مفهوم تصویر ذهنی فرد نسبت به جسمش چنین است:

احساسی که فرد نسبت به جسم و ظاهرش دارا است. این احساس ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی با اعتماد بنفس فرد و پذیرش وی از سوی جامعه، خانواده و دوستانش دارد. افرادی که دارای تصویر ذهنی منفی نسبت به جسمشان بروز می دهند دارای ویژگیهای زیر میباشند:

 

1- جسم خود را بدفرم، نازیبا، غیر جذاب و حتی نفرت آور میپندارند.

2- دارای اعتماد بنفس پایینی هستند.

3- تصور میکنند جسم و ظاهرشان دائما در حال ارزیابی و بررسی موشکافانه از سوی دیگران میباشد.

4- اشتغال فکری وسواسگونه نسبت به ظاهرشان دارند.

5- ارزش واقعی خود را در ظاهر زیبا و جذاب میدانند.

6- احساس شرمساری، گناه و خجالتزدگی دارند.

7- مرتبا وزن خود را اندازه گیری میکنند و یا لباسهایشان را بررسی میکنند که نکند برایشان تنگ و کوچک شده باشد(نشانگر آن است که وزنشان افزایش یافته است).

8- با تن کردن لباسهای گشاد و بزرگتر از سایزشان سعی میکنند افزایش وزن و یا بد فرمی اندامهایشان را از دید دیگران پنهان سازند.

9- از فعالیتهایی که جسمشان در معرض دید دیگران قرار میگیرد اجتناب میکنند(مانند رفتن به استخر).

10- در موقعیتهای اجتماعی کمتر شرکت میکنند زیرا سبب خودآگاهی جسمی در آنها میگردد.

 

اما فراوانی این معضل در جامعه تا چه میزان است:

 

- %45 از مردان بالای 25 سال عقیده دارند که اضافه وزن دارند.

- %50 زنان وزن و سایز خود را بیش از آنچه که هست ارزیابی میکنند.

- %80 زنان و %20 مردان از آنکه وزنشان افزایش پیدا کند به شدت میهراسند

- %45 زنان و %23 مردان که دارای وزن متناسب میباشند تصور میکنند که اضافه وزن دارند.

- تنها %25 دختران و زنان از وزن و ظاهر خود رضایت دارند.

- %22 دختران و زنان از منزل خارج نمیگردند برای آنکه از وزن و ظاهرخود احساس شرمندگی میکنند.

- %61 دختران و زنان خود را نسبت به مدلها نازیبا و بی کفایت میدانند.

- %55 دختران عقیده دارند که مردان تنها به ظاهر دختران اهمیت میدهند.

 

و شگفت آور تر از همه آنها:

- %20 زنانی که کمبود وزن دارند میپندارند چاق هستند.

 

علل نارضایتی گستره از وضعیت ظاهری را میتوان از دو جنبه توجیه کرد. علت اصلی آن اهمیت بیش از اندازه ایست که جامعه و فرهنگ بر وزن، تناسب اندام و سایز افراد  قائل میگردد. افراد جامعه  از همان نوجوانی می آموزند که  ارزش انسانها به  زیبایی و مشخصات ظاهری آنها بستگی دارد. برای مثال خوش اندام بودن و  یا عضلانی بودن جسم یک فرد را به سخت کوشی، موفقیت، محبوبیت، زیبایی، قدرت و انضباط فردی وی نسبت میدهند و بالعکس اگر فرد اندام نامناسب داشته و یا چاق باشد به وی نسبتهایی همچون تنبل، نادان، نفرت آور، ضعیف، بی اراده و مضحک روا میدارند. اینگونه برخوردهای کلیشه ای و قالبی بسیار در جوامع و فرهنگهای امروزی مرسوم میباشد که البته توسط رسانه ها، خانواده و دوستان تقویت میگردند. در نتیجه مردم افراد جامعه را بطرز غیر منصفانه و تعصب آمیزی مورد قضاوت قرار داده و به آنان برچسبهای گوناگون و ناروایی بر اساس وزن و ظاهرشان میزنند.

 

