راههاى ارزیابى ایمان واقعى چیست؟

در لابلاى حوادث جوهر انسان شناخته مى ‏شود، در فراز و نشیب‏ها و گرفتن و دادن‏ ها و فقر و غنى ‏ها جوهر انسان شناخته مى ‏شود. در حدیث مى ‏خوانیم اگر شخصى را سه بار عصبانى كردى و او حرفى نزد با او رفاقت برقرار كن. كسانى مدعى ایمان هستند ولى اگر از مقام و عنوان و سرمایه آنان كم شود دست به هر كارى مى ‏زنند. قرآن به یهودیانى كه ادعاهایى داشتند و خود را فرزندان و محبوبان خدا مى‏ دانستند و مى ‏گفتند. «نحن أبناء اللّه و حبّائه»  و آتش دوزخ را فقط چند روزى در حق خود روا مى‏ دانستند: «لم تمسّنا النّار الّا أیّاماً معدودة» خداوند براى ارزیابى و میزان صداقت آنان مى ‏فرماید: اگر راست مى ‏گویید آرزوى مرگ كنید. «فتمنّوا الموت ان كنتم صادقین»

قرآن درباره‏ ى دروغگو بودن ادعاهاى یهود مى‏ فرماید: آنان به خاطر عملكردشان هرگز آرزوى مرگ نمى ‏كنند. «و لن یتمّنونه» و هر یك از آنان دوست دارد هزار سال عمر كند «یودّ أحدهم لو یَعَمّر ألف سنة»

قرآن خطاب به پیامبر مى‏ فرماید: به پروردگارت سوگند كه ایمان واقعى نمى ‏آورند مگر زمانى كه در جنگ و نزاع هاى خود تو را داور قرار دهند و در دل خود هیچ‏گونه ناراحتى از قضاوت تو نداشته باشند.

در قرآن مى ‏خوانیم؛ علامت ایمان، خمس دادن است حتى اگر از یاران پیامبر باشیم و در جبهه در كنار پیامبر جهاد كنیم و پیروز شویم و غنائم جنگى بگیریم؛ ولى خمس ندهیم، ایمان نداریم: «فأنّ للّه خُمسَه ... ان كنتُم آمنتُم باللّه و ما أنزلنا على عبدنا» بنابر این تسلیم خدا بودن، تسلیم داورى پیامبر بودن و نق نزدن و گذشتن از جان و مال نشانه صداقت است.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة 49

آیا پیروان دیگر ادیان آسمانى اهل دوزخند؟

به گواهى آیه‏ ى 62 سوره‏ى بقره، اجر هر كدام كه در زمان پیامبر خود ایمان به خدا و معاد داشته و اهل عمل صالح بوده ‏اند، محفوظ است و نگرانى وجود ندارند؛ امّا با آمدن پیامبر اسلام و دعوت او از اهل كتاب، «یا اهل الكتاب قد جائكم رسولنا یبین لكم على فترة من الرسل ...» آنان مأمور به پذیرش اسلام شدند.

بنابراین از پیروان دیگر ادیان، كسانى كه آگاهانه اسلام را قبول نكرده و آن را رد مى ‏كنند و همچنان بر مكتب ناكامل خود باقى بمانند، گرفتار قهر الهى خواهند شد.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1صفحة 46  

در آنجا كه اسرار احكامى را نمى ‏دانیم، آیا باید به آن عمل كنیم؟

اولًا ؛ اگر این حرف درست باشد كه تا ما اسرار خیرى را ندانیم عمل نكنیم، باید همه بیماران بمیرند، چون از اسرار داروها مطلع نیستند؛ ولى چون پزشك را متخصص و امین مى ‏دانیم بدون چون و چرا نسخه او را عمل مى ‏كنیم، حتى مراجع تقلید در برابر پزشك تسلیم هستند و از او دلیل نمى‏ خواهند.

 ثانیاً اگر صدور حكم از طرف خدا و اولیاى خدا حتمى شد، اطاعت آن لازم است، گرچه مطابق با عقل و سلیقه و عادات ما نباشد.

