، بهطور میانگین هر ۸۰۰۰ کیلومتر تایرهای عقب و جلو را تنها در صورت سالم بودن با هم تعویض کنید.
رینگ آسیبدیده
آسیبی که یک رینگ قُرانجام گرفته یا کجانجام گرفته به تایر میخانومد، زیاد بدتر از لهستیکسایی هست. تغییر در فرم هستاندارد رینگها میتواند ناگهان باعث ترکیدن، خروج یا انحراف خودرو شود. رینگهای آسیبدیده معمولا در محور مرکزی خود نمیچرخند و بهعبارتی تاب میخورند. این اتفاق نخست از همه روی لهستیکها تأثیر میگذارد و سپس روی پلوسها.
تعویض لهستیک و تنظیم ECU
در برخی از خودروهای مدرن، که سیستم ترمزگیری هوشمند ABS را در کنار سامانهی ضد لغزش ASR و LSD دیفرانسیل دارند، تعویض لهستیک ماشین به این آسودهیها نیست. در صورت تغییر سایز لهستیک بدون تنظیم، مرکز کنترل الکترونیکی خودرو یا همان ECU باعث غیرفعال انجام گرفتن سیستمهای فوق میشود.
لهستیکهای نخزده و سیمزده
کوچکترین بریدگی، خراشیدگی، بیرونزدن سیم و نخ در لهستیک را خطرآفرین بدانید. در صورتیکه این اتفاق برای لهستیکهای نو رخ داده باانجام گرفت حتما باید از فروشنده بابت این مسئله پاسخ بخواهید. متورم انجام گرفتن و ترک خوردن هر بخش از لهستیک ماشین نیز حتی در اندازهای کوچک نگرانکننده هست.
طرحهای مختلف آج
همان گلهای موجدار و متناوبی که روی لهستیک میبینید، دنیایی از تفاوتها را دارند. آج لهستیک ماشین بر خلاف تصورات عامه، در نوع رانندگی مؤثر هست و انتخاب آن کار هوشمندانهای به حساب میآید. در حال حاضر ۴ نوع آج در بین لهستیکها رایج هست.
- تایر با طرح آج جهتدار (یک سویه) که به صورت حرف V هست. با فضاهایی بزرگ و شیارهای زیاد بین بلوکهای آن. این طراحی و ساختار سبب بهبود عملکـــرد لهستیک در سرعتهای بالا و همچنین افزایش ضریب انحراف راه آب در سطوح خیس میشود.
- تایر با طرح آج متقارن. شیارهای آن در پایان رویهی لهستیک بهصورت متقارن تکرار انجام گرفته هست. این نوع طرح گل رایجترین طرح مصرفی برای خودروهای سواری و منطقهی هست. هستفاده از آنها در محورها محدودیتی ندارد و جهت هستفادهی آنها مانند طرح گل جهتدار نیست. این نوع تایرها را برای حفظ طول عمر لهستیک میتوانید به صورت متناوب در محورها جابهجا کنید.
- تایر با طرح آج نامتقارن که اکثرا مورد هستفادهی خودروهای اسپرت هست. ترکیبی از طرحهای جهتدار و متقارن که مزایای هر دو مدل طراحی را دارهست بهطوری که عملکـــرد نیکوی در هر دو سطح خشک و خیس جاده از خود نشان میدهد. قسمت درونی تایر معمولا برای بهبود عملکـــرد در سطوح بارانی و خیس و قسمت بیرونی لهستیک برای بهبود عملکـــرد در سطوح معمولی و خشک، طراحی میشود. برای کسب حداکثر بازدهی از این طراحی، لازم هست که هنگام نصب بر روی رینگ، جهت درون یا بیرون لهستیک با آنچه در دیوارهی آن با کلمات Outside و Inside درج انجام گرفته هست، رعایت شود.
