دزد و قاضی 

خیلی زیباست. با تأمل بخوانید. انگار خیلی آشناست!

راویان گفتند دزدی نابکار  
رفت گِرد خانه ای در شام تار

گربه آسا بر سر دیوار شد
نردۀ ایوان گرفت و دار شد

از قضا آن نرده خیلی سست بود
زود با دزد دغَل آمد فرود

دزد محکم خورد بر روی زمین
گشت خون آلود، از پا تا جبین

چون که از آن خانه ناراضی برفت
لنگ لنگان تا بر قاضی برفت

چون به قاضی گفت شرح حال خویش
قلب قاضی گشت از این قصّه ریش

گفت: می باید شود بالای دار
صاحبِ آن خانۀ بی اعتبار

آوریدش تا بپرسم کاو چرا
کرده بر این دزد بیچاره جفا

پس بیاوردند صاحبخانه را
آن ز قانون نوین بیگانه را

چون که قاضی خواند متن دادخواست
گفت: ای قاضی مگو، چون نارواست

نیست تقصیر من برگشته بخت
چوب آن شاید نبوده خوب و سخت

باید آن نجّار آید پای دار
چون که او بد چوب را کرده به کار

گفت قاضی: حرف او باشد درست
باید آن نجّار را فِی‌الفور جُست

گزمه ها رفتند و او را یافتند
زود سوی محکمه بشتافتند

مثل مرغ گیر کرده بین تور
در عدالتخانه بردندش به زور

کرد قاضی بد نگاهی سوی او
کز نگاهش گشت سیخ، هر موی او

گفت: ای نجّار، مُردن حقّ توست
نرده می‌سازی چرا با چوب سست؟

گفت آن نجّار: هستم بی گناه
در قضاوت می نمایی اشتباه

چوب سست و بد کجا بردم به کار
بوده جنس نرده از چوب چنار

لیک وقتی نرده را می ساختم
چون به محکم کاریش پرداختم

ماهرویی کرد، از آنجا عبور
جامه بر تن داشت همرنگ سمور

بس لباسش بود خوش رنگ و قشنگ
از سَرم رفت هوش و از رُخ رفت، رنگ

چون که من هم شاکیم، بنما جواب
گو بیاید او دهد ما را جواب

با نشانی ها که آن نجّار داد
گزمه ای آورد او را همچو باد

دید قاضی وه چه زیبا منظری است
راستی کاو دلربا و دلبری است

گفت: ای زیبا رخ و رنگین لباس
مایۀ اخلال در هوش و حواس

دانی از نجّار بُردی آبرو؟
میخ ها را جابه جا کرده فرو

زان لباس نو که بر تن کرده‌ای
خلق را درگیر با هم کرده‌ای

در جواب او بگفت آن ماهرو
هرچه می خواهد دل تنگت بگو

از قد و اندام و چشمان و دهان
بنده هم هستم به مثل دیگران

گر لباسم اندکی زیباتر است
پاسخش با مردمان دیگر است

رنگرز این گونه رنگش کرده است
بیش‌تر از حد، قشنگش کرده است

گفت آن قاضی: از این هم بگذرید
رنگرز را، زود اینجا آورید

پس در آن دَم گزمه‌ها بشتافتند
رنگرز را در پسِ خُم یافتند

گزمه‌ای سیلی بزد بر گوش او
جَست برق از گوش و از سر هوش او

گزمه‌ای آنقدر گوشش را کشید
تا به نزد قاضی عادل رسید

چون سلام از رنگرز قاضی شنُفت
نه جوابش داد، با فریاد گفت:

جامۀ نسوان ملوّن می کنی؟
بنده را با دزد دشمن می کنی؟

هیچ می‌دانی طناب و چوب دار
هست بهر گردنت در انتظار؟

رنگرز با این سخن از هوش رفت
بر زمین افتاد و رنگ از روش رفت

گفت قاضی: زود بیرونش کنید
تا که بیهوش‌است، بر دارش زنید

گزمه ها بردند او را پای دار
تا بماند عدل و قانون پایدار

رنگرز چون روی کرسی ایستاد
گزمه‌ای چشمش به قد او فتاد

داد زد: ای گزمگان، این نابکار
گردنش بالاتر است از چوب دار

گزمه چون اعدام را دشوار دید
بی تأمّل تا بر قاضی دوید

گفت: قربانت شوم، این بی تبار
کلّه اش بالاتر است از چوب دار

گفت قاضی: بردی از ما آبروی
زودتر یک فرد کوته تر بجوی

رنگرز پیدا نشد یک رنگ کار
یک نفر باید شود بالای دار

زودتر معدوم کن یک زنده را
تا که بربندیم این پرونده را

آری آن پرونده این سان بسته شد
«طالبی» بس کن که دستت خسته شد

«نعمت الله طالبی»
شاعر و طنزپرداز از اصفهان