عقل ما مثل ترازوى طلا فروشان است كه چیزهاى كم‏ حجم را مى‏ توان با آن سنجید؛ ولى چیزهاى سنگین را خیر. سلیقه ‏ها تابع هوسهاست و آداب و رسوم نیز گاهى متغیّر یا بى ‏دلیل یا خرافه و یا با القائات و وسوسه ‏هاى شیطان همراه است.

در قرآن نمونه‏ هایى را مى‏ بینیم كه در نگاه اول سبب تعجّب انسان مى ‏شود؛ ولى حكم خدا قطعى است و باید قاطعانه عمل كنیم. از جمله:

1. كشته‏ اى در بنى اسرائیل پیدا شد كه قاتل آن معلوم نبود و هر قبیله قتل را به قبیله دیگر نسبت مى ‏داد. نزد حضرت موسى رفتند تا ایشان قاتل را شناسایى كند.

حضرت موسى طبق آیه «ان الله یأمركم ان تذبحوا بقرة» به‏ آنان فرمود: خداوند دستور داده گاوى را ذبح كنید و قطعه ‏اى از بدن آن را به مقتول بزنید، او به اعجاز الهى زنده شد، قاتل خود را معرفى خواهد كرد. این فرمان با ذهن و سلیقه آنان تطبیق نكرد، غافل از آنكه در این ماجرا خداوند چند حكمت را به مردم نشان مى‏ دهد:

الف) قدرت خداوند كه چگونه از بهم خوردن دو مرده، یكى را زنده مى‏ سازد.

ب) وقوع معاد كه چگونه مرده زنده مى ‏شود.

ج) لزوم ایمان به نبوت كه میزان ایمان مردم به پیامبرشان چقدر است؛ ولى یهود كه از این حكمت‏ها بى‏ خبر بود، این حكم را مسخره مى‏ پنداشت.

2. خداوند براى امتحان حضرت ابراهیم علیه السلام، به او دستور مى‏ دهد تا فرزندش را ذبح كند؛ امّا همین‏ كه كارد به گردن فرزند خود مى ‏گذارد، خطاب مى‏ رسد: او را رها كن و ذبح نكن.

حكمت این فرمان براى دل‏كندن ابراهیم از اسماعیل است.

ما از دستورات اسلامى پوسته و ظاهرى را مى‏ بینیم؛ ولى در درون آن حكمت ‏هایى نهفته شده كه معمولًا ما آن را نمى ‏دانیم.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة 48

آیا زور و تهدید و خشونت در اسلام وجود دارد؟

اصل در اسلام رحمت و رأفت، محبّت و مودّت، عفو و كرامت، كظم غیظ و مسالمت مى‏باشد كه براى هر یك از این واژه ‏ها آیاتى در قرآن آمده است. مثلًا: در نمازهاى پنجگانه ده‏ها بار سخن از رحمت و مهربانى (در هر ركعت 6 بار) «الرّحمن الرّحیم» آمده است كه نوعى ترویج و دعوت به مهر و محبت و رفتار دوستانه به یكدیگر است.

«رئوف» از صفات خدا و پیامبر دانسته شده و در مقابل از قساوت و سنگدلى انتقاد شده است. «ثم قست قلوبكم»

محبّت هدیه الهى است كه خداوند آن را در دل زن و شوهر قرار مى ‏دهد. «و جعل بینكم مودّة و رحمة»

عفو كردن و فرو بردن خشم و كظم ‏غیظ ستایش شده است.

در برخورد با افراد نااهل، ابتدا رفتار و گفتار مسالمت‏آمیز را سفارش كرده است؛ امّا در برابر همه‏ ى اینها گاهى تهدید و خشونت براى سركوب روحیه ‏هاى مغرور و حفظ دست آوردهاى مهم لازم است؛ مثلًا: به مسلمانان دستور مى ‏دهد، هر چه در توان دارید براى ترساندن دشمنان خدا و آمادگى دفاع و برخورد با دشمنان، خودتان آماده كنید. «و أعدّوا لهم ما استطعتُم من قُوَّة»

همین كه مردم به پیامبر صلى الله علیه و آله گفتند: على علیه السلام خشونت دارد، (نمى‏ گذارد هر گونه كه دوست داریم و مى‏ پسندیم، عمل كنیم) آن حضرت فرمود: «انّه لَخشن فى ذات اللّه» علىّ در مورد انجام امور الهى سختگیر و خشن است. آرى، در انجام فرمان خدا باید صلابت و قاطعیت و خشونت داشت.