- در نهایت تایر با طرح آج جهتدار-نامتقارن. بهنوعی تتکمیل یافتهی طراحی نامتقارن هست که نقایص فنی و جزئی آن برای هستفاده در خودروهای پیشرفته و سوپراسپرت برطرف انجام گرفته هست. خاصیت آبگریزی بالا و انحراف راه آب در سطوح خیس، چسبندگی و عملکـــرد عالی در سطوح خشک، چرخش باد متناسب با اندازهی لهستیک برای خنک کـــردن و … ازجمله مزایای این طرح آج هست. به علت قیمت بالا، معمولا برای خودروهای اسپرت که سایز محور عقب و جلوی آنها متفاوت هست هستفاده میشود.
حالا لهستیکهایتان را بخوانید
به تاریخ تولید دقت کنید
تایرها نیز درست مانند پایان تولیدات شیمیایی، عمر مفید و تاریخی برای پوسیدگی دارند. این پوسیدگی را با ساییدگی اشتباه نگیرید. لهستیکسازها به دلیل برخی از دلایل اقتصادی و بازاریابی، نمیتوانند تاریخ انقضا را روی محصولاتشان درج کنند. به همین دلیل تاریخ تولید روی آنها درج میشود. شاید تصور کنید که لهستیکها را میتوان بر حسب نوع هستفاده تا مدت افزایشی نیز زیر خودرو قرار داد. ولی فرایند ساخت آنها بهقدری حسابانجام گرفته هست که حتی هفتهای که در آن لهستیک رو به پوسیدگی میرود نیز درج انجام گرفته هست. طبق یک قانون نانوشته، همهی لهستیکها عمری ۴ ساله دارند مگر آنکه میزان هستفادهی آن درج انجام گرفته باانجام گرفت. با در نظر گرفتن این پیشفرض روی لهستیک مزبور به دنبال یک کد ۴ رقمی بگردید. دو رقم ابتدایی آن اشاره به هفتهی تولید و دو رقم انتهایی آن اشاره به سال تولید دارد. بهعنوان مثال در تصویر لهستیک در هفتهی سوم سال ۲۰۰۵ تولید انجام گرفته بود. مثلا این یعنی بعد از هفته سوم سال ۲۰۰۹ دیگر نباید از آن هستفاده کـــرد. حتی اگر خودرو هیچ پیمایشی نکـــرده باانجام گرفت. هستفاده از لهستیک تاریخ گذشته، خطراتی مانند ترکیدن و عدم ترمزگیری معقول را در پی دارد.
زیادی باد نخانومید
از قدیم میگفتند، لهستیک کمباد راه نمیرود. این جمله واقعیت دارد ولی اگر درون محفظهی لهستیکها نیز باد اضافی تزریق شود، عواقب خطرناکی دارد. در حقیقت اینکه در تعمیرگاهها آپاراتیها طبق یک عرف تایرها را پر باد میکنند، ایرادی ندارد ولی هیچ لهستیکی نباید زیاد از ظرفیتش باد بگیرد. ظرفیت آنها تابعی هست از سایز لهستیک، وخانوم خودرو و وخانوم قابل حمل توسط لهستیک. به همین خاطر هست که شرکتهای لهستیکسازی عدد دقیقی را روی لهستیکها بهعنوان حداکثر میزان فشار باد درج میکنند. کد درجانجام گرفته روی لهستیک ماشین را میتوان با عبارت psi (یکای فشار، پوند بر اینچ مربع) مشاهده کـــرد. در تصویر، لهستیک خودروی فوق را حداکثر باید تا ۶۰ واحد بادگیری کـــرد. باد زدن زیادی تایر عواقبی دارد که شاید دیگر نیازی به توضیح دادن نباانجام گرفت. ولی کم باد زدن آن علیرغم برخی از تصورات، باعث افزایش حرارت بیمورد لهستیک میشود که طبیعتا انحراف و عدم ترمزگیری را در پی دارد.