افراد جامعه نیز مدام میباید در اضطراب و پریشانی از وضعیت ظاهری و وزن خود بسر برده و دست به هر عملی بزنند تا به وزن و ظاهر ایده آْل تحمیلی از سوی تبلیغات فرهنگی دست یابند و یا تناسب اندام خود را همانگونه که است حفظ کنند. مردم اعتقاد دارند هرگاه اندامی نحیف و عضلانی داشته باشند در زندگی شادتر و موفق تر بوده و بیشتر مورد پذیرش جامعه قرار خواهند گرفت. علت دیگر آن را میتوان در تبلیغات گسترده و بی امان رسانه ها جستجو کرد. رسانه ها از طریق تبلیغات استانداردهای غیر واقعی از وزن ایده آل و تعریف زیبایی را به جامعه تحمیل میکنند. آنها استاندارهایی را به رسمیت مینشاسند که اکثر مردم قادر به دستیابی به آنها نبوده و سبب میگردد مردان و زنان از وضعیت ظاهر و وزن خود احساس شرمندگی، نارضایتی و بی کفایتی کنند. تبلیغات در مجلات، جراید و تلویزیون معمولا زنی که لاغر اندام بوده و سینه های بزرگی دارد و مردی که هیچگونه چربی در بدن خود نداشته و بسیار عضلانی میباشد را زیبا و طبیعی معرفی کرده و مردم را وادار و ترغیب میکنند تا خود را به آن استانداردهای غیر واقعی نزدیک کنند. حتی خردسالان نیز از این پدیده در امان نمیباشند آنها از خردسالی می آموزند که یک دختر خوش اندام میباید مانند عروسک باربی لاغر باشد

 

 

حقایقی در مورد مدلها و تبلیغات مربوط به آنها

 

 

1- مدلهای به ظاهر فشن %23 کمتر از زنان معمولی وزن دارند بدین مفهوم که آنها کمبود وزن دارند نه تناسب اندام.

 

2- سه میلیارد از جمعیت زنان در جهان فاقد خصوصیات جسمی یک مدل میباشند.

 

3- اگر مانکنهای پشت ویترین انسانهای واقعی بودند به لحاظ ساختار بدنیشان قادر به قاعده شدن نبودند.

 

4- تصویر اغلب زنانی که در مجلات مشاهده میکنید تصویر دستکاری شده میباشد که توسط کامپیوتر رتوش شده اند.

 

5-  اگر عروسک باربی یک انسان واقعی بود قادر نبود روی دو پای خود راه برود و به لحاظ فیزیک ضعیفش مجبور بود چهار دست و پا راه برود.

 

6- مردان بسیار عضلانی که مرتبا در تبلیغات مشاهده میکنید حاصل قرصهای استروئیدی میباشند.

 

7- زنان در ناحیه کفل و رانهایشان نیاز حیاتی به چربی دارند به 3 دلیل: شیردهی و باروری- جلوگیری از پوکی استخوان و داشتن پوست، چشم، مو و دندانهای سالم.

 

 

مردان و زنان برای دستیابی به وزن ایده آل و تناسب اندام به چه اعمالی دست میزنند:

 

1- توسل به رژیم غذایی و مصرف قرصها و استفاده از محصولات لاغری .

2-  انجام اعمال جراحی زیبایی و پلاستیک.

3- دچار شدن به اختلالات تغذیه ای.

4- اعتیاد به انجام فعالیتهای ورزشی.

5- مصرف داروهای استروئیدی و بدنسازی.

6- پرداخت هزینه های گزاف برای لوازم آرایشی و لباسهای مد.

 

 

اختلالات تغذیه ای

 

معمولا اختلالات تغذیه ای در افراد زیر بیشتر مشاهده میگردد. افرادی که:

 

1- اعتماد بنفس پایینی دارند.

2- در زندگی احساس عدم کنترل و بی کفایتی میکنند

3- انسانهایی افسرده،خشمگین و مظطربی هستند

4- پیش تر به لحاظ نوع وزن و ظاهرشان مورد آزار و اذیت و تمسخر قرار گرفته اند

5- دارای روابط و خانوداه آشفته ای میباشند.

 

اختلالات تغذیه ای به سه دسته تقسیم میگردند:

 

1- (ANOREXIA NERVOSA): بی اشتهایی و کم خوری عصبی یک اختلال جدی و تهدید کننده سلامتی میباشد که فرد به رغم گرسنه بودن از خوردن غذا امتناع میکند که به کاهش وزن مفرط وی می انجامد. این اختلال %2-1 جمعیت را درگیر کرده که %95-90 این افراد را دختران و زنان تشکیل میدهند. %20-5 این موارد به مرگ منجر میگردد. خصوصیات این افراد چنین است:

 

 

* از افزایش وزن وحشت فراوانی دارند و با وجود کاهش وزنشان بازهم احساس میکنند چاق هستند.

* نسبت به ظاهر و وزنشان نگرانی شدیدی دارند.

* گرسنگی را انکار میکنند و بدون توجه به بیماری و ضعف شدید رژیمهای غذایی خیلی سخت میگیرند.

* از دوستان و همسالانشان دوری میگزینند.

 

عواقب آن به شرح زیر است:

 

* کاهش ضربان قلب - تغییر در عضلات قلب-نارسایی قلبی.

* کاهش تراکم استخوان و افزایش شکنندگی استخوانها.

* تحلیل عضلات بدن.

* کاهش شدید آب بدن و از کار افتادن کلیه ها. پوست و موی خشک.

* غش، ضعف و خستگی شدید.