در اجراى حدود الهى در مورد خلافكاران، مى ‏فرماید: دلسوزى و رأفت را كنار گذاشته و حكم خدا را اجرا كنید.

«لاتأخذكم بهما رأفة فى دین اللّه»

به هر حال عمل به احكام باید همراه با جدیت، عشق، تصمیم قاطع و عزمى جزم باشد، نه با شوخى و عادت، نه با شك و تردید، نه با تشریفات و ظاهر فریبى، نه مقطعى و موسمى، نه موضعى و نه با كسالت و بى‏ حالى.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة 46

اصول مشترك ادیان چیست؟

در سوره شعراء كه گزارش برنامه‏ هاى انبیا پى ‏درپى آمده است، مى‏ خوانیم كه انبیا مردم را به تقوا و خداپرستى و انصاف و نداشتن چشم داشت از مردم به سراغ آنان مى‏ رفتند.

قرآن نیز مى ‏فرماید: تمام انبیا مردم را به یكتاپرستى و دورى از طاغوت دعوت مى ‏كردند. «و لقد بعثنا فى كلّ امّة رسولا ان اعبدوا اللّه و اجتنبوا الطاغوت»  و یا انبیا به مردم اعلام مى‏ كردند كه من بر شما به خاطر عذاب روز قیامت مى ‏ترسم.

«انّى اخاف علیكم عذاب یوم الیم»

آرى، در تمام ادیان دعوت به یكتاپرستى و توجه به معاد، پذیرفتن حق، رعایت تقوا، انصاف و احسان به والدین و به عدالت شفارش شده است؛ همان‏گونه كه نماز، روزه، زكات، امر به معروف و نهى از منكر، حج و جهاد مطرح شده است.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1صفحة  45  

عوامل سقوط یك جامعه كدام است؟

قرآن در آیه 61 سوره بقره درباره‏ى بنى‏اسرائیل عوامل ذلت و سقوط آنان را بیان فرموده است كه با نگاهى به آن، مى ‏توان عوامل ذلّت و درماندگى هر جامعه ‏اى را دریافت و آن عبارتست از:

1. شكم پرستى، عامل هبوط و سقوط انسان است. «لن نَصبر على طعامٍ واحد ... اهبطوا»

2. رفاه ‏طلبى، زمینه ذلّت و خوارى است. «لن نَصبر ... ضُرِبَت علیهم الذّلّة»

3. كفر به آیات الهى و كشتن به ناحق انبیا و گناهان پى در پى و روحیه‏ ى تجاوزگرى نیز از عوامل بدبختى است. «ضُرِبَت علیهم الذّلّة ... ذلك بانّهم كانوا یكفرون بآیات اللّه و یقتلون النبیّین بغیر الحقّ ذلك بما عصوا و كانوا یعتدون»

و همچنین در آیات 155 تا 161 سوره نساء مى ‏فرماید:

بعضى از عذاب و قهرهاى الهى و سختى‏ ها و محاصره‏ هاى اقتصادى به خاطر ظلم خود مردم بوده است، «فبظلم من الّذین هادوا حَرّمنا علیهم طیّبات» و نمونه ‏هاى دیگرى را پى ‏درپى مى ‏خوانیم كه عوامل قهر الهى به دست خود مردم است.

عواملى از قبیل: پیمان‏شكنى، «فبما نقضهم میثاقهم» بى ایمانى و كفر، «و كفرهم بآیات اللّه» پیامبركشى، «و قتلهم الانبیاء» تهمت به پاكدامنانى همچون حضرت مریم، «و قولهم على مریم بهتانا عظیماً» رباخوارى، «و أخذهم الرّبا» و حرام خوارى.

