از بنیامین

ارسال به

بنیامین در «خیابان یک طرفه»,قطعه ای دارد در بیان یکی از خصوصیات مرد.نجات یافتن مرد را در ارضاشدنش می داند.ظاهرا رازآلودگی مرد از  سرشت او نیست،بلکه از توانش ارضاشدگی اوست.این توان وقتی به مرحله ی انجام و اجرا می رسد، مرد را رها می کند.منشأ راز، در  جنسیت مرد نیست، ناشی از خصلتی است که جنس زن هم دارد، زنی که بعدتر در همین قطعه، در سه نقش زن، مادر و معشوقه ظاهر می شود.علی الظاهر، تحلیل بنیامین در رهاشدن زن، طور دیگری است. می توان حدس زد که جنس زن، در نظر بنیامین، اصلا رازآلوده نیست؟. این مکانیزم، به گشودگی مرد راه نمی برد، بلکه او را دو پاره می کند.این که این پاره ها کدامند، در این قطعه نیامده، پس گمانه زدن در مورد آن، بر ابهام سخن می افزاید.

راز مرد، همان حلقه ای است که او را به زندگی پای بند و متصل کرده است.پیداست که حلقه و زنجیر اگر گسسته شود، مرد رهایی می یابد.گسستگی و شکسته شدن این حلقه ی اتصال، به مدد نیروی زن ممکن می شود.به نظرم، کلمه ی رهایی یا رهاشدن را بنیامین با دقت انتخاب کرده است.رها شدن با جدا شدن متفاوت است.گویی در جداشدن، گلایه و شکایتی هست اما در رهاشدن نه تنها نیست بلکه گونه ای آزادی و آزاد شدن را در خود مضمر و مستتر دارد.مشخص می شود ( البته با تفسیر سخن بنیامین و نه با یقین تفسیرگر)، در عمل آمیزش، دست کم، مرد، رها شدن و آزاد شدن را تجربه می کند.رها شدن مرد از این حلقه، حلقه ای که او را زمین - گیر کرده، رها شدنی است چون آمادگی برای مرگ، برای مردن.مرگ برای مرد تسهیل شده، چون دگر رازی ندارد.راز، او را وابسته زندگی کرده و اینک بدون هیچ تعلقاتی، به سوی نیستی می رود.این مرگ، نه در معنای مرگ طبیعی است، بلکه مردنی در عین زندگی است،تجربه ی مواجهه با مرگ در حضور زندگی، زیستنی عدم وار ، زندگی ای مرگ آلود.راز زندگی مرد که از دست برود، به معنای تولدی دیگر است.فرض بنیامین این است که مرد طلسم شده است.اولین زنی که در زندگی مرد حضور دارد، زنی که مرد را زایانده است، این زن (مادر) ، پاره ای از وجود خویشتن را در خود پرورده و آن گاه به زنجیر کشیده. این طلسم شدگی، باری است بر دوش مرد تا معشوقش، او را رهایی ببخشد، گویی معشوق، اینک ناجی مرد می شود.نجاتش می دهد تا زندگی دوباره ای به او هدیه کند. از سخن بنیامین برمی آید که مرد، زندانی و طلسم شده ی «مام زمین» است. زن است که قفل زندان را برایش می شکند. او را از همین مام جدا می کند.بند نافش به مام زمین را پاره می کند.واسطه وابستگی مرد به مام زمین، واسطه ای است با جنسی از راز طبیعت، «بافته شده از راز طبیعت».

این قطعه از بنیامین، گویی دیدگاه هایی از عرفای ایرانی را به ذهن متبادر می کند. این تبادر به نظرم، شایسته جستجو کردن نیست.

• آخرین ویرایش:پنجشنبه بیستم تیرماه سال 1398