آیا نیچه نوستالژیست بود؟

ارسال به

کمتر فیلسوف یا جامعه شناسی هست که نیچه را « پست – مدرن» نداند و ننامد با این تحلیل که این فیلسوف در زمره اولین کسانی است که ناکآرمدی و ناکارکردی بودن بخشهایی از وجوه مدرنیته را تشخیص داد (مانند پزشک پاتولوژیست) و به مقابله با آن برخاست؛ یعنی در واقع بیماری تفکر مدرن و پیامدها و عواقبش را بر تخت نقد تشریح کرد.

نیچه تفکری لایه بندی شده دارد و ناممکن است که کسی همه آثار نیچه را بخواند و داعیه شناختش را داشته باشد.نیچه، از گزندگانی است که – مانند سقراط – مرتب زهرش را به جان ذهن و ضمیر انسان می ریزد.نظم فکری را به هم می ریزد، خرمن وجود را با آتش سوال به خاکستر هیچ تبدیل می کند( کاری که فقط از کیمیاگران بر می آمد؛ آنانی که به تاریخ دیروز سپرده شده اند)، جملات کوته – نوشته اش، حتی شوق زندگی و ذوق بودن را می گیرد؛ اما با این وجود، نمی توان رهایش کرد.باید مرتب در آستین اش داشته باشی تا – به نظرم – احساس یا شاید هم، فکر معناداری زندگی بی معنا و سرشار  از پوچی را از نظر دور نداری.قیاس نیچه با سقراط تنها در کارکرد گزندگی شان است ار نه، برخلاف بسیاری از ستایش گران معلم اول، نیچه او را با چشم دیگری دیده است.

برگردم به موضوع این یادداشت.نیچه در پاره – گفتاری از «انسان مصلوب» ( منبع من : برگزیده آثار نیچه، کوفمان، رویا منجم)، سخنی دارد که غیر از نقد روزگار نوین و انسان امروز،شک و نیز سوال برانگیز است که : آیا نیچه به درد نوستالژی مبتلا بود؟.آیا گریزی که از زندگی جدید دارد، به معنای حسرت بازگشت به گذشته است در همان معنایی که دو میستر و کنت و سایر کانسرواتیستها داشتند؟.

می گوید هیچ آهی را سرکوب نمی کند.برخی اوقات، احساسش، سیاه تر از سیاه ترین احساس غربت می شود: احساس نفرت از انسان.تأکید هم دارد که انسان مورد نفرتش، انسان امروز است؛ انسان معاصرش. می گوید از نفس ناپاک این انسان خفه می شود.

نگرشش به گذشته را مانند عاشقان شناخت و معرفت، مداراگرایانه می داند و آن را خودچیرگی بزرگوارانه می نامد.

نیچه به درستی می گوید که انسان مدرن، بهتر از انسان پیشین اش «می داند» در همین پاره – گفتار ضمن اینکه باز هم زهرش را به مسیحیت می ریزد، عیان می کند که چیزی از آنچه در روزگار سنتی، حقیقت نامیده می شد، باقی نمانده است.

تنفرش از انسانی که از روی سرنوشت – باری معاصرش شده، تفرش از دجال، احساسات سیاهش و .... دال بر نوستالژیک بودن اوست؟.

این پرسش به نظرم، شایسته تأمل و کنکاش است.

• آخرین ویرایش:-