«و أكلهم أموال النّاس بالباطل»

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة 44   

آیا دوستى و دوست داشتن گناه است؟

در قرآن بعضى از دوستى ‏ها و دوست داشتن ‏ها گناه شمرده شده است، از جمله:

1. كسى كه دوست دارد به كارى كه انجام نداده، ستایش شود. «یُحِبّون أن یُحمَدوا بما لم یَفعلوا» مثلًا كسى كه آیة اللّه یا دكتر یا مهندس نیست، امّا دوست دارد كه به او این القاب داده شود. قرآن مى ‏فرماید: امیدى به رستگارى این افراد نیست.

«فلا تحسبنّهم بمفازة من العذاب»

2. كسانى كه دوست دارند زشتى‏ ها در میان جامعه ‏ى اهل‏ ایمان گسترده و پخش شود، براى آنها عذاب دردناكى است. «یُحِبّون أن تشیع الفاحشة فى الّذین آمنوا ...» آرى، دوستى و علاقه به نشر عیب‏هاى دیگران نیز گناه است.

3. راضى بودن به گناه دیگران، سبب شریك شدن در گناه آنان است. چنانكه قرآن در مورد كشتن شتر حضرت صالح مى ‏فرماید: «فعقروا الناقة»  آنها همگى شتر را كشتند و حال آنكه یك نفر بیشتر نبوده است و دیگران به كار او راضى بودند و یا در شب‏ قدر مى ‏خوانیم: «الّلهم العن قتلة علىّ بن ابیطالب» یعنى خداوندا! قاتلان حضرت را لعنت كن. گرچه یك نفر قاتل است؛ ولى جمعى به كار او راضى بودند.

به هرحال انسان با دوست داشتن و راضى بودن خود، یك‏ رابطه و پیوند مكتبى بین خود و دیگران برقرار مى‏ كند؛ اگر محور دوستى، نیكى و خوبى ‏ها بود، در ثواب و پاداش ها و اگر محور دوستى، بدى و شرارت‏ ها بود، در كیفر و مجازات‏ها شریك مى ‏شود.

دوستى ‏هاى دختر و پسر معمولًا بسترى براى رابطه‏ هاى ناروا و پرتگاه خطرناكى است كه باید انسان از آن پرهیز كند و با تقواى الهى خود را از این دام ‏ها حفظ كند.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة 43

در روایات مى‏ خوانیم: یك ساعت تفكّر ازعبادت‏هاى طولانى ارزشمندتر است، كدام تفكّر و تفكّر درچه چیزى‏ ارزشمند و سفارش شده است؟

در قرآن به مسئله تفكر بسیار پرداخته شده است. و از كسانى كه اهل تفكر نیستند انتقاد شده است «او لم یتفكّروا فى انفسهم»  تفكّر سرچشمه ‏ى بركات زیادى است و تولیدات فكرى بسیار مهم و كارساز و نجات‏ دهنده و امید آفرینى را درپى دارد و تفّكر در هر چیزى ثمره‏ ى مخصوص به خودش را دارد. مثلًا:

تفكر در آفرینش ثمره‏ اش ایمان آگاهانه است «یتفكّرون فى خلق السموات و الارض ... ربّنا ما خلقت هذا باطلا» تفكّر در الطاف خدا، ثمره ‏اش معرفت و عشق و محبت به خداست.

تفكّر در تاریخ و سرگذشت دیگران، ثمره ‏اش عبرت و پند گرفتن است. «فاقصص القصص لعلّهم یتفكّرون»

تفكّر در زودگذرى دنیا و جلوه‏ هاى آن، ثمره ‏اش زهد و پارسایى است.

تفكّر در نعمت‏هاى الهى، ثمره‏ اش شكر الهى است.

تفكّر در امدادهاى الهى، ثمره ‏اش امید و دلگرمى است.

تفكّر در علم همه جانبه‏ ى خداوند ثمره‏اش تقوا و حیاست.

تفكّر در عدالت خدا، ثمره ‏اش عدالت و خوف الهى است.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة 42

پرسش: چه كنیم كه در امتحان الهى پیروز و سربلند شویم؟

پاسخ:

1. استمداد و تضرّع به درگاه خداوند.

