نگاهی به دنیای سخاوتمند حبوبات

---

---

اما برخی از افراد با حبوبات مشکل دارند. یعنی نمی‌توانند به خوبی این مواد غذایی را هضم کنند و بعد از مصرف حبوبات از گاز یا نفخ رنج می‌برند. در اینجا چند راهکار ارائه می‌دهیم که تا حدودی این مشکل را کم می‌کند:

* حبوبات را به یکباره در رژیم غذایی خود وارد نکنید. یعنی در یک غذا از چند نوع حبوبات مختلف استفاده نکنید.

* به طور مرتب از حبوبات استفاده کنید.

* زمانی که حبوبات می‌خورید آب زیادی هم بنوشید زیرا حبوبات سرشار از فیبر هستند.

* حبوبات را به خوبی طبخ کنید.

* قبل از پخت حبوبات کنسرو شده آن‌ها را به خوبی با آب بشویید.

 

چگونه حبوبات خریده، نگهداری و پخته شود؟

دنیای حبوبات دنیای رنگارنگ و متنوعی است: لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، لوبیا سفید، نخود، عدس، لپه و .... از انواع حبوبات پرطرفدار محسوب می‌شوند.

شما می‌توانید دانه‌های خشک حبوبات را خریداری کنید که نیاز دارد به خوبی پخته شود و یا این که از کنسرو آن استفاده کنید. حبوبات کنسرو شده سال‌ها قابل استفاده‌اند و تاریخ مصرف دارند اما ما به شما توصیه می‌کنیم کنسروهایی را خریداری کنید که در سال اول تولید هستند. حبوبات کنسروهای چند ساله معمولاً سفت می‌شوند.

حبوباتی که خودتان پخته و بسته بندی می‌کنید به مدت سه روز در یخچال و یا چند ماه در فریزر قابل نگهداری‌اند.

بهتر است قبل از پخت یک شب کامل آن‌ها را در آب خیس کنید و در یخچال قرار دهید این کار باعث می‌شود حبوبات زودتر بپزند و آنزیم‌های بیشتری آزاد کنند که باعث هضم راحت‌تر آن‌ها می‌شود.

یک راه سریع‌تر دیگر این است که حبوبات را در آب به مدت دو دقیقه بجوشانید و سپس از روی گاز برداشته و بگذارید به مدت یک ساعت در همان آب خیس بخورد.

توصیه می‌کنیم زمانی که نخود را یک شب خیساندید مقداری نمک هم به آب آن اضافه کنید و زمانی که می‌خواهید بپزید آب آن‌را خالی کرده و نخودها را شستشو داده و بپزید. توجه داشته باشید که عدس و لپه نیازی به خیس کردن ندارند.

برای پخت حبوبات لازم است که آن‌ها را در مقدار زیادی آب سرد بریزید و روی گاز قرار دهید. نمک اضافه نکنید زیرا این کار باعث می‌شود حبوبات سفت شده و زمان پخت آن طولانی‌تر شود.

در هنگام پخت می‌توانید در ظرف را گذاشته یا بدون در، آن‌ها را بپزید. گذاشتن در ظرف باعث می‌شود حبوبات نرم‌تر شده و برای استفاده در سوپ، آش یا پوره مناسب‌تر باشد. در حالت بدون در حبوبات درسته تر پخته می‌شوند و برای استفاده در خورش‌ها یا سالاد مناسب هستند.

اندر خواص حبوبات

حبوبات بسیار کم چرب هستند و منبع پروتئین گیاهی و گلوسیدها محسوب می‌شوند.

از این گذشته این مواد غذایی مفید دارای مواد معدنی و ویتامین‌های مختلفی از جمله کلسیم، پتاسیم، آهن و ویتامین‌های گروه B می‌باشند.

حبوبات همچنین سرشار از موادی به نام فیتونوترینت‌ها هستند که با بیماری‌های مختلف مقابله می‌کنند.

