لذت مشترک دیکتاتور و عاشق

- در تاریخ دور و معاصر در مورد بسیاری از مشهورانِ میدان سیاست و قدرت آمده که پیش از دست‌یابی به قدرت، شعارهای پوپولیستی می‌دادند؛ ذاتِ قدرت را به‌مثابه هدف نکوهش می‌کردند؛ وقتی که مبارزی خارج از دایرۀ قدرت بودند، یا زمانی که برای سرنگونی یک رژیم سیاسی تلاش می‌کردند؛ از قدرت به‌عنوان وسیله و واسطه برای اهدافی مانند اجرای عدالت و رفع محرومیت و برچیدن تبعیض و برقراری مساوات و استقرار دموکراسی و مهم برشمردن مردم و توجه به ستم‌دیدگان و آزادی اندیشه و بیان و کردار، و امحای ستم و ستم‌گر و دنیای چون جیفه و ... می‌گفتند اما زمانی که «قدرت‌خانم» را در آغوش کشیدند، نه تنها آن خواست‌های مبارزاتی را به کناری نهادند، بلکه همان اندیشۀ حاکم و حاکمیت و رژیم پیشین را پیشه کردند در برابر چشمان مبهوت و متحیّر مردمی که اگر یک کدام از آن شعارها را طلب کنند، محکوم به زندان و شکنجه می‌شوند و گاه نیز معدوم. شاهدان دیروز و امروز، به ناچار و با بیم، از خود و از یکدیگر می‌پرسند که تغییر هویتی به این حد چرا؟. چرا فلان‌ابن‌فلان چنین مسخ قدرت شد؟. این قدرت چگونه خصلتی دارد که به این اندازه و عمق، فرد را دگرگون و استحاله می‌کند؟. تبدیل و تحولی با این سرعت و شدت و حدّت چگونه اتفاق می‌افتد؟. آن که دیروز از قدرت تنفر داشت، چرا امروز عاشق قدرت شده و از آن کناره‌گیری نمی‌کند؟. مدعی‌ای که دیروز بر قدرت بود؛ امروز در قدرت و عاشق آن است، یعنی استحاله‌ای عجیب، بسیار عجیب.

- ارتباط دو سویۀ میان عاشقان و معشوقان هم در اغلب اوقات به سرانجامی می‌رسد که شاهدان را سرگشته و آشفته می‌کند. چرا آن همه شوریدگی و دلدادگی و دیوانگی، به نفرت و تنفّر و آزردگی تبدیل می‌شود؟. فرقی نمی‌کند کدام سویِ این ارتباط به مرز مخاصمت و معاندت برسد؛ همین که آن ائتلاف و اتحاد و اتصال، به اختلاف و افتراق و انفصال برسد؛ همین که آن تعشق به تنفر، آن پیوستگی به گسستگی، آن یک‌دلی به بد دلی برسد؛ یعنی انقلابی در طرفین معاشقۀ دیروز و منازعۀ امروز رخ داده است؛ آن زمان معاشقگانیّ و این زمان معاندانی. یک دگردیسی شدید که تفاوت و تناقض دیروز و امروز فرد را نشان می‌دهد. چرا؟.

- فروید معتقد است در چنین مواردی، علت اساسی را باید در «تجربۀ» فرد از موقعیت لذت‌آوری جستجو کرد که از سر گذرانیده است. زمانی که شخص، لذتی را تجربه می‌کند، از دست وانهادن آن برای‌اش سخت ناممکن می‌گردد. نمی‌تواند از این لذت بگذرد. هرچه زمان این لذت طولانی‌تر، و هرچه «حال» آن عمیق‌تر و دلچسب‌تر باشد، ترک آن ناشدنی‌تر و سخت‌تر است. اگر چنین انسانی، به بلوغ فکری رسیده باشد، شاید بتواند لذت جای‌گزینی برای لذت پیشین جستجو کند در غیر این صورت، برای نگه‌داشتن موقعیت لذتبخش خود مقاومت می‌کند. از دست رفتن این لذت است که حاکم را به کشتار خونین عوامل حذف لذت و در نتیجه دیکتاتور شدن‌اش، و عاشق/معشوق را به مرحلۀ بغض و غرض و عداوت و عناد سوق می‌دهد که گاه به انتقام هم می‌انجامد.

آخرین ویرایش:یکشنبه سیزدهم مهرماه سال 1399

نظرات()

آخرین پست ها

مرگ در سال‌های دیگر کُشی..........شنبه پانزدهم آذرماه سال 1399

علم و مذهب..........چهارشنبه دوازدهم آذرماه سال 1399

انتظار زندگی در سودای بهشت..........دوشنبه سوم آذرماه سال 1399

دکتر فیرحی و یک پرسش..........دوشنبه بیست و ششم آبانماه سال 1399

زندگی، میعاد در لجن..........یکشنبه هجدهم آبانماه سال 1399

زندگی را تخیل و سپس تکرار کنید..........شنبه هفدهم آبانماه سال 1399

سیاستمدارانی چون شاعر در فیلم مادر آرنوفسکی..........شنبه سوم آبانماه سال 1399

رابطۀ ننگین..........شنبه بیست و ششم مهرماه سال 1399

عزادار خویشتنیم نه شجریان..........جمعه هجدهم مهرماه سال 1399

کشیش و پزشک در زمانۀ بیماری..........دوشنبه چهاردهم مهرماه سال 1399

لذت مشترک دیکتاتور و عاشق..........یکشنبه سیزدهم مهرماه سال 1399

خش‌خش ِ خنده‌های اشک‌آمیز برگ‌های پاییزی..........پنجشنبه دهم مهرماه سال 1399

شهر از عاقل تهی خواهد شدن به مناسبت روز مولانا..........سه شنبه هشتم مهرماه سال 1399

دروغ‌زن قضای مسلمانان را نشاید ..........سه شنبه بیست و پنجم شهریورماه سال 1399

سوغاتی..........سه شنبه هجدهم شهریورماه سال 1399

تحفه ای چون مرگ..........دوشنبه دهم شهریورماه سال 1399

داستانک..........یکشنبه دوم شهریورماه سال 1399

با یادی از مورّخ مشروطیت..........شنبه هجدهم مردادماه سال 1399

سارتر و نویسنده..........یکشنبه دوازدهم مردادماه سال 1399

کاش از تاریخ بیاموزیم..........یکشنبه بیست و نهم تیرماه سال 1399

خشونتی که بر ما می رود..........پنجشنبه بیست و دوم خردادماه سال 1399

سقف تزویر بر ستون ضدتبعیضی..........سه شنبه بیستم خردادماه سال 1399

تأملی در قتل رومینا اشرفی..........شنبه دهم خردادماه سال 1399

ما در کدامین جهان زندگی می‌کنیم؟..........دوشنبه بیست و پنجم فروردینماه سال 1399

دموکراسی آیینی..........شنبه سوم اسفندماه سال 1398

تعریضی بر واکنش آیت‌الله سبحانی به سخنان دکتر حسن محدثی..........جمعه بیست و پنجم بهمنماه سال 1398

دیکتاتوری، استالین و هنرمند غیرحکومتی..........جمعه بیست و هفتم دیماه سال 1398

مشترک میان دیکتاتورها..........دوشنبه بیست و هفتم آبانماه سال 1398

«چگونه است که استثمارشدگان به ادامۀ استثمار راضی می‌شوند؟».‏..........یکشنبه دوازدهم آبانماه سال 1398

جامعه‌شناس تحمل‌ناپذیر است!‏..........شنبه بیست و هفتم مهرماه سال 1398

همه پستها