2. توجه به پاداش‏هاى صبر و مقاومت در مقابل مشكلات.

«و بشّر الصابرین ... اولئك علیهم صلوات من ربّهم»

3. توجه به گذرا بودن تلخى‏ ها و شیرینى ‏ها.

4. توجه به تاریخ و سرنوشت سعادت آفرین كسانى كه در امتحان پیروز شده‏ اند و سرنوشت تلخ كسانى كه در امتحانات الهى مردود شده ‏اند.

5. توجه به وعده ‏هاى الهى در مورد یارى و گره ‏گشایى از كسانى كه در مشكلات خود را نبازند. «انّ مع العُسر یُسرى»

6. توجه به امدادهاى الهى در زندگى و وفاكردن خداوند نسبت به وعده‏ هاى خود. «و رفعنا لك ذكرك» ، «انّا كفیناك المستَهزِئین»

7. توجه به آثار و فواید مثبتى كه این تلخى ‏ها دارد. از قبیل؛ بیدارى وجدان، رشد علمى و تلاش و پژوهش براى پیداكردن راه حل، شناخت دوست و دشمن، شناخت ظرفیت‏ ها و استعدادهاى خود و دیگران.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة  42

پرسش: خدا كه از همه چیز آگاه است، چرا انسان‏ها را امتحان‏ و آزمایش مى‏ كند؟

پاسخ: آزمایش كردن انسان براى فهمیدن است؛ ولى آزمایش كردن خدا براى فهمیدن نیست؛ بلكه براى آن است كه از انسان عملى سر زند و پاداش و كیفر بر اساس آن عمل باشد.

توضیح آن‏كه، خدا مى‏داند كه فلان شخص در برابر حوادث تلخ و شیرین چه برخوردى خواهد كرد؛ امّا نباید بر اساس این دانش به آن شخص اجر و پاداش دهد. همان‏گونه كه ما مى‏ دانیم فلان خیاط مى‏ تواند بدوزد و یا فلان بنّا مى ‏تواند بسازد؛ امّا هرگز بر اساس این علم به او مزد نمى ‏دهیم، بلكه باید از او كارى سر زند تا استحقاق پاداش داشته باشد.

ابزار امتحان الهى؛ نعمت‏ها، نقمت‏ها، حوادث وصحنه ‏هاى تلخ و شیرین در طول زندگى است. «و نبلوكم بالشرّ و الخیر»

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة  41

پرسش: نظر اسلام درباره استقلال و عدم وابستگى چیست؟

پاسخ: اسلام انسان را خلیفه‏ ى خدا و عزیز دانسته و از هرگونه عملى كه عزت نفس انسان را تباه سازد، نهى كرده و مى‏ فرماید:

«للّه العزّة و لرسوله و للمؤمنین» عزّت تنها براى خدا و رسولش و مؤمنان است. پیروان خود را به عزّت دعوت كرده و از هر نوع خودباختگى و وابستگى به دیگران نهى مى ‏كند.

همین كه یهودیان نماز خواندن مسلمانان به سوى بیت ‏المقدس را نشانه‏ ى دنباله ‏روى اسلام از یهودیت و برترى خود تلقّى كردند، فرمان آمد هر كجا هستید روى خود را به‏ سوى مسجدالحرام بگردانید تا هیچ‏كس بر شما منّتى نداشته باشید. «لئلّا یكون للنّاس علیكم حُجّة»

اسلام مردم را از تقلید كوركورانه نهى كرده و پوشیدن لباس كفّار و هرگونه تشبّهى كه نشانه‏ ى خودباختگى و پذیرفتن آداب و رسوم و فرهنگ آنان باشد را ممنوع دانسته است.

در قرآن بارها از پیروى كردن از ستمگران، گنهكاران، كافران، مسرفان، مفسدان، هواپرستان و نیاكان و از افراط و تندروى‏ هاى بى‏ منطق، با عبارت‏هاى «لا تُطِع» و «لاتتّبع» نهى شده است.

