حقوق شهروندی در نگاه محمد(ص)
رسول اکرم (ص) فرمود:
هر شهروند(مومن) بر گردن دیگری سی حق دارد که جز با انجام آن ها یا بخشش طرف راه نجات ندارد:
1- لغزش‌های او را ببخشد.
2- بر گریه و اندوه او رحم کند.
3- اسرار و رازهای او را پنهان بدارد.
4- از اشتباهات او در گذرد.
5- عذر او را بپذیرد.
6- در غیابش از او دفاع کند و از غیبت او جلوگیری نماید.
7- همیشه خیرخواه او باشد.
8- دوستی او را حفظ کند.
9- پیمان‌ها و تعهدات او را محترم بشمارد.
10- در موقع بیماری از او عیادت و دیدن کند.
11- در مراسم مرگ و عزایش شرکت کند.
12- به دعوت او پاسخ مثبت بدهد.
13- هدیه و تحفه او را بپذیرد.
14- احسان و هدیه او را جبران کند.
15- نعمت و نیکی او را پاسخ گوید.
16- او را به نیکی یاری و مدد کند.
17- از همسر او حمایت و حفاظت کند.
18- حاجت و نیازمندی او را برآورد.
19- شفاعت و وساطت او را بپذیرد.
20- به هنگام عطسه به او رحمت فرستاده و دعا کند.
21- گمشده او را پیدا کند (گمشده او را معرفی کند).
22- سلام او را پاسخ گوید.
23- با او پاکیزه صحبت کند.
24- در مقابل احسان و نیکی او متقابلاً احسان و نیکی کند.
25- سوگندهای او را تصدیق نماید.
26- او را دوست بدارد و دشمن ندارد.
27- او را یاری کند چه ظالم و ستمگر باشد و چه مظلوم و ستمدیده، اما یاری او به هنگام ستمگری بدین طریق است كه او را از ظلم و ستم باز دارد و یاری به هنگام مظلومی و ستم‌دیدگی به این صورت است که او را در گرفتن حق خود یاری و مساعدت کند.
28- او را تسلیم دشمن نکند و خوار نگرداند.
29- هر خیر و نیکی که برای خود می‌خواهد، برای او نیز بخواهد.
30 – هر بدی و شری كه خود را از آن دور می‌كند، برای او نیز نخواهد و آرزو نكند.
پیامبر(ص) فرمود:
مسلمان برادر مسلمان است به او ستم نمی‌كند و دشنام نمی‌گوید. هر آن كه در برآوردن نیازمندی برادر دینی خود گام بردارد، خداوند حاجت‌های او را برآورد و هر كه غم و اندوه مسلمانی را برطرف كند، خداوند در عوض آن، گرفتاری‌ها و اندوه‌های او را در روز قیامت برطرف می‌كند و هر كه عیب مسلمانی را پرده‌پوشی كند، خداوند در روز قیامت بر روی عیوب او پرده كشد.
پیامبر (ص) فرمود:
ای مردم! همدیگر را دشمن ندارید و حسد نورزید و پشت به هم نکنید و ای بندگان خدا! برادر هم باشید و هیچ مسلمانی نمی‌‌تواند بیشتر از سه شب برادرش را ترک گفته و با او به حالت قهر باشد.
در جای دیگر فرمود:
هر آن‌که با مؤمنان با لطف و مدارا رفتار کند، یا برای رفع نیازمندی دنیوی و اخروی آن ها اقدامی نماید، بزرگ باشد، یا کوچک، مهم یا ناچیز، بر خدا است که در روز قیامت خدمت‌گزاری برایش فراهم سازد که او را خدمت کند.
