بر اساس سنتی که معلوم نبود از کجا سرچشمه گرفته بود در روز عاشورا به اسرا حلیم می دادند. در این باره داستان های گوناگونی بین اسرا شایع شده بود.  ما بعد از صبحانه طبق قرار وارد محوطه اردوگاه شدیم هیچ کس نمی خندید ،کسی با صدای بلند حرف نمی زد. همه سعی داشتند به سربازان نشان دهند که در عزای حسین بن علی علیه السلام سوگوارند. سربازان با تعجب به بچه ها نگاه می کردند. گاهی هم می گفتند :عاشورا؟  شما امروز عزادار هستید؟ و سپس برای ما از تاریخ می گفتند که حسین بن علی کیست. و می خواستند بگویند که به شما ربطی ندارد. بچه ها برخلاف روزهای دیگر با سربازان بحث نمی کردند . با شنیده شدن اذان ظهر بچه ها در گوشه و کنار اردوگاه به نماز ایستادند و بعضا سر به سجده گذاشته و گریه می کردند. سربازان بعضی از بچه ها را می زدند که چرا گریه می کنید. بعد از نهار همان حالت تا غروب روزعاشورا در اردوگاه حاکم بود. با به صدا درآمدن سوت آمار بعد از ظهر نیروهای گارد ویژه ضد شورش از دید ما خارج شدند و ظاهرا نفس راحتی کشیدند . هنگام شب بچه ها در اندوه شام غریبان بودند. ما شام غریبان طفلان امام حسین را کمی درک کرده بودیم. زمانی که سر بردیوار غربت در العماره نهاده بودیم و زیر لب زمزمه می کردیم که:« امشب به صحرا بی کفن جسم شهیدان است شام غریبان است»  هر کس بر سر جای خود نشسته بود سکوتی عجیب بر آسایشگاه حاکم بود . گویی همه بر جای خود مراسم شام غریبان را برگزار می کردند من احساس می کردم که عزاداری آن سال با وجود مختصر بودن بسیار مخلصانه بود. من گمان می کنم که امام حسین توجهی به اسرا داشت که باوجود همه سخت گیری ها و مجازات ها تلاش داشتند که نشان دهند محب اهل بیت هستند و عزادار شهدای غریب کربلا.

در روزهای نزدیک به تاسوعا و عاشورا سخت گیری ها بیشتر و بیشتر می شد و دلتنگی ها نیز رو به فزونی می نهاد . باید کاری می کردیم نمی شد که دست روی دست گذاشت.

طاعت ازدست نیاید گنهی باید کرد    در دل دوست به هر شیوه رهی باید کرد

محرم سال 1363

5 مهر ماه سال 63 مصادف با اول ماه محرم 1405 هجری قمری بود. هفت ماه از اسارت را طی کرده بودیم . هنوز صلیب سرخ ما را ندیده بود یعنی عملا ما اسیر نبودیم کارت صلیب نداشتیم. لذا دشمن هر کاری که می خواست می توانست با ما انجام دهد. سختگیری ها و شکنجه های فردی و جمعی در ماه رمضان نشان داد که اینها چقدر نسبت به مراسم مذهبی حساسیت دارند. از روز اول محرم سخت گیری ها آغاز شد. اردوگاه در حزن و اندوه بود اما نمی توانست برای سرور و سالار شهیدان عزاداری کند. در گوشه و کنار اردوگاه اجتماعات سه یا چهار نفری که تشکیل می شد در باب محرم و خاطره عزاداری های سال های قبل سخن به میان می آمد و دل ها را به آتش می کشید. گاهی دور از چشم سربازان  نوحه هایی خوانده می شد و گاهی هم سربازان متوجه می شدند و آن جمع کوچک را به شدت مورد ضرب و شتم قرار می دادند. نایب ضابط رعد معروف به پلنگی در صف آمار آسایشگا ه ها گفته بود که امام حسین هیچ ربطی به شما ندارد . او عرب است ماهم عربیم و شما مجوس هستید . اینجا پادگان است در کشور عراق عزاداری ممنوع است و در این محیط هم ممنوع. اگر کسی عزاداری کند او را به زندان می اندازیم.... تهدیدات نایب ضابط و اقدامات سختگیرانه سربازان و حضور محسوس و نامحسوس جاسوسان فضای بسیار سختی را بر اردوگاه حاکم کرده بود. روزهای محرم یکی پس از دیگری می گذشت و ما قادر نبودیم که کاری انجام دهیم و به ارباب بی کفن خود اظهار ارادت کنیم. هر روز گروهی به اتهام اینکه در گوشه ای از اردوگاه در جمع های کوچک خود نوحه خوانده یا سینه زده اند به وسط اردوگاه برده می شدند و مورد شکنجه قرار می گرفتند و زجرآور تر اینکه همه اردوگاه می بایست که نظاره گر این صحنه دلخراش می بودند.