وخانوم مجاز را رعایت کنید
زیادی بر این باورند که توان باربری یک خودرو رابطهی مستقیمی با قدرت موتور آن یا سیستم تعلیقش دارد. در حالی که یکی از ارکان اصلی شاخص وخانوم خودرو، توان بارگیری لهستیکهای آن هست. تایرها هرکدام حسب نوع ساختی که دارند، وخانوم خاصی را میتوانند تحمل کنند. این وخانوم بر حسب kg (کیلوگرم) یا lbs (پوند) روی خودرو مشخص انجام گرفته هست. دو نکتهی حیاتی را به یاد داشته باشید. نخست آنکه نباید وخانوم خودِ خودرو را فراموش کنید. بهعبارت دیگر وخانوم بار اضافی را باید با وخانوم خودرو جمع بخانومید. دوم آنکه این عدد میزان فشار قابل تحمل روی هر حلقه را نشان میدهد؛ یعنی باید توان تحمل محور عقب را که اغلب بار افزایشی تعبیه میشود نیز در نظر بگیرید. گاهی برخی از شرکتها برای شلوغ نانجام گرفتن علائم روی لهستیک، از کدهایی به اسم Load Index هستفاده میکنند. شرح این کدها را میتوانید در جدول زیر مشاهده کنید. اندیس بارگیری در این جدول بر حسب واحد پوند هست. در نظر داشته باشید که هر پوند ۰٫۴۵ کیلوگرم هست.
اندیس بارگیری |
وخانوم (کیلوگرم) |
اندیس بارگیری |
وخانوم (کیلوگرم) |
اندیس بارگیری |
وخانوم (کیلوگرم) |
۷۱ |
۳۴۵ |
۸۳ |
۵۰۰ |
۹۵ |
۷۳۰ |
۷۲ |
۳۵۵ |
۸۴ |
۵۱۵ |
۹۶ |
۷۵۰ |
۷۳ |
۳۶۵ |
۸۵ |
۵۳۰ |
۹۷ |
۷۷۵ |
۷۴ |
۳۷۵ |
۸۶ |
۵۴۵ |
۹۸ |
۸۰۰ |
۷۵ |
۳۸۷ |
۸۷ |
۵۶۰ |
۹۹ |
۸۲۵ |
۷۶ |
۴۰۰ |
۸۸ |
۵۸۰ |
۱۰۰ |
۸۵۰ |
۷۷ |
۴۱۲ |
۸۹ |
۶۰۰ |
۱۰۱ |
۸۷۵ |
۷۸ |
۴۲۵ |
۹۰ |
۶۱۵ |
۱۰۲ |
۹۰۰ |
۷۹ |
۴۳۷ |
۹۱ |
۶۳۰ |
۱۰۳ |
۹۲۵ |
۸۰ |
۴۵۰ |
۹۲ |
۶۵۰ |
۱۰۴ |
۹۵۰ |
۸۱ |
۴۶۲ |
۹۳ |
۶۷۰ |
۱۰۵ |
۹۷۵ |
۸۲ |
۴۷۵ |
۹۴ |
۶۹۰ |
۱۰۶ |
۱۰۰۰ |
با سرعت لهستیکها برانید
شاید عجیب به نظر بیاید، ولی حداکثر سرعتی که شما با خودروتان میتوانید بروید، آن چیزی نیست که در قد و قواره توان موتور به چشم میآید. شما تایمی زیاد از ظرفیت سرعت لهستیک خود سرعت بگیرید، عملا با مرگ دستوپنجه نرم کـــردهاید. هر تایر توانایی تحمل حرکت با سرعتی مشخص را دارد. از آنجایی که درج میزان سرعت برای روی لهستیکها گمراهکننده هست، شرکتها از یک جدول کد مخصوص هستفاده میکنند. در این مثال خودروی فوق که مجهز به تایرهایی از نوع V انجام گرفته حداکثر میتواند تا مرز ۲۴۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند. طبیعتا این خودرو باید یک سوپراسپرت توانمند باانجام گرفت که سرعتهای زیاد از این را نیز پشتیبانی میکند ولی لهستیک فوق این اجازه را نمیدهد. برای سهولت در خواندن کد سرعت، نگاهی به جدول زیر بیندازید. ترکیب باد نامعقول، وخانوم زیاد و سرعت بالا، خودروی شما را از هر برندی باانجام گرفت تبدیل به یک تابوت متحرک میکند.