حبوبات منبع خوب فولات یا همان ویتامین B9 محسوب می‌شود که در مادران باردار باعث رشد خوب جنین می‌شود.

شاخص گلیسمی این مواد غذایی پایین بوده و برای افراد دیابتی مفید است.

از این گذشته حبوبات دوستدار سلامت قلب شماست زیرا میزان کلسترول مضر (LDL) و همچنین میزان تری‌گلیسیرید را کاهش می‌دهد. محققان معتقدند افرادی که می‌خواهند جذب چربی‌های اشباع شده را کاهش دهند می‌توانند حبوباتی مثل لوبیا، عدس را جایگزین گوشت قرمز کنند. در این صورت مصرف 175 میلی‌گرم معادل سه چهارم فنجان حبوبات برای بدن کافی است.

---

---

 

عدس به این کوچکی و این همه خاصیت

مصرف منظم عدس برای بدن ما بسیار مفید است چون:

* عدس خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

* عدس حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که بیشتر متعلق به خانواده‌ی فلاوونوئیدها می‌باشند. این آنتی‌اکسیدان‌ها به ویژه در پوشش بیرونی عدس قرار دارند. بر اساس نتایج پژوهش‌ها زمانی که عدس خیس یا پخته می‌شود میزان آنتی اکسیدان کاتچین موجود در آن نیز افزایش پیدا می‌کند.

* عدس مانند دیگر اعضای خانواده‌ی حبوبات سرشار از فیبر می‌باشد. باید بدانید که هر پیاله عدس پخته شده حاوی حدود 4.5 گرم فیبر می‌باشد. فیبرهای محلول در آب موجود در عدس می‌تواند شما را از گزند بیماری‌های قلبی عروقی در امان نگه دارد. به خاطر اینکه این فیبرها به کنترل میزان کلسترول خون کمک می‌کنند.

* عدس منبع فوق‌العاده‌ی فسفر، منگنز و مس محسوب می‌شود. باید بدانید که مس برای ساخت هموگلوبین و کلاژن (پروتئین لازم برای ساخت و احیای بافت‌های بدن) لازم و ضروری است.

* منیزیم موجود در عدس برای رشد بافت استخوان‌ها و ساخت پروتئین، پیشگیری از گرفتگی عضلات، سلامت دندان‌ها و عملکرد سیستم ایمنی بدن لازم است. این ماده‌ی معدنی نقش مهمی در متابولیسم انرژی و انتقال واکنش‌های عصبی بر عهده دارد.

* عدس منبع فوق‌العاده‌ی فولات می‌باشد که در ساخت همه‌ی سلول‌های بدن به خصوص گلبول‌های قرمز شرکت دارد؛ و از آنجایی که فولات برای تشکیل سلول‌های جدید لازم است مصرف آن برای رشد جنین نیز ضروری است.

پتاسیم و ویتامین‌های دیگر

* علاوه بر خواصی که گفته شد عدس منبع خوب پتاسیم نیز می‌باشد. پتاسیم در بدن ما وظیفه دارد که pH خون را تنظیم کند. پتاسیم همچنین باعث تحریک ترشح اسیدکلریدریک در معده می‌شود که به هضم غذا کمک می‌کند. علاوه بر این‌ها این ماده‌ی معدنی برای انقباض عضلات و هم چنین انتقال واکنش‌های عصبی لازم است.

* عدس سرشار از ویتامین B1 و B2 می‌باشد. این ویتامین‌ها در متابولیسم انرژیِ همه‌ی سلول‌ها نقش دارند. علاوه بر این، ویتامین B2 به رشد و احیای سلول‌ها، تولید هورمون‌ها و تشکیل گلبول‌های قرمز کمک می‌کند.

* در عدس ویتامین B3 نیز وجود دارد که به تولید انرژی از گلوسیدها و چربی‌های مصرف شده کمک می‌کند. این ویتامین به روند تشکیل DNA نیز یاری می‌رساند.