در دل خود با ابا عبدالله الحسین نجوا می کردیم که یا ابا عبدالله از کودکی لباس سیاه شما را برتن کردیم در محافل عزاداری شرکت کردیم و برای شما سینه زدیم اما امسال شرمنده شما هستیم. شما خود شاهد فضای حاکم بر این اردوگاه هستید . یا ابا عبدالله عزای شمار ا در دل برپا می کنیم. هرچند که مجبوریم در ظاهر سکوت کنیم.......

ادامه دارد

 ایام محرم سال ۶۲ بود چند ماهی از حضور ما دراردوگاه موصل ۴ نگذشته بود که با  بچه های بهبهان قرار گذاشتیم که ملاقاتی با حاج آقا ابوترابی داشته باشیم و  از ایشان بخواهیم کمی برایمان صحبت کند تا ما از راهنماییهای ایشان استفاده کنیم  حاج آقا هم با کمال خوشرویی پذیرفتند. به خدمتشان رسیدیم و ایشان پدرانه چند دقیقه ای صحبت کردند و چون در ایام محرم بود کمی هم در رابطه با محرم و امام حسین علیه السلام سخن گفتند و بعد ازحاج آقا اجازه خواستیم که آقا محمد جواد صادقپور(مشهد) چند دقیقه ای نوحه خوانی کند وما عزاداری کنیم که حاج آقا بسیار استقبال کردند و آقای صادق پور هم نوحه                                                                                      یا فاطمه ای شفیعه روز جزا  بنت مصطفی    شد کشته حسینت به صف کرببلااز تیغ جفا  را تا آخر خواندند.

    حاجی آقا از اول شروع کرد به گریه کردن و هرلحظه هم صدای گریه شان بلند تر می شدتا وقتی مشهد به این بند از نوحه رسید که می گفت

  آندم که حسین از سر زین آمد به زمین ........

در این موقع حاجی واقعا از خود بی خود می شد و صدایش بلند شده بود که به مجلس کوچک ما معنویتی خاص بخشیده بود و در پایان مجلس حاجی آقا از همه بخاطر حضورشان تشکر واز آقا مشهد عزیز بخاطر نوحه سرایی خوبشان تشکر ویژه نمودند

خداوند رحمت کند این فرزند خلف زهرای اطهر را.

