اژدهای سیاست و...

ارسال به

در آلمان تحت سیطره فاشیسم هیتلری بنیان کجی در خصوص استانداردیزه کردن زندگی بیرونی و درونی انسان نهاده شد.فاشیسم، هر چند به مخالفت با کاپیتالیسم برخاسته بود، اما برای رسیدن به اهدافش از دستاوردهای فکری و صنعتی همین نظام بهره های بسیار برد.

در نظام هیتلری اصلی پدید آمد که انسان بودن انسان را با معیار نژاد و خون و خاک اندازه بگیرند و می گرفتند. بدیهی است که هیچ حکومتی به صورت عریان دیگر چنان نمی کند ولی حکومتهای توتالیتر می دانند که باید برای مشروعیت زایی، ایدئولوژی خود را در اوراق پر زرق و جذاب عرضه کنند تا هم از اتهام نژادپرستی و خون و خاک – ملاکی تبرئه شوند، و هم بر زمان تسلطشان بر آدمیان تک بُعدی ِ اتمیزه شده بیفزایند.نظام فاشیستی به همین هم بسنده نمی کرد. قطب بندی تضادآور آلمانی – غیر آلمانی، یهودی – غیر یهودی و نازیست – غیرنازیست را به حوزه جنس و جنسیت هم تسری داد و کوشید با هر وسیله از جمله ادبیات، جامه منطق و تاریخ  را بر این اصل غیر انسانی بپوشاند و همه این دوگانه انگاریها را «طبیعی» و تاریخی جلوه دهد.هامسون یکی از اهل ادب دربار هیتلر بود که تلاش می کرد انقیاد و جنس دوم بودن زن را تئوریزه و ایدئولوژیک وانمایاند.

پیش از او، کانت آورده بود که «بشر موجودی طبیعی است که ناتوانی خود را در برابر قدرت برتر پدیده های طبیعی احساس می کند، اما هم هنگام با آن در می یابد که پدیده های طبیعی از انسانیت او پست ترند.».هامسون در تقابل با اندیشه کانت، بر آن بود که انسانیت بشر از پدیده های طبیعی مانند خاک و خون پست ترند.با همین استدلال به گله های دنباله رو پیشوا می آموخت که زنان، وقتی پذیرفتنی هستند که بنا بر میل تمامیت خواهان، طبیعی باشند؛ یعنی نقش پیشین خود در تاریخ را به درستی به انجام برسانند.اینجاست که رژیم سیاسی آدمخوری با پیشوایی هیتلر، نه تنها انسان را در خیابان و اداره و بیمارستان و ...(به طور کلی در فضای عمومی جامعه) سر به زیر و گوسفندوار می خواست، بلکه به حوزه خصوصی انسانها هم هجوم می برد و سعادت و نجات و خوش وقت شدن جامعه را در این هم می دید و می خواست که در محیط بسته خانواده، در آشپزخانه، در اتاق خواب، و کلا" در دنیای درونی و ذهنی هم چنان بزیند و فکر کنند که فاشیسم تعیین کرده است.لوونتال شرح می دهد که :« در باره عشق و زن، نظر هامسون این است که زن وقتی به شخصیت کامل و سعادت حقیقی دست می یابد که نقش های کدبانو و مادر را به صورت واقعی و طبیعی بازی کند و به خانه وحدت بخشد... دختر حسابی ازدواج می کند زن ِ مردی می شود و مادر می شود و تجسم باروری می شود».همه ماجرا این نیست. زنجیر انقیاد و تسلیم تنها بر گردن زنان تنگ نشد، بلکه – به شهادت تاریخ– بر گردن ذهن و زبان و دست وپای مردان نیز افکنده شد و تصرف زندگی خصوصی تا جایی ادامه پیدا کرد که هیتلر دستور نازایی کردن مردان یهودی را هم صادر کرد و عمله هایش آن را اجرا کردند. می توان تصور کرد که اگر سرما و یخبندان «طبیعی» روسیه به پناه انسانها نیامده بود، جهانگشایی هیتلر تا کجا ادامه پبدا می کرد و زندگی عمومی و خصوصی( دنیای ذهن و عین) جهانیان چگونه در زمان کوتاهی به آتش جهنم هیتلریان می سوخت. آیا پس از فتح آشپزخانه و اتاق خواب و تخت خواب، هیتلر به فتح کجاها می اندیشید؟.

برای مطالعه بحث مبسوط تر مراجعه کنید به : رویکرد انتقادی به جامعه شناسی ادبیات، لئو لونتال، ترجمه محمدرضا شادرو، نشر نی.

• آخرین ویرایش:جمعه بیست و سوم اسفندماه سال 1392