هراس اجتماعی نوعی اختلال اضطرابی میباشد که پس از افسردگی و اعتیاد به الکل متداولترین اختلال روانشنانختی محسوب میگردد. افرادی که دچار هراس اجتماعی می باشند در موقعیتهای اجتماعی اضطراب شدیدی را تجربه می کنند. این گونه افراد از موقعیتهایی که امکان دارد از سوی دیگران مورد قضاوت و بررسی قرار گیرند هراس دارند. آنها دائما از آن بیم دارند که مورد قضاوت، ارزشیابی، انتقاد، تحقیر و تمسخر دیگران واقع گردند. البته اغلب مردم در موقعیتهای خاص اجتماعی مانند صحبت در جمع  و یا ورود به یک مکان مملو از افراد نا آشنا دچار خجالت و دستپاچگی شده و مضطرب می گردند که این نوع ترس همگانی بیانگر هراس اجتماعی نمیباشد. در صورتی اضطراب فرد جنبه هراس اجتماعی پیدا میکند که:

 

1- سبب گردد تا فرد از موقعیت هراس آور اجتناب کند.

 

2- هرگاه نتواند از آن بگریزد آن موقعیت را با استرس و پریشانی شدید تحمل میکند.

 

3- در زندگی روزمره فرد تداخل قابل ملاحظه ای پدید می آورد: کار، تحصیل، خانواده و زندگی اجتماعی.

 

افراد مبتلا به هراس اجتماعی از داشتن افکار نامعقول در رنج می باشند این گونه افراد معمولا از موقعیت های زیر وحشت دارند:

 

1- ترس از صحبت در جمع (متداولترین)

 

2- کانون توجه دیگران قرار گرفتن.

 

3- خوردن و آشامیدن در مقابل دیگران.

 

4- نوشتن و یا کار کردن در حضور دیگران.

 

5- پرسش کردن در یک جمع و یا گزارش دادن.

 

6- استفاده از توالت عمومی و وسایل نقلیه عمومی.

 

7- مورد انتقاد و اذیت دیگران قرار گرفتن.

 

8- ملاقات با افراد مهم مانند کارفرما، مدیر، رییس.

 

9- ارتباط با دیگران: قرار ملاقات گذاشتن، به میهمانی رفتن، شلوغی، آغاز گفتگو ، خرید رفتن

 

10- طرز تفکر افراد نسبت به وی.

 

11- در حضور دیگران دچار اشتباه گردد.

 

 

علائم هراس اجتماعی

 

هنگامی که فرد در معرض موقعیت هراس آور واقع میگردد دچار این علایم میگردد:

 

1- چهره افروخته، لرزش بدن، خشکی دهان و گلو، تیک عصبی، افزایش ضربان قلب، تعریق کف دستها، احساس سرگیجه و حالت تهوع، درد شکم، سر درد، تنفس سریع و کم عمق.

 

2- احساس میکند حرفی برای گفتن ندارد.

 

3- احساس بلاتکلیفی و عدم اعتماد بنفس .

 

4- افکار منفی : خودم را ملعبه دست دیگران کردم. جز به افکار منفی و بازخوردها و واکنشهای منفی دیگران و خود اضطرابی نمیتواند تمرکز کند.

 

5- درک این موضوع که این افکار نامعقول میباشند.

 

6- میل شدید به گریختن از محل

 

 

ترسهای برخاسته از هراس اجتماعی

 

1- نگرانی از آنکه دیگران متوجه علایم اضطرابی گردند مانند: تعریق و جملات از هم گسیخته.

 

2- ترس از آنکه احمق، مضحک و نادان بنظر برسد.

 

3- ترس از آنکه فردی ساکت، کسل کننده و خسته کننده بنظر آید.

 

4- ترس از آنکه از نظر اجتماعی بی کفایت تلقی گردد.

 

 

قبل و بعد از موقعیت  استرس زا

 

فرد نه تنها در لحظه موقعیت استرس زا دچار اضطراب می گردد، بلکه پیش از وقوع آن حتی از یک هفته مانده به آن صحنه استرس زا را پیش بینی کرده و اضطراب وی آغاز می شود. پس از پاین یافتن واقعه نیز عملکرد و گفته های خود را مورد ارزیابی قرار داده و معمولا از آنها رضایت کامل نداشته و خود را مورد نکوهش قرار می دهد. هرگاه هراس اجتماعی فرد درمان نگردد، عواقب زیر را بدنبال خواهد داشت:

 

1- مصرف مشروبات الکلی برای غلبه بر اضطراب.

 

2- استفاده از داروهای آرامبخش.

 

3- افسردگی.

 

4- مشکل در ایجاد و تداوم ارتباط با دیگران.

 

5- محرومیت از فرصتهای شغلی و تحصیلی.

 

6- انزوا و کناره گیری از خانواده و اجتماع.

 

7- افکار خودکشی.

 

 

روشهای درمان

 

1- تکنیک های غلبه بر اضطراب: شامل ریلکس کردن عضلات، تنفس عمیق و آهسته، مدیتیشن و تصویر سازی ذهنی میباشد.

 

2- آموزش مهارتهای اجتماعی: الگو سازی رفتار های مناسب،پس از آن تمرین آنها در فعالیتهای واقعی زندگی.

 

3- در معرض عامل هراس آور قرار دادن: فرد را بمرور با عامل وحشت زا روبرو کرده و ترس وی را اینگونه کاهش میدهند.

 

4- دارو: آرام بخشها، داروهای ضد افسردگی و سرکوب کننده سرتونین.

 

5- مشارکت در فعالیتهایی که اعتماد بنفس و حس امنیت فرد را افزایش میدهد.

 

6- به چالش طلبیدن افکار نامعقول و مثبت اندیشی.