حضرت حمزه فرزند (عبدالمطلب بن هاشم)، و عموی گرانقدر پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ از شخصیت های برجسته صدر اسلام بود که دارای صفاتی همچون خوش خلقی، ایمان راسخ، هوش و درایت، شجاعت، و وفای به عهد بود. او پس از ایمان آوردنش به پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ و قبول دین مبین اسلام خدمات قابل توجهی به اسلام و حضرت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و مسلمین انجام داد. مورخان ، برای اسلام آوردن حضرت حمزه دو نقل عمده را بیان می کنند: بعضی اسلام آوردن حضرت حمزه را در سال دوم بعثت می نویسند؛[1] برخی هم اسلام وی را در سال ششم بیان می دارند.[2] امّا آنچه مسلم است با ایمان آوردن حضرت حمزه با توجه به جایگاهی که در میان مکیان داشت آزار و اذیت مشرکان نسبت به پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ کاهش قابل توجهی یافت، و نیروی اسلام قوت بیشتری به خود گرفت. علامه جعفر مرتضی عاملی، در این باره می نویسند: اسلام حضرت حمزه مرحله جدیدی بود که در محاسبات قریش نیامده بود، چرا که او معیارها را به کلی دگرگون کرده بازوی قریش را از توان انداخت و بر وحشت آن ها افزود، تا آن جا که طغیان آن ها فروکش کرد.[3]

لذا با توجه به خدمات حضرت حمزه به اسلام و حضرت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بعد از شهادت آن جناب، حضرت نبی مکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ او را مفتخر به لقب (سید الشهداء)[4] یعنی سرور و آقای شهیدان  نمود. همان طور که در حال حیات خود از طرف رسول اعظم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ ملقب به اسد الله (شیر خدا)، و اسد رسول الله (شیر رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ) مفتخر شده بود.[5]

ابن حجر در این باره می نویسد: حمزة بن عبد المطلب، در جنگ احد توسط وحشی به شهادت رسید در حالی که کمتر از 60 سال سن داشت و پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ او را ملقب به «اسدالله» نموده بود و بعد از شهادتش او را «سید الشهداء» نامید[6] و این فضیلت از آن روز مخصوص حضرت حمزه عموی گرانقدر پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ گردید چنان چه حضرت علی ـ علیه السلام ـ در نامه ای که به معاویة بن ابی سفیان می نگارد و افتخارات اقوام و منسوبین خویش را بر می شمارد، اشاره می کند که: آیا نمی دانی قومی از ما به شهادت رسید اند که هر کدام دارای فضل و برتری نسبت به سایر شهدا دارند زمانی که حضرت حمزه عموی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به شهادت رسید پیامبر دستش را روی قبر او گذاشت و هفتاد تکبیر گفت و او را سید الشهداء نامید.[7]

بنابراین علت اصلی سید الشهداء نامیده شدن حضرت از سوی پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ به این خاطر بود که آن بزرگوار در طول حیات با ارزش خود خدمات گرانقدری به اسلام نمود و با رشادت ها و جانبازی های خود پایه های دین جدید را مستحکم نمود، و همیشه به عنوان سربازی فرمانبردار و دلیر در خدمت رسول معظم اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ بود.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1ـ فروغ ابدیت، جعفر سبحانی.

2ـ تاریخ پیامبر اسلام، محمد ابراهیم آیتی.

3ـ سیره رسول الله، رفیع الدین همدانی.

پی نوشت ها:

[1]. ابن عبدالبر، الاستیعاب، بیروت، دارالجیل، 1412ق، ج1، ص423.

[2]. ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410ق، ج3، ص6.

[3]. فاطمه صالحی، حمزه سید الشهداء مجله نامه جامعه، شماره 14، آبان 1384ش.

[4]. ابن عبدالبر، همان، ج1، ص373.

[5]. صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد، بیروت، درالکتب العلمیه، 1414ق، ج11، ص90.

[6]. ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق، ج1، ص106.

[7]. ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، بیروت، دارالاضواء، 1411ق، ج2، ص560.