کد نشانگر سرعت |
میزان سرعت
(کیلومتر در ساعت) |
کد نشانگر سرعت |
میزان سرعت
(کیلومتر در ساعت) |
L |
۱۲۰ |
U |
۲۰۰ |
M |
۱۳۰ |
H |
۲۱۰ |
N |
۱۴۰ |
V |
۲۴۰ |
Q |
۱۶۰ |
X |
۲۴۰+ |
R |
۱۷۰ |
W |
۲۷۰ |
S |
۱۸۰ |
Y |
۳۰۰ |
T |
۱۹۰ |
(Y) |
۳۰۰+ |
سایز معقول انتخاب کنید
لهستیک گوشتی، لهستیک فاق کوتاه، لهستیک پهن و از این دست واژههای بازاری، توصیفاتی غیرحرفهای برای انواع تایر هستند. سایز لهستیک اگر نگوییم حیاتیترین ولی بیشک یکی از تأثیرگذارترین معیارهای سواری نرم و ایمن با خودروست. تعبیهی لهستیکهایی که سایزشان زیادی بزرگ یا زیادی کوچک هست، بهانجام گرفتت روی کیفیت رانندگی تأثیر میگذارند. ابتدا اجازه بدهید دربارهی نحوهی خواندن سایز لهستیکها توضیح بدهیم. نخستین عددی که در کد مربوط به سایز لهستیک میآید، پهنای تایر هست؛ یعنی این عدد ۳ رقمی عرض لهستیک را با واحد میلیمتر نشان میدهد. عدد بعدی که معمولا پس از یک ممیز میآید، نسبت فاق (طوقه) لهستیک به عرض آن هست. این عدد واحد ندارد. زیادی تصور میکنند واحد آن اینچ یا میلیمتر هست. مثلا تایمی این عدد ۵۵ یا ۶۵ باانجام گرفت یعنی فاق لهستیک این خودرو ۵۵ درصد یا ۶۵ درصد عرض یا پهنای لهستیک هست. هرچه این عدد کاهش باانجام گرفت یعنی لهستیک فاق کوتاهتری دارد. لهستیکهای این فرم بهدلیل چسبندگی بهتر، برای مانورهای اسپرت معقولترند؛ اما ایراد اصلی آنها کوبیدن و سفتی در رانندگی هست. لهستیکهایی که درصدی بالاتر از ۵۰ دارند بهاصطلاح گوشتی یا نرمتر هستند. این لهستیکها بهدلیل نرمی افزایشی که دارند در سرعتهای بالا عملکـــرد نیکوی برای پیچیدن ندارند. عبارت بعد یک حرف انگلیسی هست که معمولا R درج میشود. این به معنی رادیال بودن لهستیکههست. این روزها اغلب تایرها رادیال هستند. هستفاده از تایر با ساختارهای بایاس، پنوماتیک و بدون باد کاهش پیش میآید. مرحلهی بعد به عدد سایز اصلی لهستیک میرسیم. مثلا میگویند سایز لهستیک پراید ۱۳ هست. در واقع ۱۳ اشاره به قطر رینگ خودرو دارد؛ یعنی دایرهی مرکزی تایر که رینگ درون آن قرار میگیرد ۱۳ اینچ (هر اینچ ۲٫۵۴ سانتیمتر) هست. برخی از لهستیکها بعد از عبارات مربوط به سایز، کد بار-سرعت را نیز لحاظ میکنند. این کدها را میتوان از جدول اندیس بارگیری و جدول سرعت پیدا کـــرد. حالا برای بهتر درک کـــردن این موضوع، تایر تصویر را بررسی میکنیم. عرض این تایر ۲۵۵ میلیمتر هست. فاق آن ۵۵درصد عرض را دارد و دهانهی تایر مخصوص یک رینگ ۱۸ اینچی هست. توان بارگیری این لهستیک ۱۰۳۰ کیلوگرم (۲۲۷۱ پوند طبق کد ۱۰۹ در جدول اندیس بارگیری) و سرعت نهایی قابل تحمل آن ۲۴۰ کیلومتر در ساعت (طبق کد V در جدول سرعت) هست. خلاصه آنکه سعی کنید آنچه کمپانی بهعنوان لهستیک هستاندارد برای خودروتان در نظر گرفته را در تعویضهای بعدی رعایت کنید.