قرآن به مسلمانان دستور داده كه سرپرستى و محبّت كفّار را از سر بیرون كنند و هشدار داده كه هركس ولایت آنها را بپذیرد، از آنها محسوب مى ‏شود. «و من یتولّهم منكم فانّه منهم»

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة  40

پرسش: چرا خداوند اجازه مى‏ دهد تا افراد معلول وناقص ‏الخلقه متولد شوند؟

پاسخ: خداوند نمى‏ خواهد هیچ نوزادى ناقص ‏الخلقه به دنیا بیاید، این گونه نوزادان در اثر اشتباهات والدین (به صورت عمدى یا سهوى) به دنیا آمده ‏اند كه از نظر پزشكى نیز بسیارى از این عوامل شناخته شده است.

اگر سؤال شود كه چرا خداوند اشتباهات آنان را جبران نمى‏ كند؟ در پاسخ مى ‏گوییم: خداوند آفرینش را بر اساس حكمت و علل و اسباب آفریده و اگر بخواهد با قدرت خود اشتباهات ما را در طبیعت اصلاح كند، باید نظام آفرینش را به هم بزند.

مثلًا؛ جاذبه براى زمین یك حكمت و ارزش است. این جاذبه است كه سبب بارش باران مى ‏شود. حال اگر بگوییم به خاطر سقوط كودكى یا انسانى یا هواپیمایى، جاذبه را از زمین بگیریم، علاوه بر از هم پاشیدن نظام خلقت، چه بركاتى را باید از دست بدهیم. مانند این است كه دانش‏ آموزى در امتحان جغرافى، مكان كوه هیمالیا یا اقیانوس اطلس را اشتباه نوشته باشد، آیا خداوند باید جاى كوه و اقیانوس را عوض كند؟!

اگر ظالمى سنگى را به صورت مظلومى پرتاب كرد، آیا خداوند باید قبل از رسیدن سنگ به صورت او، سنگ را پنبه كند یا صورت او را ضربه ناپذیر كند؟!

اگر كسى را در زمستان به داخل استخر آب سردى هُل دادیم، خداوند باید آب استخر را گرم كند؟

اگر مسافرى راه شهرى را به اشتباه رفت، آیا خداوند باید شهر را جابجا كند؟!

كسانى كه توقّع دارند خداوند از قدرت خودش خلاف‏هاى عمدى و سهوى انسان‏ها را جبران كند، اگر كمى فكر كنند، خواهند فهمید كه نتیجه ‏ى این توقّع آن است كه هیچ چیز در جاى خود نباشد و یك نظام هرج و مرجى به وجود آید و همه چیز در هر لحظه در حال تغییر و تحوّل باشد و قدرت تدبیر و برنامه ‏ریزى از عقلا گرفته شود.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1 صفحة  38

پرسش: نظر اسلام راجع به مسابقه چیست؟

پاسخ: مسابقه براى ایجاد انگیزه، كار مثبتى است.

حضرت سلیمان براى حاضر كردن تخت بلقیس بین كارگزاران خود ایجاد رقابت كرد (ایجاد رقابت یك نوع مسابقه است) و فرمود: «أیّكم یأتینى بعرشها»  كدام یك از شما تخت بلقیس را براى من مى ‏آورد؟ یكى گفت: قبل از این‏كه از جایت بلند شوى آن را حاضر مى‏ كنم. «أنا آتیك به قبل أن تقوم من مقامك» دیگرى گفت: تا چشم بر هم زنى، آن را حاضر مى ‏سازم. «أنا آتیك به قبل أن ترتدّ الیك طرفك»  و به نوعى این یك مسابقه بود.

قرآن در مورد كارهاى خیر دستور سبقت و مسابقه مى ‏دهد.

«فاستبقوا الخیرات»

و از كسانى كه در انجام كارهاى خیر از یكدیگر سرعت مى‏گیرند، ستایش كرده است. «یسارعون فى الخیرات»

حضرت على علیه السلام در دعاى كمیل از خداوند مى‏ خواهد كه او را در میدان مسابقه در خیرات قرار دهد. «و اجعلنى فى میادین السابقین»

در قرآن مى ‏خوانیم كه براى دریافت مغفرت الهى، سرعت بگیرید. «سارعوا الى مغفرةٍ من ربّكم»

در اذان كه شعار رسمى مسلمانان است با جمله «حىّ على‏ الصّلاة» و «حىّ على الفلاح» مردم را به سرعت و شتاب و سبقت در نماز، دعوت مى ‏كند.

