صدای سروش فرهاد کشوری

ارسال به

فرهاد کشوری در «صدای سروش» کوشیده حادثه ای سیاسی ، اعتقادی، استثماری را روایت کند. این حادثه، در میان بختیاری ها هنوز هم نقل می شود اما این که در واقعِ امر، اتفاقی است که در تاریخ معاصر افتاده یا خیر را من نمی دانم. از یکی دو تن از دوستان بخت یار! که پرسیدم، در یافتن سندی تاریخی برای آن اظهار بی اطلاعی کردند.

انگلیسی ها برای تداوم حاکمیتشان بر صنعنت نفت به خصوص در مسجد سلیمان، از شیوه جاسوسی، اشاعه خرافات و بهره گیری از اعتقادات مذهبی در بخشی از اطراف مسجد سلیمان استفاده می کنند  تا بتوانند از نیروی مردمِ غافل از سیاست و پول و نفت و استعمار، بهره بگیرند و شر «آن مردک سمج» را بکَنند.جیکاک، که پیشتر در میان بختیاری ها زندگی کرده و با فرهنگ و به خصوص لهجه آنها آشناست، برای اشاعه خرافه و رهزنی عقول عوام انتخاب می شود. در ابتدای کار بسیار موفق است اما در پایان، گویا عقل بلفضولی رازش را برملا می کند و به بنگله برمی گردد.

صدای سروش، در تلاش است تا هم خرافات مندرج در فرهنگ در غیاب آگاهی را نشان دهد، هم نیروی استعمار و هم نیروی نادانی را. همه آدمهایی که جیکاک را می بینند، جیکاکی که بخاطر عصای لرزاننده و کلاه نسوز اینک تبدیل به «آقا» شده است، بدون طرح هیچ پرسشی از خود یا دیگران، مطیع و منقاد او می شوند. سهراب، که در اثر تلقینات آقا، به مالیخولیا گرفتار آمده، در پاسخ به پرسشگری یار علی، او را با گرز و با تشویق کدخدا و دیگران می کُشد.

وعده های دنیایی فارغ از کار و زحمت، دنیایی پر از نعمت و خوشی، اهالی را به انفعال می برد تا جایی که دست از کشاورزی هم می کشند و دزدها را هم می بخشند. تنها کورسوی امیدی اگر هست، در میان کارگران کمپانی نفت است که راز آقا را عیان کنند و عاقبت نیز یکی از کارگران همین کمپانی، دست او را رو می کند و جیکاک از ترس، با هر ترفندی خود را از خشم مردم می رهاند.

ساختار صدای سروش در مقایسه با – مثلا – سرود مردگان، بسیار ضعیف است و به نظرم اصلا قابل مقایسه نیست.دیالوگ های میان شخصیت ها هم آنچنان ضعیف و سردستی است که گویی اثر دانش آموز دوره  راهنمایی را مرور می کنی. تاریخ پایان کتاب، نشان می دهد کشوری در سال 81 کتاب را تحریر اما با تأخیری بیش از یک دهه راهی بازارش کرده.

پایان داستان هم، چنان با عجله سرراست شده که آدم حیران می شود آیا این همان نویسنده سرود مردگان است؟. به نظرم کشوری اگر از چاپ و انتشار صدای سروش در می گذشت، نمره ای چنین ضعیف در کارنامه اش ثبت نمی کرد.

• آخرین ویرایش:چهارشنبه هجدهم شهریورماه سال 1394