مراقب سرماخوردن لهستیک باشید
لهستیکها نیز درست مانند برخیها، طبع سرمایی و گرمایی دارند. شرکتها بر حسب اقلیم و آبوهوای هر ناحیه، نوع خاصی از مواد را برای ساخت لهستیکهایشان هستفاده میکنند. این ویژگی حرارتی را میتواند مقابل عبارتی موسوم به Temperature با یکی از حروف A ،B یا C مشاهده کـــرد. حرف A اشاره به مناطق گرراه و با حرارت بالا دارد. حرف B اشاره به مناطقی دارد که از نظر آبوهوایی معمولی هستند. حرف C نیز اشاره به لهستیکهایی دارد که برای مناطق سردسیر تولید انجام گرفتهاند. تجربه نشان میدهد هستفاده از تایرهای نوع A رایجتر و مقرونبهصرفه هست. هرتعداد برای مناطقی که دمای هوا سرد میشود باید تدبیر دیگری اندیشید.
لهستیک چسبنده بخرید
واژهی چسبندگی در دنیای خودروها معانی گستردهای دارد. پایان مهندسان در تلاش هستند تا کاری کنند که خودرو به سطح تماس زیر لهستیکها تکمیلا وفادار بماند. پایان سیستمهای پایداری الکترونیکی و کنترل کشش به همین خاطر ابداع انجام گرفتهاند. مفهوم چسبندگی در تایرها نیز چنین تعبیری دارد. افزایش اصطکاک. شاید این ابهام بهوجود بیاید که مگر لهستیکها از نظر میزان ایستایی با یکدیگر متفاوت هستند؟ طبیعتا شرکتها تلاش میکنند که با هستفاده از مواد باکیفیت این میزان اصطکاک را بالا ببرند؛ اما آنچه این مکان قرار هست به آن پرداخته بشود، میزان چسبندگی هست که در جادههای ناهموار اهمیت دارد. در توصیف تخصصی این ویژگی آمده: درجهی نمایشدهنده ضریب سینتتیکی اصطکاک در سطوح مرطوب. مهندسان برای این تایرها چهار درجه تعیین کـــردهاند. درجهی نخست AA هست که فوقالعاده چسبنده به حساب میآید. این لهستیکها زیاد گران و به صورت حتم زیاد پرهستهلاکاند. درجهی بعدی A هست که معمولا برای خودروهای منطقهی پیشنهاد میشود. درجهی B نمونهی هستاندارد برای خودروهای سنگین هست. درجهی C نیز با حداقل اصطکاک برای خودروهای ویژهی رقابتهای دریفت کاربرد دارد. از سویی دیگر دانشمندان این ضرایب را بر حسب نیروی وارده G-Force روی آسفالت و بتن نیز سطحبندی کـــردهاند. اغلب تایرهای تولیدی برای بازار خودرو از درجهی A یا AA هستند.
از سایش بپرهیزید
برخی از شرکتهای لهستیکساز حرفهای حتی میزان سایش محصولات خود را نیز عنوان میکنند. اگرچه هیچ قانونی برای درج این اعداد روی بدنهی لهستیک ماشین وجود ندارد ولی لهستیکسازها برای رقابت هم که انجام گرفته دست به چنین اقدامی میخانومند. ضریب سایش در لهستیکها را با عبارت TreadWear نشان میدهند. روبهروی این عبارت یک عدد قرار میگیرد که مبنانی پایهی آن ۶۰ هست و نقل کرد انجام گرفته تا ۸۰۰ نیز بالا میرود. یک تایر با ضریب سایش ۶۰ بهمعنی بیکیفیت بودن نیست. در واقع این محصول از امکانات نخستیه و مواد معمولی برای ساخت هستفاده کـــرده هست. هستفاده از مواد خاص، شکل آجها، تعداد آجها، پراکندگی آجها و نتایج آزمون آزمایشگاهی هرکدام به میزان مشخصی به این عدد اضافه میکنند. نکتهی حیاتی آن هست که ضریب سایش با واحدهای ۲۰ تایی افزایش پیدا میکند.