حاشیه و متن پزشکی

ارسال به

«در حاشیه» مهران مدیری مانند سریالهای پیشین اش وارد «متن» گفتگوهای مخالفان و موافقان شده است.اعتراضات به تولیدات سیمای جمهوری اسلامی هم تابعی است از روند چند دهه ی اخیر مدیریت امور خرد و کلان کشور.به ندرت می توان مثال آورد از روز و هفته و ماهی که ایران ما در صدر اخبار روز جهان نباشد. در صدر بودن کشورها هم دو علت عمده دارد.یا ناشی است از اختراعات و اکتشافات در وجوه گوناگون علمی و توسعه ای و اقتصادی و فرهنگی و...؛ یا معلول ویرانی ها و افت کردن ها و پس رفتهای گوناگون.می توان صدرنشینی برخی کشورها مانند ایران و افغانستان و عراق و... را با غیبت برخی دیگر از کشورها مانند سوئیس،سوئد،نروژ و...مقایسه کرد تا مشخص شود ما در کجای جهان ایستاده ایم.

این بار پزشکان اعتراض کرده اند.چهره حرفه ای خود را در آیینه ی طنز مدیری و سیمای جمهوری اسلامی دیده اند.من به کوتاهی چند نکته را در این خصوص عنوان می کنم.

اول.پزشکی یک دانش است.دانش و معرفت،یکی از منابع قدرت محسوب می شود.به دست آوردن دانش پزشکی چون در دسترس همگان نیست،بنا بر این، فی نفسه دارای اقتدار است.قدرت پزشکی و پزشکان هرروزه روز بر بیمارانی که فاقد حداقلی از این قدرت هم هستند، اِعمال می شود.پزشکان از ما می خواهند که قدر دانشان باشیم چون در بهبود و تداوم زندگی ما مؤثرند.قدرت بدون رقیب شان،آنها را تبدیل به «پدر» کرده است؛ پدر در معنای فرویدی.بیمار به مثابه کودک از (پزشک) پدر می ترسد چون هر لحظه ممکن است اخته اش کند.این همان نکته ای است که فوکو و فروید پیرامونش بسیار گفته اند.نکته مهم این است که پزشک حتی اگر اشتباه کند و جان بیمار را به هدر بدهد،اثبات اشتباهش نیاز به شناخت و دانشی دارد که در انحصار خودشان است و همین انحصارگرایی بدون رقیب است که رابطه پزشک – بیمار را به رابطه خدایگان – بنده تبدیل کرده است.

دوم.هر قدرت بدون نظارت و بدون پاسخگویی، به استبداد می رسد.پزشکان ما، چون می دانند که این ما – یعنی بیماران – هستیم که به آنها احتیاج داریم و نه (ظاهراً ) بر عکس، تبدیل به پدر مستبدی شده اند که تیغ اخته کردن را مقابل چشمان «کودک» نهاده اند.خوی استبدادی ،تبدیل به عنصر ذهنی( یا به تعبیر اسملسر: ویروس ذهنی) آنها شده و کم ترین اعتراضی را به روش خود سرکوب می کنند.حتماً خوانندگان متوجه رفتار پزشکان در مطب یا بیمارستان شده اند که چگونه ارباب وار به برده ی خود امر و نهی می کنند.

سوم.در اعتراض به سریال «درحاشیه»، پزشکان نگران کاهش درآمدشان نیستند چون می دانندکه این «کودک» با همه وحشت و رعبی که از «پدر» دارد، باز ناچار است که به او پناه ببرد.اما نگران پرستیژ شغلی خود هستند.آنچه را بیماران می دیدند و زبان بیانش را نداشتند، اینک طنز می گوید.گویی یک بار پزشکان، «سوژه»( فوکویی) جراح دیگری شده اند.اینجاست که آن پدر، بر خلاف آن چه که اصلاً تصور نمی کرد، خود را کودکی می بیند که آلت نرینگی اش(تعبیر فرویدی) را تهدید به قطع کردن می کنند و وحشت اختگی، تبدیل به کابوس اش شده است.

چهارم. در میان پزشکان ایرانی، درصد بسیار کمی هستند که «در حاشیه» را با زبان مدرنیته تحلیل کنند.امیدوارم متوجه بشوند که علم پزشکی که در تاریخ خود همیشه اوقات سوژه ی مقتدر و بدون رقیب بوده، اینک به مبارزه خوانده می شود.اگر از منظر بوردیو به مسأله نگاه کنیم،قدرت در تمامی حوزه ها و شاخه های خود، دچار «انکسار» شده است یعنی مرحله ای پس از شکستن و در دسترس همگان قرار گرفتن.کاش «پدر» متوجه بشود که مدرنیسم اقتدار پزشکی را به چالش کشیده است.پزشک، نیاز دارد که روح مدرن علم پزشکی را در شخصیت اش نهادینه کند.استبداد سنت در برابر انکسار مدرنیت محکوم به شکست است.

پنجم. در تحلیل های علوم انسانی، بنا بر اکثریت است.بنابراین،اگر حکم ارزشی هم صادر شود، برای اعتبار تحلیل و بنا بر احتیاط، اقلیت را هم مد نظر دارد.گو این که درصد کمی از پزشکان ما،درصد کمتری از اوصاف اقتدارگرایی را دارند.

• آخرین ویرایش:سه شنبه بیست و پنجم فروردینماه سال 1394