میلز و ازخودبیگانگی - 1

ارسال به

میلز در مهم­ترین مقاله کتاب «بینش جامعه­ شناختی»  از بینش جامعه ­شناسانه ­ای سخن به میان می ­آورد که آدمیان به یاری آن مشکلات عظیم جامعه بشریت را شناسایی و حل می­ کنند. آنگاه از جامعه­ شناسان معاصر انتقاد می­ کند که: چرا به جای توجه به این مشکلات ساختی که ناشی از نظام  اجتماعی است به موضوعات فرعی و پیش پا افتاده مانند بررسی اوقات فراغت می­ پردازند. وی علت اصلی بیگانگی انسان معاصر را در نظام اجتماعی و اقتصادی موجود می ­داند.

میلز معتقد است که شناخت رابطه میان فرد و جامعه، سرگذشت فردی و تاریخ، وظیفه یا رسالت بینش جامعه­ شناسانه است. نکته مورد­نظر او این است که محققان معاصر بطور مرموز و زیرکانه­ ای از طرح مسائل اساسی جامعه خودداری کرده و در حقیقت مسائل اساسی اکثریت توده ­ها را نادیده می­ گیرند. میلز برخلاف روانشناسان و سیاستمداران، دشمن اصلی بشر معاصر را طبیعت سرکش و نیروهای مرموز ذهنی ندانسته، بلکه مدعی است که علل اصلی گرفتاری­های مردم در بطن نیروهای متمرد جامعه معاصر، شیوه های بیگانه کننده و غیرانسانی تولیدی و اقتدار و حاکمیت اقلیت قدرتمند است (ادیبی و انصاری، 1387:ص 135).

از دیدگاه سی­رایت میلز بزرگترین میراثی که عصر روشنگری برای انسان مدرن باقی گذاشت ارزش برهان و آزادی بود. مردان عصر تئویر بر این باور بودند که افزایش کاربرد برهان و تزاید رفتار عقلانی، انسان را بیش از پیش به سوی آزادی و حریت رهنمون می­ شود، در واقع عالی ترین دستآورد چنین باوری انسان مدرن و رشد و توسعه مادی بود؛ و بطور کلی عصر جدید شاهد اعتقاد و باور راسخ بشری به مفهوم و ایده توسعه و تعالی است. میلز معتقد بود که عصر مدرن در دنیای صنعتی به سر آمده و دوره جدیدی که وی آن را دوره فوق مدرن یا مابعد­الجدید می­ نامد آغاز گردیده است (بیدگلی، 1379:ص 118).

با آنکه در این دوره نیز مفاهیم آزادی و برهان تواماً مطرح­ اند، مع هذا این فرض که تکثر عقلانیت منجر به تزاید آزادی و حریت می گردد چندان محقق به نظر نمی ­رسد. میلز جهت اثبات چنین مدعایی توجه خود را به آثار و نتایج عقلانیت در زندگی انسان مدرن معطوف می­ دارد. به نظر وی انسان مدرن در همه شئون و زمینه­ های زندگی اجتماعی، از عالی­ترین سطوح گرفته تا نازلترین آن می­ باید در درون سازمان­هایی که به شدت عقلانی هستند کارکرد داشته باشد. از طرفی با تقسیم کار اجتماعی، زندگی آدمی بیش از پیش خرد و قطعه قطعه گردیده و نتیجتاً امکان اثبات عقلی را مشکل ساخته است. از این رو جامعه مابعد­الجدید (فوق مدرن) تشخیص به عقلانیت بدون برهان و دلیل است.چنین وضعیتی وی ( انسان جامعه مابعدالجدید) را در یک احساس ناامیدی مفرطی قرار می ­دهد. در این وضعیت او در واقع به بیگانه ­ای بدل گردیده که میلز اصطلاحاً آن را «آدم آهنی بشاش» می­ نامد، و متعجبانه می پرسد که آیا ما واجد توانایی روشنفکرانه و آزادی کافی جهت شناخت این موجود نوظهور و پاسخ بدان هستیم (ادیبی و انصاری، 1387:ص 143).

• آخرین ویرایش:دوشنبه ششم مردادماه سال 1393