* همین عدس خودمان منبع طبیعی ویتامین B6 نیز می‌باشد. کلاً جمع خانواده‌ی B در این ماده‌ی غذایی جمع است. این ویتامین که پیریدوکسین نیز نامیده می‌شود در سوخت و ساز پروتئین‌ها و اسیدهای چرب و همچنین سنتز ناقل‌های عصبی نقش دارد. ویتامین B6 به تولید گلبول‌های قرمز کمک می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها اکسیژن بیشتر حمل کرده و به سلول‌ها برسانند. این ویتامین همچنین به عملکرد خوب سیستم ایمنی بدن کمک زیادی می‌کند. در نهایت باید بگوییم که ویتامین B6 در ساخت برخی از ترکیبات سلول‌های عصبی شرکت دارد و به تنظیم هورمون‌ها نیز کمک می‌کند.

اصلاً امکان ندارد مطلبی کار کنیم و افرادی که قصد لاغری دارند را فراموش کنیم. عدس برای آن‌هایی که می‌خواهند وزن کم کنند بسیار مفید است. این عضو خانواده‌ی محبوب حبوبات، چربی ندارد و حاوی میزان قابل توجهی گلوسیدهای پیچیده می‌باشد که جلوی ریزه خواری بین وعده های غذایی را می‌گیرد. باید بدانید که این ماده‌ی غذایی تأمین کننده‌ی خوبپروتئین‌های گیاهی نیز می‌باشد. برای همین برای گیاه‌خوارانی که به اصطلاح لب به گوشت نمی‌زنند منبع خوبی برای تأمین پروتئین محسوب می‌شود.

---

آشنایی با خواص ماش و جوانه‌ی آن

---

---

 

ماش ویژگی‌های متفاوتی دارد و یکی از مواد غذایی‌ای است که تقریبا از نظر مواد مغذی متعادل به شمار می‌رود. ولی وجود برخی از مواد مغذی در آن، ویژگی خاصی را به این ماده غذایی می‌دهد. از جمله اینکه میزان اسیدفولیک آن بسیار بالاست بنابراین خوردن ماش برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی بسیار مفید است. پتاسیم ماش نیز فراوان است؛ پس مصرفش به افرادی که مبتلا به پرفشاری خون هستند، توصیه می‌شود. ماش از نظر منگنز و سلنیوم که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند نیز غنی است و خوردن آن موجب پیشگیری از بیماری‌های مزمن می‌شود.

از سوی دیگر، این ماده غذایی کاهش‌دهنده قند و چربی خون است و مطالعات انجام شده از سوی انجمن دیابت آمریکا نشان داده که ماش برای درمان اسهال نیز مفید است؛ ضمن اینکه زودهضم هم هست و از آنجا که ماده غذایی متعادلی است، مصرفش به دیابتی‌ها هم توصیه می‌شود. البته بهتر است که این ماده غذایی به صورت جوانه مصرف شود.

مصرف ماش هیچ‌گونه ممنوعیتی برای هیچ‌کس ندارد اما کسانی که اسیداوریک یا نقرس دارند، باید موادغذایی پروتئین داری را که پورین گیاهی دارند، حدود کنند. البته ترکیبات پورینی در ماش نسبتا کم است و لازم نیست این افراد نیز ماش را از برنامه غذایی خود کاملا حذف کنند؛ بلکه تنها محدودیت به خرج دادن در مصرف آن کفایت می‌کند.

 

آشنایی با 5 خاصیت ماش

1- کاهش کلسترول

اگر میزان کلسترول خونتان بالا است استفاده از ماش را به شما توصیه می‌کنیم. دانه‌های ماش دارای کلسترول پایین و مقدار زیادی فیبر رژیمی محلول هستند.