به نقل از آقای حاج رحم الله ساجدی

افزایش دلهره

روز غم انگیز وداع یاران

صبح روز شنبه69/5/27 درب تمامی آسایشگاه ها بجز 21 و 23 باز شد و بچه ها وارد حیاط اردوگاه شدند . نمایندگان صلیب سرخ برای ثبت نام نهایی و احیاناً پذیرش پناهندگان در محل مورد نظر خود مستقر شدند . باز نشدن در آسایشگاه  نشان دهنده  این مطلب بود كه ما در كاروان اعزامی روز سوم جایی نداریم !! اما پنجره های این آسایشگاه مسلط بر اردوگاه بود و ما همه چیز را به خوبی می دیدیم . بچه ها در حال معانقه بودند لباسهای نظامی نو كه بسیار هم گشاد و نامناسب بود برتن كرده بودند . صحنه های زیبای روزهای اعزام به جبهه را در اذهان تداعی می كرد . سربازان مانع ورود بچه ها به طبقه بالای اردوگاه می شدند . بچه ها دوست داشتند كه قبل از رفتن با ما خداحافظی كنند ، اما سربازان اجازه نمی دادند حرف های زیادی در دلها بود كه باید در آخرین روز اسارت گفته می شد . سرانجام بر اثر فشار بچه ها مقاومت سربازان شكست و هجوم به پشت پنجره ها ی آسایشگاه 21 و 23 آغاز شد . هر كس دوستی را صدا می زد و سخنی را بیان می كرد . اما قبل از شروع به سخن قطره های اشك به نشانه ی محبت و دوستی و وداع !! وداعی تلخ و سنگین از چشمها جاری می شد . بیشتر سخنان حول این محور بود : « اگر خطایی بود مخصوص اسارت  بود و ... » آری خلوص نیت و صفای دلهای بی ریا  در پشت پنجره های آسایشگاه 21 و 23 به زیباترین شكل به نمایش گذاشته می شد . دوستان زیادی به سراغ من آمدند . رسول آقا بالازاده ، رضا باغشنی دوستان همیشه وفادار ، احمد اثنی عشری از بچه های رمادی دوستی در شرایط سخت مشكلات اردوگاه ، .   آن روز زیبا سخن می گفتند : « به خدا دلمان نمی آید كه بدون شما از اینجا برویم ... » من هم اشك می ریختم . چرا دوستی ها در روز وداع زیبا می شود !! ای كاش این همه خلوص نیت همواره در زندگی خود نمایی می كرد . من هم دلم نمی آمد كه آن لحظه ها به پایان برسد . اما صدای سوت سربازان بچه ها را فرا می خواند « بیایید كه اتوبوسها در انتظارند . باید بروید كه اسارت به پایان رسید !! » بعد از اسارت او را هم دیگر ندیدم و آن دیدار دل انگیز آخرین دیدار بود . زمان در آن روز به سرعت سپری شد و حوالی ساعت 3 بعد از ظهر اردوگاه آرام آرام خلوت شد و من گفتم:

بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران   كز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران

بعد از رفتن بچه ها و آرام گرفتن آن همه هیاهو و فریاد محیط اردوگاه آرام شد . گویی كه خاك مرگ بر آن ریخته باشند . غمی سنگین تمامی وجودم را فرا گرفت . صداها بر لبها خشكیده بود . چگونه می توانستیم این اردوگاه را خالی از جمعیت ببینیم !! ساعتی بعد سربازان آمدند و در آسایشگاه را گشودند . و ما در محوطه ی خالی اما پر از غم و اندوه رها شدیم . ما محكوم بودیم كه این حالت بهت انگیز را 24 ساعت تحمل كنیم . 24 ساعتی كه چندین و چند برابر سالهای اسارت بر ما گذشت !! » اردوگاهی را می دیدیم كه دیگر دوستانمان در آن نبودند ، تحمل اردوگاه بدون دوست سخت بود مگر نه این است كه: « برادر پیوند جان است و دوست پیوند روح!!» و« برادر آن به كه دوست !!» حال ما روح خود را از دست داده بودیم من مطمئن بودم كه دیگر هیچگاه در تجمعی با این ویژگی ها زندگی نخواهم كرد . افسوس از دست دادن آن روزهای خوب آن همه اخلاص و پاكی وجودم را به آتش می كشید غروب غم انگیز آغاز شده بود و ما باید به درون آسایشگاه بر می گشتیم تا شبی ظلمانی و پر از ماتم و اندوه را به صبح برسانیم . این بار همه ی ما را در آسایشگاه 21 جای دادند . آن شب را تا اذان صبح بیدار ماندم . از پنجره به اردوگاه نگاه می كردم . آسایشگاههایی كه ساكت  وبی هیجان بودند در مقابل دیدگان من قرار داشتند . صدای دعای كمیل و توسل و زیارت عاشورا نمی آمد . كسی نبود كه بگوید :« بچه ها 20 دقیقه به نماز صبح باقی است !!» چراغها هم خاموش بود . امشب بساط غم همه جمع بود . چه شبهایی كه در این آسایشگاهها تا صبح صدای آرام اذكار شب زنده داران تا عرش بالا رفت و چه اشكهای عاشقانه ای كه بر گونه ها جاری شد و آتش عذاب الهی را خاموش كرد !! هرگز نمی توانم حال آن شب را بازگو كنم . من حالت عجیب خود را در آن شب در همان آسایشگاههای ساكت و تاریك رها كردم و آمدم ..... ادامه دارد

