انتظار زندگی در سودای بهشت

ارسال به

تارکوفسکی در آغاز فیلم «ایثار» واقعیتی خشن را عریان می‌کند و دیدگاه در گلو مانده و  ناگفتۀ مردم را در مورد عمل‌کرد حکومت ایدئولوژیک سوسیالیستی ( از پیروزی انقلاب کبیر ۱۹۱۷ به این‌سو ) نشان می‌دهد. می‌گوید همۀ ما علی‌الدوام در انتظار چیزی هستیم. البته نباید این‌گونه باشد اما هست. ما تمام زندگی را در «انتظار» می‌گذرانیم. احساس کسی را داریم که در ایستگاه قطار در انتظار است؛ همیشه در انتظار. آنچه به نام زندگی اتفاق می‌افتد، زندگی واقعی نیست بلکه «انتظار زندگی است». ما زندگی نمی‌کنیم، در انتظاریم تا زندگی واقعی به لطف ایدئولوژی نصیب‌مان شود؛ موضوعی که به واقعیت «بازگشت ابدی» مرتبط می‌شود.

در انتظار نگه‌داشتن مردم و ترسیم آینده‌ای اتوپیایی و ناکجازمانی از ویژگی‌های ذاتی هر ایدئولوژی است. ایدئولوژی به جز این که تخیل و توهم از واقعیت‌های اینجا و این‌زمان را در اذهان توده‌ها می‌کارد و بارور می‌کند، نشانی «سراب» می‌دهد. بدون استثنا، ایدئولوژی‌ها ( از دینی و مذهبی تا سکولار )، برآورده‌شدن زندگی خوب را به زمانی ناپیدا کرانه و کناره احاله می‌دهند آن هم به یک شرط مهم که ده‌ها شرط دیگر در دل خود دارد. اگر همۀ واقعیت‌های تاریخی و ملی و بین‌المللی آینده که قرار است از ره برسند، تحت کنترل و مدیریت ایدئولوگ بزرگ باشند و عوامل و متغیرهایی مانند امپریالیسم، کاپیتالیسم، دشمن، شیطان و مخالفان ایدئولوگ کبیر دخالت نکنند، آن‌گاه به برنامه‌های رژیم ایدئولوژیست در آینده‌ای ناکجازمان جامۀ عمل پوشیده می‌شود. این سرنوشت، از ازل رقم خورده؛ محتوم است و جبر تاریخ. بشارت پیشینیان است. اما تا آن زمان، مردم در حال مبارزه و جنگ  سرد و گرم و سخت و نرم هستند. شرایط به تعبیر آگامبن، همیشه در «وضعیت اضطراری» است. در چنین شرایطی، هر امر واقعی ِ خُرد و کلان، غیر معمول و نابهنجار است. سیاست، اقتصاد، فرهنگ، دین، خانواده، آموزش و ... ، کارکردهای طبیعی و معمول خود را وا می‌نهند تا در خدمت آماده‌سازی روزگار موعود باشند. در روزگار موعود، همگان به همه‌چیز می‌رسند و جامعه سعادتمند می‌شود. هر کس به قدر توانایی‌اش می‌کوشد و به قدر نیاز‌ش از خوان گسترده و بدون تبعیض رفاه و آسایش و آرامش و شادی و  نعمت بر می‌دارد. تنگناهای اقتصادی، گرسنگی، داغ و درفش،اسارت، خفقان، بیماری، فساد، ارتشا، تبعیض، بی‌عدالتی و ده‌های ِ دیگر از این موارد اگر هستند؛ اگر شرایط اضطراری زندگی شما را نابود کرده و اگر روزگارتان تامّ و تمام جهنم‌درّه‌ای است، غم مدارید که این مقدمه برای برقراری بهشت دائمی ضروری است. عاقلانه این است که چند نسل زندگی خود را در این قمار ببازند تا نسل‌های آینده، به بهشت جاودان درآیند.

تا آن زمان در انتظار باشید. زندگی شما اگر کمی! در مضیقه است، اما مأجور است. در آمدن به بهشت هزینه دارد. برای زندگی جاوید در بهشت باید از جهنم بگذرید؛ جهنمی موقتی تا اطلاع بعدی. تا آن زمان در انتظار باشید. مژدگانی بده ای خلوتی نافه‌گشا که قرعۀ این سعادت تنها به نام شما زدند. شما قوم برگزیده‌اید و یوسف گم‌گشته باز خواهد آمد. تا آن زمان، ایثار کنید و در سکوت، در رضا و تسلیم، در انتظار زندگی باشید.

Telegram (https://t.me/khayyamabbasee)

• آخرین ویرایش:دوشنبه سوم آذرماه سال 1399