 

2- (BULIMIA NERVOSA ): بولیمیا نیز یک اختلال جدی و تهدید کننده سلامتی میباشد که فرد در مدت زمان اندکی اقدام به مصرف زیاد غدا کرده (معمولا مخفیانه و بدون توجه به گرسنه و یا سیر بودن) سپس برای جبران آن با تلقین خود اقدام به استفراغ میکند و یا از ملین ها و مدر ها استفاده کرده و یا آنکه به روزه داری و فعالیتهای ورزشی وسواسی مبادرت میورزد. این اختلال %3-1 جمعیت را درگیر خود کرده که %80 آن را دختران و زنان تشکیل میدهند. نکته جالب آنکه این افراد معمولا از لحاظ وزن و سایز طبیعی میباشند. عواقب آن به شرح زیر است:

 

* تورم گونه ها و نواحی فک.

* رنگ پریدگی و یا لکه دار شدن دندانها.

* از تعادل خارج گشتن الکترولیتهای بدن(پتاسیم و سدیم) در پی استفراغهای متناوب که منجربه تپش قلب نامنظم و ایست قلبی میگردد.

* پارگی و التهاب مری به خاطر استفراغهای متناوب.

* زخم معده و فساد دندانها به خاطر اسید معده ای که در پی استفراغ با دندانها تماس پیدا میکند.

* یبوست به سبب مصرف بیش از حد ملینها.

 

3- NGE EATING): پر خوری عصبی موقعی ایست که فرد مقادیر زیادی غذا را در مدت زمان اندک مصرف میکند. اینگونه افراد احساس میکنند هیچگونه کنترلی بر رفتار خود ندارند. حتی زمانی که گرسنه نمیباشند اقدام به غذا خوردن میکنند. سپس از رفتار خود احساس شرمساری و گناه می نمایند. %5-1 جمعیت را درگیر میکند که %65 آنان را زنان و دختران تشکیل میدهند. اینگونه افراد نیز معمولا وزن نرمالی دارند. عواقب آن به شرح زیر است:

 

* فشار خون و کلسترول بالا.

* بیماریهای قلبی-دیابت و کیسه صفرا.

 

عقده آدونیس(ADONIS COMPLEX )چیست؟

این نیز یک نوع تصور ذهنی منفی است که مردان و پسران جوان نسبت به فیزیک و جسم خود دارند. به لحاظ آنکه مرتبا در تبلیغات از مردان تنومند و عضلانی و دارای حداقل چربی در بدن به عنوان یک مرد نرمال، ایده آل و محبوب یاد میکنند بنابراین آقایان دست به هر عملی میزنند تا بدنی عضلانی و خوش فرم داشته باشند. اما باید متوجه باشند که آن چیزی را که مشاهده میکنند حاصل سوء مصرف داروهای مضری همچون استروئیدها میباشند.

 

راه های مقابله با این معضل:

 

1- باید متوجه باشیم که هر شخص وزن طبیعی و ایده آل مخصوص به خود دارد که تیپ بدن، ساختار استخوانبندی، توده عضلات و ژنتیک فرد تعیین کننده آن میباشد.

2- از وزن کردن مداوم خود بپرهیزید.

3- هدف خود را از کاهش وزن به بهبودی سلامتی خود تغییر دهید.

4- وزن و ظاهر شما تعیین کننده ارزش و شخصیت شما نمیباشد.

5- با خودتان عهد ببندید که با جسمتان با احترام رفتار کرده و تمام اعضاء بدن خود را دوست بدارید.

6- وزن شاخص خوبی برای تعیین سطح سلامتی و ورزیدگی نیست عواملی همچون عادات غذایی، الگوهای تغذیه ای، نوع سبک زندگی و میزان فعالیتهای بدنی و ورزشی از اهمیت بیشتری برخوردارند.

7- از مقایسه خود با دیگران بپرهیزید.

8- افکار و جملات منفی نسبت به خودتان را دور بریزید و از خودتان تعریف و تمجید کنید.

9- به خصوصیات منحصر بفرد و شخصیت استثنایی که سبب موفقیت شما گشته تمرکز کنید.

10- سرتان را بالا نگاه دارید و با اعتماد بنفس بالا قدم بردارید.

11- پول خود را هدر خرید قرصها و محصولات لاغری و یا مکملهای بدنسازی نکنید و در عوض برای ورزش، بهبود سلامتی و فعالیتهای دلخواه خود هزینه کنید.

12- به خاطر داشته باشید که تعیین ارزش فرد بر اساس ظاهر و وزن تفاوتی با تبعیض نژادی و یا سنی ندارد و آنکه وزن و ظاهر فرد تعیین کننده جذابیت، شخصیت و موفقیت فرد نمیباشد.

13- بسبب نوع وزن و ظاهر خود،خود را از فعالیتهایی که دوست میدارید محروم نسازید