همین كه خداوند از موسى علیه السلام پرسید: چرا زودتر از یاران به كوه طور آمده‏ اى؟ «و ما أعجلك عن قومك یا موسى»  موسى گفت: قوم من به دنبال من مى ‏آیند و من براى خشنودى تو شتاب كردم.

امام صادق علیه السلام فرمود: انسان عاشق و مشتاق در فكر غذا و لباس و مسكن نیست و آرام و قرار ندارد تا به محبوبش برسد؛ همان گونه كه حضرت موسى به عشق دریافت وحى، خواب و خوراك نداشت و فرمود: خدایا! من زودتر از قوم خود آمده‏ ام تا تو راضى شوى. «عجلت الیك ربّ لترضى»

بنابراین، شعار «عجله كار شیطان است» همه جا درست نیست، زیرا در كارهاى خیر به ما سفارش كرده ‏اند كه عجله كنید، از جمله:

1. سعى كنید جوانان و بخصوص دختران را خیلى زود به ازدواج در بیاورید.

2. در سلام ‏دادن به دیگران پیش دستى كنید.

3. تا دیگران افكار انحرافى خودشان را به نسل شما تزریق نكرده ‏اند، شما پیش دستى كنید و به تعلیم صحیح فرزندانتان مبادرت ورزبد.

4. در رفتن به مسجد و اقامه ‏ى نماز عجله كنید.

5. در آشتى دادن میان كسانى كه با هم قهر و دشمنى دارند، عجله كنید.

6. در پذیرایى از مهمان عجله كنید.

7. در پرداخت زكات بهتر است همان روز برداشت، حق محرومان داده شود.

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1   صفحة 36  

پرسش: عوامل بخشش گناهان كدام است؟

پاسخ: در قرآن عواملى براى بخشش گناهان بیان شده، از جمله: 1. توبه واقعى و استغفار و جبران و اصلاح گذشته، «الّا الّذین تابوا وأصلحوا و بیّنوا فاولئك أتوب علیهم و أنا التوّاب الرّحیم»  البته توبه‏ ى كتمان حق، بیان كردن آن و توبه‏ ى ترك نماز، قضاى آن و توبه تلف‏ كردن مال مردم، پرداخت آن است.

2. ترك گناهان كبیره سبب بخشایش سایر گناهان است. «ان تَجتَنِبوا كبائر ما تنهون عنه نُكفّر عنكم سیّئاتكم»

3. انجام دادن كارهاى نیك، «انّ الحَسَنات یُذهِبنَ السیّئات»

4. نماز جماعت، در حدیث مى‏ خوانیم: شخصى پس از نماز، خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله رسید و گفت: من خلافكارم! مرا حدّ زده و تنبیه كنید! حضرت فرمود: چون در نماز جماعت شركت كرده ‏اى خدا تو را مى ‏بخشد؛ البته حساب مال مردم جداست.

5. پاك كردن مال از حرام، از امام صادق علیه السلام سؤال شد:

شخصى از راه طاغوت دارایى و درآمدى را به دست آورده و به فقرا كمك مى ‏كند و آیه «انّ الحسنات یُذهبنَ السیّئات»  را دستاویز قرار مى‏ دهد. حضرت فرمود: «انّ الخطیئة لا تكفر الخطیئة»  با گناه نمى ‏توان گناهى را پوشاند. آنچه را به دست آورده، مال حرام است و تصرّف در مال حرام- به هر شكل- حرام است.

6. گذشت از خطاها مردم، قرآن ابتدا مى‏ فرماید: «و لیعفوا و لیصفحوا» سپس مى‏ فرماید: «الا تُحبّون أن یغفر اللّه لكم»  مردم باید از خطاى یكدیگر بگذرند، كدورت‏ ها را كنار بزنند، آیا دوست ندارید كه خداوند شما را ببخشاید؟

پرسش و پاسخهاى قرآنى جلد 1   صفحة 35