فیبر رژیمی به آن دسته از مواد غذایی اطلاق می‌شود که قابل هضم نیستند. فیبرهای رژیمی دو گونه هستند: محلول و غیرمحلول. فیبر غیرمحلول به تعادل و تنظیم حرکات روده می‌پردازد ولی کار زیادی برای کاهش فشارخون انجام نمی‌دهد. فیبر محلول وقتی با آب موجود در سیستم هاضمه مخلوط شود ماده ژل مانندی را تشکیل می‌دهد که به نوبه خود به بهبود عملکرد اعضای بدن می‌پردازد.

غذاهای سرشار از فیبر رژیمی محلول، به کاهش کلسترول بد خون (LDL) کمک می‌کنند و این کار را با تشویق به تولید گیرنده‌های LDL که مسئول بیرون راندن کلسترول بد اضافی از جریان خون هستند، انجام می‌دهند.

مصرف روزانه 10 تا 25 گرم فیبر محلول برای کاهش کلسترول بد نیز توصیه می‌شود. هر پیمانه ماش حاوی 1/9 گرم فیبر رژیمی تام است.

 

2- پیشگیری از سرطان سینه

ماش و دیگر حبوبات ماده‌ای به نام مهارکننده پروتئاز دارند که می‌تواند در برابر سرطان سینه اثر محافظ داشته باشد. مهارکننده پروتئاز تقسیم سلول‌های سرطانی را کند کرده و به این ترتیب از تشکیل تومور جلوگیری می‌کند.

 

3- مفید برای دیابتی‌ها

ماش از جمله حبوباتی است که دارای شاخص قند پایینی است و مصرف آن برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود.

 

4- منبع پروتئین گیاهی

ماش، یکی از مواد غذایی است که در گروه حبوبات جای می‌گیرد. همان‌طور که می‌دانید، در برنامه غذایی روزانه، حبوبات مهم‌ترین منبع تأمین پروتئین گیاهی هستند و ماش نیز ارزش تغذیه‌ای بسیار بالایی دارد و دارای تقریباً 3/16 گرم پروتئین در هر پیمانه است و در اکثر جوامع منبع عمده تأمین پروتئین به ویژه برای گیاه‌خواران است.

5- مفید در کم‌خونی

بهتر است که این ماده غذایی به صورت جوانه مصرف شود. یادتان باشد که استفاده از ماش به این شکل خواص آن را چند برابر می‌کند زیرا فرآیند جوانه زدن باعث می‌شود همه مواد مغذی به خصوص آهن در دسترس، افزایش یابد پس برای مبتلایان به کم‌خونی بسیار مفید است.

 

خواص جوانه ماش

* جوانه ماش سرشار از مواد مغذی بوده و انرژی‌زای واقعی است.

* جوانه ماش ترد و خوشمزه بوده و طعم آن کمی شیرین است و هضم آن نسبت به ماش پخته شده راحت‌تر صورت می‌گیرد.

* چینی‌ها و هندی‌ها از این جوانه در بسیاری از موارد آشپزی و نیز موارد درمانی استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه برای مصارف درمانی در سم‌زدایی بدن و خاصیت ادرارآور بودن آن استفاده می‌کنند.

* جوانه ماش سرشار از ویتامین C است که این مقدار در ماش پخته وجود ندارد. جوانه ماش انرژی‌زای واقعی بوده و مملو از مواد مغذی است.

* جوانه‌های ماش برخلاف دیگر سبزیجات که هرچه بیشتر رسیده می‌شوند خواص تغذیه‌ای آن‌ها کاهش می‌یابد، خواص خود را تا زمانی که به مصرف برسند حفظ می‌کنند.

* جوانه‌ها، غنی‌ترین منبع آمینواسیدها (برای پروتئین)، ویتامین‌ها و مواد معدنی محسوب شده و همچنین دارای فیبر خوبی نیز هستند. آن‌ها حاوی انواع ویتامین‌های (A, B, C, D, E, k)، اسید فولیک و نیز منبع عالی از آهن، پتاسیم، کلسیم،‌ فسفر، منیزیم و روی هستند.