نقل از کتاب سال های اسارت اثر محمد جواد اسکافی

خروج اولین گروه از اسرا

هنگام شب ما به آسایشگاه 3 منتقل شدیم . آن شب  بعد از نماز دعای كمیل برگزار شد . بچه ها دعا می خواندند و می گریستند و سربازان از پشت پنجره با تعجب نگاه می كردند بعد از دعا و غذا بچه ها دور هم جمع شده بودند و در مورد مسائل مختلف گفتگو  می كردند و می خندیدند . سربازی پشت پنجره آمد و خطاب به مسوول آسایشگاه گفت : « شما عجب انسانهایی هستید دقایقی قبل آن چنان گریه می كردید كه انسان تصور می كرد برای همیشه در اسارت مانده اید و اكنون آنچنان می خندید كه گویا در خانه های خود هستید . این چه سری است ؟ !» آری این سری بود كه آنها هرگز درك نكردند . آنها نمی دانستند كه گریه ی ما گریه ی ناتوانی مادی نبود . ما گریه را وسیله ای برای ابراز عشق خود برگزیده بودیم و همواره از چنین گریه هایی استقبال می كردیم . ما زمانی می خندیدیم كه احساس می كردیم اندكی به محبوب خود نزدیك تر شده ایم . ای كاش این حالت زیبا را بعد از اسارت نیز حفظ می كردیم . اما افسوس كه زندگی مادی و پیچ و خم های آن مجال چنین حالتهای زیبایی را از ما گرفت !!! آنهاییكه همه چیز را از دید مادی می نگریستند نمی توانستند درك كنند كه ما چه می گوییم. آن شب من تا پاسی از نیمه شب بیدار بودم و وقایع دل انگیز بهار سال 67 در آسایشگاه 3 را مرور می كردم و از بچه های خوب آسایشگاه 3 ( 5 قدیم ) یاد می نمودم.

روز جمعه بیست و ششم مرداد ماه سربازان با شوق و ذوق فراوان از آزادی هزار نفر از اسرای اردوگاه شماره ی یك موصل خبر دادند . آنها گفتند كه : « بعد از ظهر روز گذشته هزار نفر از اردوگاه موصل یك عازم ایران شدند . آنها می گفتند كه : « این گروه حوالی ساعت 12 ظهر روز جمعه وارد خاك ایران می شوند سرعت كار به حدی بالا بود كه باور كردنی نبود . اما گویا حقیقتی بود كه ما می بایست آن رامی پذیرفتیم . حوالی ساعت 9 صبح تعدادی از اسرای قدیمی را احضار كردند و آنها را به سرعت از اردوگاه بردند و به طوری كه فرصت خداحافظی حاصل نشد . سربازان می گفتند كه باقیمانده ی اسرای موصل یك هزار نفر نیستند لذا این گروه برای تكمیل كاروان هزار نفری دوم به موصل یك رفته اند و امروز عازم ایران می شوند.

روز جمعه روز پر كاری بود . اردوگاه هر لحظه برای تخلیه آماده تر می شد . آماده ی به فراموشی سپردن تمام وقایعی كه در این سالها در آن سپری شده بود . بعد از ظهر روز جمعه در حالیكه كاملاً مشخص بود كه فردا هزار نفر از این اردوگاه عازم ایران می شوند ما را به آسایشگاه 23 منتقل كردند معلوم بود كه ما جزو هزار نفر فردا نیستیم و باید یك روز بسیار سخت را در اردوگاه خالی از جمعیت پشت سر بگذاریم و من می بایست شبی را در یك آسایشگاه جدید سپری می كردم آسایشگاهی كه تقریباً دور گردش مرا كامل می كرد ....... ادامه دارد

