زندگی، میعاد در لجن

ارسال به

نصرت رحمانی در ابتدای «ترمه» گرچه حسب حال خود گفته، اما  دل‌نوشته‌اش به راستی که نقد حال ماست آن:

«به تو ام به تو که چون سایه در پی من می‌دوی؛

به کجا می‌خواهی بروی؟. با من میا. به چهارراهی خواهی رسید که اگر فریاد بزنی از  چهار طرف جواب خواهی شنید: از آن راه...«.

نصرت چشم اسفندیار «وجود» را در این نوشتۀ کوتاه هدف گرفته. تلخی سرشته در تار و پود نظرگاهش به زندگی، حتی تلخ‌تر از آنی‌است که آلن‌پو و کافکا روایت کرده‌اند. برخلاف پندار اهالی فلسفه، ما از جنس فلسفه نیستیم. شعر و شاعری اگر در این ملک بی‌سامان و بد سرانجام، رونقی به‌سزا داشته، از این روی بوده که خیلی به تناسب توانسته‌اند حکایت  تلخ زندگی و  رنج هستی بیهده و بی‌فرجام انسان ایرانی را چنان روایت کنند که فلسفه نتوانسته. این زهرنوشی که در جام زندگی کرده و به دست ما داده‌اند، از جنس هلاهلی‌است که روایت کردن تلخی‌اش تنها از ادبیات بر می‌آید.

به راستی رواست که خویشتن ِ زندانی در انفرادی ِ زندگی و هستی را مقابل بنهیم و به تکرار، پرسش نصرت را ازو بپرسیم. به کجا می‌خواهی بروی وقتی آن رفتۀ این راه گفته که پیشتر، چهارراهی‌است کز هر طرف به سویی دگر آدرس می‌دهند. آن رند رازدار گویی همین سرگشتگی وجودی را تجربه داشته: از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود--- زنهار از این بیابان و وین راه بی‌نهایت.

نصرت رحمانی را دو دسته از ایرانیان نادیده گرفتند. یکی سیاست‌مدارانی که مدعی خرد و اندیشه و فرهنگ و فرّهی‌اند؛ و دیگر، ادیبان. از بازی‌گران میدان سیاست جز این هم انتظاری نبود و نمی‌رود. اینها، حتی انقلابی ِ خوبی هم نیستند. به تعبیر آرنت فرصت‌طلبانی بودند و هستند که در خلأ قدرتی که به خواستۀ به‌خصوص دموکرات‌های امریکایی و تخت‌نشینان عربی ایجاد شد، قدرت ِ رها شده را برچیدند.

اما ادیبان چرا؟. چرا چنان که شایستۀ اندیشه و سرودۀ نصرت بود، از او نگفتند و ننوشتند؟. نمی‌دانم. شاید چون نصرت پس از آن چهارراه، به راهی رفت تک‌روانه؛ به میعاد در لجن. شاید چون نصرت پیش‌گویی بود که به عوض خیال گل‌زار پساانقلابی، از واقعیت لجن‌زار زندگی گفت. در تقاطع چهارراه مکان و  زمان، میعادگاه ما با زندگی،  لجن‌زار بود. دهشتی بیش از این؟.

https://t.me/khayyamabbasee

• آخرین ویرایش:یکشنبه هجدهم آبانماه سال 1399