این شعر ( گل و گل ) در قالب مسمط تضمینی  ( مسمط مخمس )  می باشد.

هر بخش از مسمط را یک رشته می‌گویند. قافیهٔ رشته‌ها متفاوت است و در هر رشته تمام مصراع‌ها جز مصراع آخر هم‌قافیه است. در مسمط، مصراع آخر هر رشته را بند می‌گویند. بندها هم‌قافیه و حلقهٔ اتصال همهٔ رشته‌ها به یکدیگر است.

بنیان‌گذار این قالب منوچهری دامغانی شاعر قرن پنجم است، که همهٔ مسمطات وی مسدس‌اند.

مشهورترین مسمط فارسی را نیز منوچهری سروده‌است، که با بیت زیر آغاز می‌گردد:

بنابراین تکه‌شعر بالا یک «رشته» است و «کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار» بند آن به‌شمار می‌آید.

در وجه تسمیه مسمط گفته‌اند که از سمط گرفته شده که در عربی به معنای رشته یا در رشته کشیدن مروارید است. و از آن‌جا که در قالب شعری، همه بخشهای یک شعر با بیت‌های مصراعی خاص دنبال می‌شوند که یا از نظر قافیه مشابه و یگانه‌اند و یا مصراع به‌عینه تکرار می‌شود، بدین وسیله گویی رشته‌ای در میان آنها کشیده شده باشد.

به مسمط‌هایی که بند و رشتهٔ مسمط آن‌ها مجموعهٔ سه مصراع باشد، مسمط مثلث (سه‌تایی) اطلاق می‌شود. همینطور، به چهارمصراعی مربع (چهارتایی)، به پنج‌مصراعی مخمس (پنج‌تایی)، و به شش‌تایی مسدس و به هشت تایی مثمّن می گویند.که در میان همه این موارد مسدس از همه رایج تر است.

 تفاوت «رشته» در ترجیع بند  با مسمط ؛  در ترجیع بند هر رشته، غزلی مستقل است ولی مسمط هر رشته آن سه تا شش مصراع دارد.

پدید آورنده قالب مسمط ؛  «منوچهری دامغانی» است

 دلیل نامیدن  قالب مسمط تضمینی به این نام  ؛  گاهی شعرا   آخرین مصراع هر رشته (بند) را از یک بیت از غزل شاعر معروف دیگر می آورند، بنابراین تعداد رشته های چنین مسمطی برابر با تعداد ابیات غزل آن شاعری است که تضمین می شود، این نوع مسمط را «مسمط تضمینی» گویند.

مسمط از قالب های ابداعی پارسی زبانان است که بنا بر اختیار شاعر،از چندین بخش تشکیل می

شود.بدین صورت که در هر بخش،همه ی مصراع های آن بخش غیر از مصراع پایانی آن بخش

 با هم، هم قافیه اند.

در مسمط هر بخش را "رشته"و مصراع پایانی هر بخش یا رشته را"بند"می گویند.زیبایی

مسمط در این است که مصراع پایانی بخش اول، با مصراع پایانی بخش های دیگر هم قافیه

است.

بنیانگذار مسمط"منوچهری دامغانی"شاعر قرن پنجم و شاعر دربار محمود و مسعود غرنوی

است.موضوع مسمط بیشتر وصف بهار و زیبایی های آن است ولی با این حال موضوعاتی دیگر

نظیر:اشعار سیاسی،تغزل،مدح و...را نیز شامل می شود.

مسمط از زمان تولد کم و بیش مورد توجه شاعران بود ولی با ظهور"میرزا حبیب

 ا...شیرازی"متخلص به"قاآنی"در دوره ی فتحعلیشاه قاجار مجددآ بر سر

 زبان ها افتاد. بی شک از بهترین مسمط سرایان،"منوچهری

دامغانی"و"قاآنی شیرازی"هستند.

 به طور کلی،مسمط نباید از 3 مصراع کمتر و نباید از 7 مصراع بیشتر باشد.

تذکر 1-ابیاتی که در داخل گیومه می باشد متعلق به سعدی است و بقیه ی مصراع ها متعلق به بهار است.

تذکر 2-کلمات"دستم"،"مستم"نشستم"و"هستم"کلمات قافیه و بند مخمس هستند.

تذکر3-کلماتی که با رنگ قرمز مشخص شده اند ، قافیه های عادی هر بخش هستند.

شبی در محفلی با آه و سوزی     شنیدستم که مرد پاره دوزی

چنین می گفت با پیر عجوزی     ((گلی خوشبوی در حمام روزی

                  رسید از دست محبوبی به دستم))

گرفتم آن گل و کردم خمیری     خمیری نرم و نیکو چون حریری

معطر بود و خوب و دلپذیری     ((بدو گفتم که مشکی یا عبیری

                  که از بوی دلاویز تو مستم))

همه گل های عالم آزمودم        ندیدم چون تو و عبرت نمودم

چو گل بشنید این گفت و شنودم    ((بگفتا من گلی ناچیز بودم

                ولیکن مدتی با گل نشستم))

گل اندر زیر پا گسترده پر کرد      مرا با همنشینی مفتخر کرد

چو عمرم مدتی با گل گذر کرد     ((کمال همنشین در من اثر کرد

               وگرنه من همان خاکم که هستم))