نقل از کتاب سال های اسارت  اثر محمد جواد اسکافی

پخش نامه ی صدام از رادیو

صبح روز 69/5/24 آقای تیمور چهار راهی برای چندمین بار به من مراجعه كرد و   گفت : « كه خسته شده ام امروز در آمار ساعت 11 استعفای خود را اعلام می كنم و از این به بعد در صف آمار می نشینم تا شما به فكر مسوول تازه ای بیفتید » او چند روز بود كه سخن از كناره گیری می زد ولی من هر بار او را به صبر و تحمل دعوت می كردم گویا مسوول اردوگاه نیز در جریان بود و از او برای یافتن مسوول جدید فرصت خواسته بود . هنگام صبحانه ما در سایه ی كنار آسایشگاه نشسته بودیم كه رادیو عراق با قطع برنامه عادی خود گفت: « بزودی اطلاعیه ی مهمی در مورد جنگ ایران و عراق از طرف فرماندهی كل نیروهای مسلح صادر خواهد شد » و بعد از آن برنامه های عادی خود را ادامه داد . بچه ها از یكدیگر می پرسیدند كه : « چه خبر شده !! » چه اطلاعیه ی مهمی قرار است صادر شود ؟!! من به شوخی گفتم كه : « گویا صدام حسین برای مسوولان ایران نامه نوشته كه بعد از مصادره ی  اموال اسرا قرار است همه ی آنها را از گرسنگی بكشیم!!» یكی ازبچه ها با حالت عصبانیت از جا برخواست و گفت : «تو همیشه سخن ناامید كننده می زنی !! » او رفت و صبحانه هم نخورد. من گفتم كه شوخی كردم . برای مزاح بود . اما او برنگشت !!! بعد از صبحانه ما در آسایشگاه 20 جلسه هفتگی جمع آوری تاریخ ائمه را برگزار كردیم . آقای فاضلی نیا كه جزو گروه سیاسی اردوگاه نیز بوده اشاره ی كوتاهی به پیام رادیو كرد و جلسه تمام  شد . بعد از آن من به سراغ آقای اكبر لطفی از بچه های آسایشگاه 3 رفتم . زیرا مشكل كوچكی برای یكی از بچه های بهبهان در این آسایشگاه بوجود آمده بود . ما در حال صحبت كردن بودیم كه اطلاعیه از رادیو خوانده شد . طبق معمول عرب زبانها و گروه سیاسی اردوگاه مشتریان اخبار رادیو بودند . اما كم كم تجمع بچه ها بیشتر از حالت عادی شد و با پایان یافتن اطلاعیه همه به هم تبریك گفتند !! من به یكی از بچه ها گفتم كه : « چه شد ؟ » گفت : « همه چیز تمام شد !! » گفتم : «یعنی چه ؟ » گفت : « بزودی همه ی اسرا آزاد می شوند !! » گفتم كه : « در مورد قرار داد 1975 سخنی گفته شد ؟ آیا صدام آن را پذیرفت ؟ ! » گفت : « آری همه چیز را پذیرفت » او در آخر نامه اش خطاب به آقای هاشمی رفسنجانی گفته : « هر آنچه كه شما خواستید همان شد!!» آنجا بود كه من بسیار خوشحال شدم !! این یعنی یك بازگشت سرافرازنه ، بازگشت افتخار آمیز !! اكنون ما می توانستیم سرهایمان رابالابگیریم زیرا در این نبردوجبی از خاک مقدس خود را به دشمنان نسپردیم كاری كه در قرن معاصر چندین بار اتفاق افتاده بود . قرار بود كه نیروهای عراق باقیمانده ی سرزمین های اشغالی را ترك كنند و به مرزهای بین المللی برگردند و هر روز هزار اسیر بین دو كشور مبادله شود . با وجود روشن بود اطلاعیه بچه های گروه سیاسی اعلام كردند كه ظهر هنگام غذا درمورد صحت اطلاعیه سخن خواهند گفت . جو اردوگاه به یكباره دگرگون شد . همه ی برنامه ها تعطیل گشت و همه چیز حول محور نامه ی صدام می گشت . گروه سیاسی در هنگام غذا با صدور اطلاعیه ای صحت نامه ی صدام حسین و ابراز خوشنودی مسوولین ایران را از این تصمیم رئیس جمهور عراق اعلام  كرد .  ..... ادامه دارد                                                                                                                                                      نقل از کتاب سال های اسارت ار محمد جواد اسکافی