* خواص تغذیه‌ای جوانه‌ها نسبت به نوع جوانه متغیر است. جالب است بدانید جوانه ماش حاوی فیتوکمیکال‌های استروژنمانندی درون خود موسوم به ایزوفلاون‌ها است که مصارف درمانی بسیاری دارند.

 

روش آماده‌سازی جوانه ماش

* ماش‌ها را ابتدا خوب بشویید، سپس آن‌ها را درون آب خیس کرده و به مدت 12 ساعت در جای تاریک و خنک قرار دهید.

* سپس آن‌ها را مجدداً بشویید و به مدت 12 ساعت دیگر در جای تاریک و خنک قرار دهید.

* جوانه‌های ماش پس از 12 ساعت دوم آماده می‌شوند.

* دانه‌های ماش معمولاً طی 24 ساعت جوانه می‌زنند و اگر می‌خواهید حداکثر استفاده را از آن‌ها ببرید بهتر است آن‌ها را به صورت خام مصرف کنید.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

6 دلیل خوب برای مصرف عدس و لوبیا

---

---

لوبیا؛ همیار لاغری

بر اساس نتایج پژوهش جدید که در  Journal of the American College of Nutrition به چاپ رسیده است افرادی که لوبیای بیشتری مصرف می‌کنند در مقایسه با افرادی که خود را از این ماده‌ی غذایی محروم کرده‌اند به میزان 27 درصد کمتر در معرض چاقی مفرط قرار می‌گیرند و لاغرتر هستند. لوبیاها سرشار از فیبرهای محلول در آب هستند برای همین احساس سیری طولانی مدتی ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال یک فنجان لوبیای سیاه 60 درصد از نیازهای روزانه‌ی ما به این فیبرها را تأمین می‌کنند.

 

عدس؛ تأمین کننده‌ی آهن

حبوبات و به ویژه عدس سرشار از آهن هستند. یک فنجان عدس 37 درصد نیازهای روزانه‌ی ما به آهن را تأمین می‌کند. توصیه می‌کنیم در کنار عدس یک ماده‌ی غذایی یا آب میوه‌ی سرشار از ویتامین C مصرف کنید. به خاطر این که ویتامین C باعث می‌شود آهن بیشتر جذب بدن شود.

 

عدس و لوبیا از ابتلا به سرطان پیشگیری می‌کند

محققان Harvard School of Public Health بعد از بررسی اطلاعات غذایی 90630 زن بین 26 تا 46 سال به این نتیجه رسیده‌اند زن‌هایی که در هفته حداقل دو مرتبه لوبیا و عدس مصرف کرده‌اند در مقایسه با افرادی که در هفته فقط یک مرتبه از این مواد غذایی مصرف می‌کنند 25 درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار می‌گیرند.

لوبیا باعث تولید آنزیم‌ها می‌شود

یک فنجان لوبیا به خصوص لوبیا قرمز تأمین کننده‌ی 34 درصد نیاز روزانه‌ی ما به مس است. مس برای تولید آنزیم‌های مورد نیاز بدن لازم است و نقش مهمی در تولید رنگدانه‌های پوست و بافت‌های رابط بدن دارد.

 

حبوبات باعث تنظیم فشار خون بالا می‌شود

نتایج پژوهشی که در استرالیا انجام شده است نشان می‌دهد که پروتئین و فیبرهای حلال به پیشگیری از فشار خون بالاکمک کرده و فشار خون را تنظیم می‌کند.

 

عدس از ابتلا به نقص مادرزادی جنین پیشگیری می‌کند

خانم‌هایی که به فکر مادر شدن هستند باید به میزان کافی فولات دریافت کنند. این ویتامین به پیشگیری از نقص لوله‌ی عصبی کمک می‌کند. یک فنجان عدس 90 درصد نیاز روزانه به فولات را تأمین می‌کند.

ترجمه: فاطمه مهدی پور

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

---